Gęś domowa

Gęś domowa
Anser anser f. domestica Anser cygnoides f. domestica Branta canadensis
Białe upierzenie, pomarańczowy dziób, nogi bladoróżowe
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	blaszkodziobe
Rodzina	kaczkowate
Gatunek	gęś domowa

Gęś domowa (Anser domesticus) – ptak wodny, użytkowy, będący udomowioną formą gęsi gęgawy (Anser anser) i gęsi łabędzionosej (Anser cygnoides), rzadziej gęsi białoczelnej (Anser albifrons) oraz bernikli kanadyjskiej (Branta canadensis).

Gatunki

• gęś gęgawa Anser anser, gęś szara – przodek europejskiej gęsi domowej. Domestykacja nastąpiła ok. 3000 lat temu w różnych miejscach, m.in.: Rzymie, Grecji, Egipcie, Babilonii. Udomowiona forma krzyżuje się z rasami gęsi domowych pochodzących od gęsi łabędzionosej, dając płodne mieszańce.
• gęś łabędzionosa Cygnopsis cygnoides (Anser cygnoides), gęś łabędziowa, gęś garbonosa, gęś chińska, gęś gwinejska – przodek azjatyckiej gęsi domowej. Udomowiona ok. 3000 lat temu w Chinach. Hodowana w Europie Wsch., głównie w Rosji od XVIII wieku. Przypuszcza się, że do Europy Wschodniej dotarła z Azji wraz z Tatarami. Udomowiona forma krzyżuje się z rasami gęsi domowych pochodzących od gęsi gęgawy, dając płodne mieszańce.
• gęś białoczelna Anser albifrons, gęś białoczółka, gęś białolica – przodek gęsi pskowskiej łysej (łysa – od białej plamy na czole i głowie). Udomowiona w XIX wieku w pn.-zach. Rosji. Dzikie gęsi białoczelne, gnieżdżące się w dolinie jeziora Ilmien i krzyżowane z miejscowymi gęsiami domowymi dały początek tej rasie. Krzyżuje się z rasami gęsi domowych pochodzących od gęsi gęgawy i gęsi łabędziowej, dając płodne mieszańce.
• bernikla kanadyjska Branta canadensis, gęś kanadyjska, gęś czarna – przodek gęsi kanadyjskiej czarnej. Częściowo udomowiona w XVIII wieku w Ameryce Północnej. Nie ma znaczenia gospodarczego. Hodowana w parkach wielkomiejskich na Wyspach Brytyjskich, itd. Możliwe krzyżówki z rasami gęsi hodowlanych.

Rasy

Typ gęsi gęgawy Anser anser:

• gęś włoska biała, ogólnoużytkowa, wysoka nieśność jaj, hodowana, m.in. do produkcji salami gęsiego z Mortara; jej polska odmiana: gęś kołudzka biała z Kołudy Wielkiej, wyhodowana w wyniku prac selekcyjnych gęsi włoskiej białej, stanowiąca 90% krajowego pogłowia gęsi^[1][2]. Masa dorosłego gąsiora wynosi 6,5–7,5 kg, gęsi 5–5,5 kg.
• gęś zatorska, ogólnoużytkowa, wyhodowana przez krzyżowanie czterech polskich, lokalnych odmian gęsi: pomorskiej, suwalskiej, podkarpackiej, garbonosej.
• gęś reńska biała, ogólnoużytkowa, wysoka nieśność jaj.
• gęś emdeńska (gęś bremeńska).
• gęś tuluska; jej lżejsza odmiana: gęś tuluska gospodarcza, hodowana, m.in. na foie gras.
• gęś landes, hodowana, m.in. na foie gras.
• gęś duża szara; jej rosyjska odmiana: gęś duża szara tambowska.
• gęś kałuska (gęś tulska), hodowana, m.in. do bezkrwawych walk gąsiorów.
• gęś sewastopolska (gęś astrachańska), hodowana, m.in. dla fryzowanych, długich piór na tułowiu.

Typ gęsi łabędziowej Cygnopsis cygnoides:

• gęś chińska, wysoka nieśność jaj; jej ciężka odmiana: gęś afrykańska; istnieją jej mieszańce, np. gęś garbonosa.
• gęś chołmogorska.
• gęś perejasławska, wysoka nieśność jaj.
• gęś gorkowska (gęś lindowska).
• gęś kubańska, wysoka nieśność jaj.

Żywienie

Gęś domowa ma niskie wymagania pokarmowe i może spożywać mniej wartościowe pasze, dlatego jest przydatna dla gospodarstw o gorszych warunkach glebowych. W cyklu hodowlanym jako pasze w większej ilości podaje się owies, a od 12 do 15 tygodnia podstawowym składnikiem żywienia są zielonki z minimalnym dodatkiem pasz treściwych (owies i ziarna zbóż)^[3].

Choroby

Gęsi są bardzo odporne na choroby i mało wymagające w hodowli. Sporadycznie na choroby zapadają pisklęta gęsi domowej. Za mającą największe znaczenie dla hodowli jest uznawana choroba Derzsyego.

Przypisy

Bibliografia

• Rasy gęsi domowej
• Edward Gigilewicz, Krystyna Ziejewska. Wszystko o gęsi i gęsinie, czyli... ansertystyczne kulinaria i kulturalia, Szwarcenowo 2013, Iławskie Stowarzyszenie Producentów Gęsi, ​ISBN 978-83-931461-1-6​
• Rasy gęsi – najchętniej hodowane gęsi w Polsce
• Gęsi (łac. Anatinae)