Günter Schabowski

Günter Schabowski
Ilustracja
(c) Bundesarchiv, Bild 183-1982-0504-421 / CC-BY-SA 3.0

Schabowski w 1982
Data i miejsce urodzenia

4 stycznia 1929
Anklam

Data i miejsce śmierci

1 listopada 2015
Berlin

Poseł do Izby Ludowej NRD
Okres

od 1981
do 1990[1]

Przynależność polityczna

SED

Małżonek

Irina Schabowski

Następca

Izba obalona

podpis
Odznaczenia
Złoty Order Zasługi dla Ojczyzny (NRD) Brązowy Order Zasługi dla Ojczyzny (NRD) Order Karola Marksa (NRD) Order Przyjaźni Narodów

Günter Schabowski (ur. 4 stycznia 1929 w Anklam na Pomorzu Przednim, zm. 1 listopada 2015 w Berlinie[2][3]) – wschodnioniemiecki działacz polityczny, członek SED, postać, której przypisywany jest bezpośredni (choć niezamierzony) udział w obaleniu Muru Berlińskiego[4] w listopadzie 1989.

Życiorys

Studiował dziennikarstwo na Uniwersytecie im. Karola Marksa w Lipsku, potem był wydawcą gazety związków zawodowych. W 1952 wstąpił do partii komunistycznej (SED), w 1978 został redaktorem naczelnym dziennika „Neues Deutschland”. W 1981 został członkiem Komitetu Centralnego SED, w 1985 wszedł w skład Biura Politycznego KC SED oraz został I sekretarzem tej partii w Berlinie – stolicy NRD. Z racji sprawowanych funkcji był „skoszarowany” w partyjno-rządowym osiedlu kierownictwa NRD – Osiedlu Leśnym pod Bernau.

Otwarcie granic

(c) Bundesarchiv, Bild 183-1989-1109-030 / Lehmann, Thomas / CC-BY-SA 3.0
Konferencja 9 listopada 1989 r.

Po usunięciu ze stanowiska Ericha Honeckera jesienią 1989 Güntera Schabowskiego ustanowiono nowym rzecznikiem prasowym SED. 9 listopada wieczorem prowadził on transmitowaną na żywo w NRD konferencję prasową, podczas której, pod sam jej koniec, niespodziewanie oświadczył, że:

…wydano dziś zarządzenie pozwalające każdemu obywatelowi NRD wyjechać z kraju.

Zaraz potem, na pytanie jednego z dziennikarzy, od kiedy to zarządzenie obowiązuje, odpowiedział, że według jego wiedzy wchodzi ono w życie natychmiast i dotyczy wszystkich granic NRD, w tym także granicy z Berlinem Zachodnim. Wypowiedź Schabowskiego była prawdopodobnie rezultatem pomyłki i nieznajomości przez niego dopiero co wydanego zarządzenia. W rzeczywistości złagodzone przepisy, umożliwiające wyjazd z terytorium NRD, wciąż jednak na podstawie paszportów i wiz, miały wejść w życie dopiero następnego dnia. Jego słowa powszechnie zinterpretowano (zarówno w NRD, jak i Republice Federalnej Niemiec) jako decyzję natychmiastowego otwarcia granic bez żadnych ograniczeń. Kilka godzin po tej konferencji, jeszcze tego samego wieczora, w wyniku zamieszania kompetencyjnego i pod naporem tłumów otwarte zostały szlabany na berlińskim przejściu granicznym na Bornholmer Strasse, a wkrótce potem wszystkie pozostałe do Berlina Zachodniego.

Po zjednoczeniu Niemiec

Günter Schabowski w 2007 roku

Po zjednoczeniu Niemiec Schabowski wziął na siebie moralną odpowiedzialność za zbrodnie systemu komunistycznego na obywatelach Niemiec, w tym także za strzelanie do ludzi nielegalnie przekraczających granicę. Stał się bardzo krytyczny zarówno wobec działań rządu Niemieckiej Republiki Demokratycznej jak i swoich własnych.

Od 1992 do 1995 pracował jako dziennikarz w tygodniku Heimat-Nachrichten (tłumaczenie: Wiadomości z ojczyzny), który założył wraz ze współpracownikami w Rotenburg an der Fulda[5].

W latach 90. pracował jako doradca Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej podczas wyborów, co spowodowało, że na scenie politycznej został okrzyknięty mianem Krętogłowego[6], ptaka zwanego ze swojej umiejętności obracania głowy o 180 stopni. Było to popularne przezwisko, które nadawano komunistom, którzy zaczęli propagować kapitalizm[7].

W styczniu 1995 wszczęto postępowanie karne przeciwko niemu, Egonowi Krenzemu (ostatniemu sekretarzowi SED) oraz Güntherowi Kleiberowi. Po procesie, w którym przyznał się do winy i potępił działania rządu Niemieckiej Republiki Demokratycznej, został skazany na 3 lata więzienia w Spandau. W 2000 roku otrzymał od ówczesnego Burmistrza Berlina Eberharda Diepgena prawo łaski[8]. Na wolność wyszedł po niespełna roku w grudniu 2000.

