Górnik I

Górnik I

Budynek od strony północno-zachodniej (2008)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Katowice
Adres	ul. Katowicka 65, 40-174 Katowice
Typ budynku	wysokościowiec mieszkalny
Architekt	Mieczysław Król
Wysokość całkowita	51[1], 60[2] lub 62 m[3]
Kondygnacje	18+2[4] lub 19[5]
Powierzchnia użytkowa	6536,28 m²
Rozpoczęcie budowy	1964
Ukończenie budowy	1965
Położenie na mapie Katowic Wieżowiec „Górnik I”
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Wieżowiec „Górnik I”
Położenie na mapie województwa śląskiego Wieżowiec „Górnik I”
50°16′11,9″N 19°01′30,3″E/50,269972 19,025083

Górnik I – budynek mieszkalny położony przy ulicy Katowickiej 65 w Katowicach, na terenie dzielnicy Koszutka. Był to pierwszy budynek na terenie ówczesnego województwa katowickiego wybudowany metodą ślizgową. Powstał on z inicjatywy ministra Jana Mitręgi dla górników kopalni „Staszic” w latach 1964–1965. Obecnie zarządzany jest on przez Katowicką Spółdzielnię Mieszkaniową.

Historia

Wieżowiec „Górnik I” powstał w czasie dynamicznego rozwoju Koszutki^[3] jako jeden z elementów kompozycji urbanistycznej tzw. Bloku D. Zaplanowano jego budowę przy skrzyżowaniu ówczesnych ulic: Armii Czerwonej i Róży Luksemburg (obecnie aleja W. Korfantego i ulica Katowicka)^[6].

Projektantem koncepcji wieżowca był architekt Mieczysław Król, który opracował go w 1959 roku^[7], zaś projekt technologii wykonania budynku został wykonany przez zespół projektantów z Biura Projektów Przemysłu Węglowego w Krakowie, w skład którego wchodziły następujące osoby: odpowiedzialny za konstrukcję ślizgu Józef Miksa, projektanci sposobu montażu i konstrukcji stropów Stanisław Makomaski i Juliusz Szczurkowski. W zespole znalazł się także Zbyszko Niziołek, który wraz z Juliuszem Szczurkowskim zaprojektował urządzenia hydrauliczne i transportowe oraz Stanisław Suski, który zaprojektował koncepcję zabezpieczenia wysokościowca na wypadek wystąpienia w jego rejonie szkód górniczych^[6].

Koncepcja budynku powstała od grudnia 1963 roku do maja 1964 roku^[6]. Stan surowy budynku osiągnięto pod koniec października 1964 roku, po 38 dniach od rozpoczęcia prac. W tym czasie przy budowie zatrudnionych było 70 osób pracujących na dwie zmiany^[1]. W ciągu doby wznoszono po jednej kondygnacji, zaś kolejną poświęcano na prace montażowe^[3]. Wieżowiec został oddany do użytku w 1965 roku^[4]. Na budynku zamontowano sześciometrowy neon z nazwą budynku^[1].

Wieżowiec „Górnik I” został wybudowany dla pracowników Kopalni Węgla Kamiennego „Staszic” i ich rodzin, a powstał on z inicjatywy ówczesnego ministra górnictwa i energetyki Jana Mitręgi, który po zapoznaniu się z technologią budowy wieży wyciągowej kopalni „Jaworzno” polecił podobną technologię zastosować do budowy budynku mieszkalnego^[6].

W momencie ukończenia wieżowiec „Górnik I” był najwyższym tego typu budynkiem w województwie katowickim. W kolejnych latach zaplanowano dalszą budowę wysokościowców tego typu w innych częściach województwa – „Górnik II” w Sosnowcu i trzy budynki w Rybniku, lecz ostatecznie zrealizowano tylko pierwszy z nich^[1].

Charakterystyka

Wieżowiec „Górnik I” w 2020 roku

Wieżowiec „Górnik I” położony jest przy ulicy Katowickiej 65 w Katowicach, na terenie dzielnicy Koszutka^[4]. Budynek ten stoi na wysokości 268 m n.p.m.^[3]

Powierzchnia użytkowa wieżowca wynosi 6536,28 m², zaś powierzchnia zabudowy 542 m². Ma on 18 kondygnacji nadziemnych i 2 podziemne^[4] bądź łącznie 19 kondygnacji, w tym 17 mieszkalnych^[1]. Całkowita wysokość budynku wynosi 51^[1], 60^[2] bądź 62 m^[3].

Jest to pierwszy na terenie ówczesnego województwa katowickiego budynek wybudowany metodą ślizgową. Projekt zespołu Biura Projektów Przemysłu Węglowego w Krakowie umożliwiał jednoczesne wznoszenie ścian, montowanie prefabrykowanych stropów oraz transport materiałów. Architektonicznie budynek ten stanowi adaptację prototypowego warszawskiego ślizgowca dla osiedla Kępa Potocka autorstwa zespołu Biura Projektów Typowych i Studiów Budownictwa Miejskiego z Warszawy^[6].

Pierwotnie wieżowiec kryty był tynkiem szlachetnym, a charakterystycznym elementem elewacji wieżowca są przerywane przez pozornie rozłożone po budynku loggie, które przerywają regularny układ podziału ścian elewacji^[1].

Budynek zaprojektowano na rzucie prostokąta z centralnie zlokalizowanym węzłem komunikacyjnym, w którym znajdują się trzy windy i klatka schodowa^[5]. W budynku znajdują się 173 mieszkania, a na każdej kondygnacji zaprojektowano po osiem mieszkań trzypokojowych i dwa czteropokojowe. We wnętrzach mieszkań trzypokojowych kuchnie były pośrednio doświetlone i oddzielone od pokoju dziennego wyłącznie meblościanką z wmontowanym stołem jadalnym, zaś pokój dzienny i sypialnie oddzielono ciężką kotarą. Mieszkania zostały pierwotnie wyposażone w typowe meble^[1].

Wieżowiec „Górnik I” jest obecnie jednym z dziesięciu budynków osiedla Centrum-I, zarządzanego przez Katowicką Spółdzielnię Mieszkaniową^[8]. Na początku lutego 2022 roku w systemie REGON działało 25 aktywnych przedsiębiorstw z siedzibą przy ulicy Katowickiej 65^[9].

Przypisy

Bibliografia

• AnetaA. Borowik AnetaA., Nowe Katowice. Forma i ideologia polskiej architektury powojennej na przykładzie Katowic (1945-1980), wyd. pierwsze, Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2019, ISBN 978-83-66018-17-4  (pol.).