Główna Komisja Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce

Zasugerowano, aby zintegrować ten artykuł z artykułem Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (dyskusja). Uzasadnienie: To w sumie ta sama instytucja, tylko nazwa się zmienia

Główna Komisja Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce – instytucja państwowa działająca w latach 1945–1949 przy Ministerstwie Sprawiedliwości na podstawie dekretu (Rady Ministrów) z dnia 10 listopada 1945 o Głównej Komisji i Okręgowych Komisjach Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce (Dz.U. z 1945 r. nr 51, poz. 293).

Instytucjami badającymi zbrodnie niemieckie na terenie Polski, poprzedzające powstanie Głównej Komisji, były działająca od 18 do 25 sierpnia 1944 Polsko-Radziecka Komisja dla Zbadania zbrodni popełnionych w obozie koncentracyjnym na Majdanku oraz działające od jesieni 1944 Miejska i Wojewódzka Komisja do badania zbrodni niemieckich w Warszawie^[1].

W 1949 przekształcona w Główną Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce.

Zadania

Do zadań Głównej Komisji należało:

• badanie i zbieranie materiałów dotyczących zbrodni niemieckich, popełnionych w latach 1939–1945 w Polsce lub poza jej granicami w stosunku do obywateli polskich lub osób narodowości polskiej oraz w stosunku do cudzoziemców, którzy w tym czasie przebywali w Polsce,
• kierownictwo i uzgadnianie prac Okręgowych Komisji oraz wszystkich instytucji o pokrewnym zakresie działania i współpraca z Instytutem Pamięci Narodowej przy Prezydium Rady Ministrów,
• ogłaszanie materiałów i wyników badań dotyczących zbrodni niemieckich i rozpowszechnianie ich w kraju i za granicą oraz udostępnianie materiałów pokrewnym instytucjom zagranicznym.

Organizacja i uprawnienia

Przewodniczącym Głównej Komisji był Minister Sprawiedliwości, który powoływał członków Głównej Komisji oraz przewodniczących Okręgowych Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce. Członków Okręgowych Komisji powoływał przewodniczący Okręgowej Komisji. Minister Bezpieczeństwa Publicznego mógł delegować do Głównej Komisji i do Okręgowych Komisji przedstawicieli władz bezpieczeństwa celem współdziałania.

W latach 1946–1950 Główna Komisja posiadała zagraniczną ekspozyturę, którą była Polska Misja Wojskowa Badania Zbrodni Niemieckich utworzona przy Sojuszniczej Radzie Kontroli Niemiec^[1].

Główna Komisja, Okręgowe Komisje oraz delegowane przez nie organy miały prawo do prowadzenia dochodzeń oraz badania świadków (w tym zakresie stosowało się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego), korzystając z uprawnień władz sądowych. Czynności podjęte przez członków Głównej Komisji i Okręgowych Komisji posiadających uprawnienia prokuratorskie lub sędziowskie miały moc czynności sądowych, a protokoły – moc protokołów sądowych. Członkowie Głównej Komisji przy wykonywaniu swoich obowiązków mieli prawo do bezpłatnego korzystania z państwowych i samorządowych środków transportu na terenie całego państwa.

Organy bezpieczeństwa publicznego i milicji oraz administracji państwowej były obowiązane do wykonywania zleceń wydanych we właściwym zakresie przez komisje i ich organy. Wszystkie instytucje i osoby prywatne były obowiązane do przekazania Głównej Komisji lub Okręgowym Komisjom posiadanych przez nie materiałów dotyczących zbrodni niemieckich.

Budżet Głównej Komisji oraz Okręgowych Komisji wchodził jako dział odrębny do budżetu Ministerstwa Sprawiedliwości. Szczegółową organizację Głównej Komisji i Okręgowych Komisji określał statut zatwierdzony przez Ministra Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrami Informacji i Propagandy, Spraw Zagranicznych oraz Bezpieczeństwa Publicznego.

Udostępnienie akt Głównej Komisji

Zadania Komisji, rozszerzone o badanie terroru komunistycznego, przejął w 1998 r. pion śledczy Instytutu Pamięci Narodowej^[2]. W 2016 roku rozpoczęto publikowanie zdigitalizowanych zeznań składanych przed Komisją w internetowej bazie świadectw Zapisy Terroru

Zobacz też

• Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce – Instytut Pamięci Narodowej
• Główna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej
• Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Zapisy Terroru

Przypisy