Gąsienica (nazwisko)

Gąsienica (forma żeńska: Gąsienica/Gąsienicowa/Gąsienicówna, liczba mnoga: Gąsienicowie) to popularne na Podhalu (przede wszystkim w Zakopanem) polskie nazwisko noszone w Polsce przez około 1300 osób[1].

Historia

Po raz pierwszy nazwisko Gąsienica pojawiło się w metrykach Maruszyny od 1620 r. przez około półtora wieku. Później, jeszcze w XVII wieku, nazwisko rozprzestrzeniło się i spotykane było w Zaskalu (1634), Międzyczerwiennem (1665), Bańskiej, Zakopanem i Skrzypnem (1699). W XVIII wieku było już popularne, przede wszystkim na Skalnym Podhalu. Inne dokumenty wskazują, że już przed 1699 r. Gąsienicowie żyli w Zakopanem – w 1687 mieszkał w nim Samuel Gąsienica.

Nie jest znane pochodzenie nazwiska. Ludowe podanie mówi, że pierwszy jego nosiciel wyróżniał się pręgowatym ubiorem i przypominał gąsienicę. Do Zakopanego prawdopodobnie Gąsienicowie dotarli z Maruszyny – bezpośrednio lub stopniowo przez inne wsie.

Jako pierwsza historię rodu Gąsieniców zgłębiała Jadwiga Feistówna z Zakopanego (przed 1938 r.) pod nadzorem prof. Władysława Semkowicza. Dzieje rodziny stały się inspiracją dla trylogii Józefa Kapeniaka pt. Ród Gąsieniców (1954–1959), na podstawie której powstał serial filmowy o tym samym tytule (reż. Konrad Nałęcki)[2].

Przydomki

Nazwisko Gąsienica często występuje z przydomkiem, pełniącym rolę nazwiska – samo nazwisko bywa pomijane, szczególnie potocznie[2].

Osób o nazwisku Gąsienica jest podobna liczba co tych z przydomkiem. Przydomki spotykane współcześnie to (w kolejności od najczęściej spotykanych do najrzadziej):

Roj, Makowski, Mracielnik, Daniel, Wawrytko, Kotelnicki, Samek, Fronek, Józkowy, Łuszczek, Groń, Sieczka, Staszeczek, Jędrzejczyk, Giewont, Kaspruś, Sobczak, Jacków, Mikołajczyk, Gładczan, Szostak, Bednarz, Walczak, Byrcyn, Ciaptak, Kościelny, Kołodziej, Bystrzan, Ciułacz, Tomków, Jarząbek, Kleryk, Ladzi, Laskowy, Sawicki[1].

Wszystkie przydomki włącznie z historycznymi w kolejności alfabetycznej:

Bachleda, Baniecki, Bankowiec, Bartków, Bąk, Bednarz, Biały, Bohac, Buk, Bukowy, Bukowian, Buńdowski, Bystrzan, Byrcyn, Byrka, Cekus, Chmiel, Chrapek, Chreptowski, Ciakor, Ciaptak, Ciułacz, Czarny, Daniel, Firek, Florek, Fronek, Froneczek, Foluśnik, Gacek, Giewont, Gładczan, Grapny, Groń, Gronikowski, Grajcar, Hudy, Jacak, Jacina, Jaciński, Jacków, Janci, Janik, Jasiów, Jasinek, Jarosz, Jarząbek, Jędrzejczak, Jędrzejczyk, Jędraś, Jędruścyn, Jochym, Jochymek, Jonek, Jonków, Jośnik, Jórek, Józkowy, Juhas, Julków, Kacka, Kaspruś, Kleryk, Kloryk, Knop, Kocyniec, Kołodziej, Komperda, Kostek, Kościelny, Kotelnicki, Kowal, Krawiec, Kręty, Krzeptowski, Krzyś, Krzywy, Kubior, Kubiorek, Kujon, Kuśnierz, Ladzi, Laskowy, Lemko, Łuszczek, Makowski, Marcinowski, Marcinów, Matus, Michałów,Michałków, Mięsacz, Mikołajczyk, Mikołajów, Młynarz, Mracielnik, Niźniak, Nowieś, Od Młyna, Pietruscarz, Piotrowski, Pinier, Polankowy, Poroński, Posłów, Roj, Rojcyk, Rzeźbiarz, Sabała, Sablik, Samek, Sawicki, Siajny, Sieczka, Sieta, Sikoniowski, Siwy, Skik, Sobczak, Sobiczek, Soboń, Sobuś, Solcyn, Spyrkowski, Stacho, Staszeczek, Stary, Stryncyn, Szostak, Szymaszek, Szymoszków, Szustek, Tadziak, Tomków, Trzebunia, Ustupski, Walczak, Wawrytko, Weruncarz, Wójciak, Wyziernik, Z Lasa, Z Osiedla, Zosin, Z Pode Drogi, Zuzaniak, Zuzaniok, Żegleń[3].

Znani ludzie o nazwisku Gąsienica

Przypisy

  1. ↑ a b Serwis heraldyczny Ośrodka Dokumentacji Wychodźstwa Polskiego w Pułtusku
  2. ↑ a b Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
  3. ↑ Genealogia rodu Gasieniców w Zakopanem, Maria i Józef Krzeptowscy Jasinek