Gąska ziemistoblaszkowa

Gąska ziemistoblaszkowa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

gąskowate

Rodzaj

gąska

Gatunek

gąska ziemistoblaszkowa

Nazwa systematyczna
Tricholoma terreum (Schaeff.) P. Kumm.
Führer Pilzk.: 134 (1871)
Tricholoma terreum a1 (3).JPG

Gąska ziemistoblaszkowa (Tricholoma terreum (Schaeff.) P. Kumm.) – gatunek grzybów należący do rodziny gąskowatych (Tricholomataceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1762 r. Schäffer nadając mu nazwę Tricholoma terreum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. P. Kumm., przenosząc go do rodzaju Tricholoma[1]. Niektóre synonimy nazwy naukowej[2]:

  • Agaricus myomyces Pers. 1794
  • Agaricus pullus Batsch 1783
  • Agaricus terreus Schaeff. 1762
  • Agaricus terreus Schaeff. 1762, var. terreus
  • Gymnopus myomyces (Pers.) Gray 1821
  • Tricholoma bisporigerum J.E. Lange 1933
  • Tricholoma myomyces (Pers.) J.E. Lange 1933

Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 1999 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten ma też nazwę gąska ziemista[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnicy 3-8 cm, za młodu stożkowaty, później rozpostarty, przeważnie z garbkiem. U starszych okazów jest popękany[4]. Kolor bladoszary lub ciemnoszary, często z jaśniejszym brzegiem, z cienkim miąższem. Skórka sucha, filcowato-włókienkowata, z łuskowatą powierzchnią[5].

Blaszki

Kruche, karbowane, szeroko rozstawione, cienkie, wycięte z ząbkiem. Początkowo białe, później popielatosiwe[4].

Trzon

Wysokość 4-8 cm, grubość do 1,6 cm, cylindryczny, pełny, czasami słabo zakrzywiony. Biały, szarobiaławy, nagi lub z delikatnymi, pajęczynowatymi szczątkami osłony[4].

Miąższ

Biały albo szarawy, niezmieniający barwy. Zapach i smak niemączne, łagodne[5].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki, jajowate, gładkie, bezbarwne, o średnicy 5-8 × 4-5 µm[5].

Występowanie i siedlisko

Jest szeroko rozprzestrzeniona. Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji, Afryce i Australii[6]. W Polsce jest pospolita[3].

Owocniki pojawiają się od września do listopada, w lasach iglastych i mieszanych, na ziemi, wśród opadłego igliwia i liści, szczególnie pod sosnami, na glebach piaszczystych i wapiennych[3]. Późną jesienią czasami występuje nawet masowo. Podczas łagodnej zimy grzyba tego można znaleźć również w grudniu[7].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy[3]. Grzyb jadalny, ale mało smaczny[8].

Gatunki podobne

Jest kilka gatunków gąsek o podobnym, siwoczarnym ubarwieniu:

  • gąska pieprzna (Tricholoma virgatum). Ma kapelusz ostrostożkowaty, bez włókienek i jest pikantna w smaku[4],
  • gąska czarnołuskowa (Tricholoma atrosquamosum) ma na kapeluszu czarniawe łuski[4],
  • gąska niekształtna (Tricholoma portentosum) ma kapelusz bez łuseczek, żółtawy trzon i łagodny, orzechowy smak[4],
  • gąska ostra (Tricholoma sciodes) ma kapelusz jedwabiście błyszczący, w smaku jest ostra[4].

Przypisy

  1. a b c Index Fungorum (ang.). [dostęp 2013-03-05].
  2. Species Fungorum. [dostęp 2012-01-02].
  3. a b c d Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  4. a b c d e f g Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
  5. a b c Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. s. 88. ISBN 83-7404-513-2.
  6. Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-10].
  7. Albert Pilát, Otto Ušák: Mały atlas grzybów. Warszawa: PWRiL, 1977.
  8. Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.

Media użyte na tej stronie

Tricholoma terreum a1 (3).JPG
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tricholoma terreum (location:Poland, Pogórze Wiśnickie, Wichras)
Tricholoma terreum G3.1.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tricholoma terreum