Był zagorzałym krytykiem partii Die Linke (ideologicznej następczyni Socjalistycznej Partia Jedności Niemiec). Od 2001 roku do śmierci współpracował z Bärbelą Bohley jako doradca Franka Steffela, członka oraz posła do Bundestagu z ramienia CDU[9].

Życie prywatne i śmierć

Był żonaty z Iriną Schabowską, dziennikarką telewizyjną[10], z którą miał dwójkę dzieci[3].

Grób Schabowskiego na cmentarzu Berlin-Dahlem

Schabowski zmarł 1 listopada 2015 roku w wieku 86 lat[3][11]. Przyczyną zgonu była długa choroba, podczas której doświadczył wielu ataków serca i zawałów[12].

Odznaczenia

Publikacje

  • Der Absturz. Berlin: Rowohlt, 1991. ISBN 3-87134-010-3. (niem.)
  • Das Politbüro, Ende eines Mythos, Eine Befragung. Reinbek: Rowohlt, 1991. ISBN 3-499-12888-8. (niem.)

Przypisy

  1. LeMO Biografie Günter Schabowski, www.hdg.de [dostęp 2019-11-11] (niem.).
  2. Früheres SED-Politbüromitglied: Günter Schabowski ist tot (niem.). spiegel.de. [dostęp 2015-11-01].
  3. a b c Stiftung Deutsches Historisches Museum, Stiftung Haus der Geschichte der Bundesrepublik Deutschland, Gerade auf LeMO gesehen: LeMO Biografie: Günter Schabowski, www.hdg.de [dostęp 2019-11-09] (niem.).
  4. Bartosz T. Wieliński: Słowa, które zburzyły berliński mur. wyborcza.pl, 2009-11-09. [dostęp 2013-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-04)].
  5. FOCUS Online, Günter Schabowski: Der Mann, der aus Versehen die Mauer öffnete, FOCUS Online [dostęp 2019-11-09] (niem.).
  6. Elizabeth Pond, Beyond the Wall: Germany's Road to Unification, Brookings Institution Press, 1 grudnia 2010, ISBN 978-0-8157-0579-6 [dostęp 2019-11-09] (ang.).
  7. Elizabeth Pond, Beyond the wall : Germany's road to unification, Washington, D.C.: Brookings Institution, 1993, ISBN 0-8157-7154-1, OCLC 27144428 [dostęp 2019-11-09].
  8. BEGNADIGUNG: Günter Schabowski/Günther Kleiber, „Spiegel Online”, 37, 11 września 2000 [dostęp 2019-11-09].
  9. Frank Steffel: CDU-Spitzenkandidat fragt Schabowski um Rat, www.tagesspiegel.de [dostęp 2019-11-09] (niem.).
  10. Businessladies only – Club der Karrierefrauen – Profile: Irina Schabowski, www.agentur-kelling.de [dostęp 2019-11-09].
  11. Im Alter von 86 Jahren: Ex-SED-Funktionär Schabowski gestorben | tagesschau.de, web.archive.org, 1 listopada 2015 [dostęp 2019-11-09] [zarchiwizowane z adresu 2015-11-01].
  12. Schabowskis Ehefrau : „Mein Mann wusste, was er sagte“, ISSN 0174-4909 [dostęp 2019-11-09] (niem.).

Media użyte na tej stronie

Günter Schabowski sig.svg
Unterschrift Günter Schabowksi (unter einem Brief an mich, August 2000)
Patriotic Order of Merit GDR ribbon bar bronze.png
Ribbon bar of the "Patriotic Order of Merit" of the GDR (three classes), here in bronze.
Patriotic Order of Merit GDR ribbon bar gold.png
Złoty Order "Za Zasługi dla Narodu i Ojczyzny" (NRD)
Bundesarchiv Bild 183-1982-0504-421, Günter Schabowski.jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 183-1982-0504-421 / CC-BY-SA 3.0
Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. Info non-talk.svg
ADN-ZB/Dewag/25.11.1985

Günter Schabowski, Mitglied des Politbüros des ZK der SED und 1. Sekretär der Bezirksleitung Berlin der SED

Aufnahme: 4.5.1982
Bundesarchiv Bild 183-1989-1109-030, Berlin, Schabowski auf Pressekonferenz.jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 183-1989-1109-030 / Lehmann, Thomas / CC-BY-SA 3.0
Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. Info non-talk.svg
ADN-ZB/Lehmann/ 9.11.89/Berlin: Pressekonferenz/ Günter Schabowski, Mitglied des Politbüros und Sekretär des ZK der SED, informierte im Internationalen Pressezentrum über Verlauf und Ergebnisse des zweiten Beratungstages des 10. Plenums des ZK der SED. Günter Schabowski stand den in- und ausländischen Journalisten Rede und Antwort.
GDR Marks-order bar.png
Orders, decorations and medals of the German Democratic Republic until 1990, here "Order-Karl-Marks", order on bar.
Schabowski-portrait.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0