Główna droga wodna we Wrocławiu

Główna droga wodna we Wrocławiu
Ilustracja
Wrocławski Węzeł Wodny.
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Lata budowy

19121917

Długość

10,70 km

Początek
Akwen

Odra

Miejsce

Wrocław: Opatowice/Strachocin/Bartoszowice

Koniec
Akwen

Odra Główna (Odra Dolna)

Miejsce

Wrocław: Kleczków/Różanka

Typ kanału

żeglugowy

Śluzy

Śluza Bartoszowice
Śluza Zacisze
Śluza Różanka

brak współrzędnych

Główna droga wodna we Wrocławiu (Północna/Współczesna droga Wodna, Współczesny Kanał Żeglugowy[1][2][3][4][5], Wrocławski Szlak Główny[6][7]) – śródlądowa droga wodna prowadząca przez Wrocław, będąca głównym szlakiem wodnym dla towarowego transportu wodnego prowadzącym przez miasto. Główna droga wodna jest elementem Wrocławskiego Węzła Wodnego – jednym z trzech szlaków wodnych prowadzących przez miasto[6][7][8], a jedną z dwóch dróg wodnych[6][7][9]. Zasadnicza część tego szlaku powstała w latach 1912–1917 w ramach inwestycji z zakresu hydrotechniki, tzw. drugiej kanalizacji Odry we Wrocławiu. Zgodnie z aktualnie obowiązującymi w Polsce kryteriami ta droga wodna zaliczana jest do III klasy dróg wodnych[6][7][10]. Ma 10,70 km długości[7][11]. Jest miejskim odcinkiem Odrzańskiej Drogi Wodnej[9] i europejskiej drogi wodnej E30[12].

Historia

Wrocław w swej historii był i jest także obecnie położony na przecięciu wielu szlaków komunikacyjnych[3][13][14][15][16]. Jednym z nich jest śródlądowa droga wodna, współcześnie nazywana Odrzańską Drogą Wodną[3][13]. W ramach tej drogi wodnej szlak żeglugowy w XIX w. prowadził przez Śródmiejski Węzeł Wodny. Potrzeba budowy nowej drogi wodnej prowadzącej przez Wrocław szczególnie mocno ujawniła się pod koniec XIX w., kiedy to znacznie wzrósł przewóz ładunków towarowych, wykonywany także przy pomocy transportu wodnego. Przeprowadzono wówczas wielką inwestycję, tzw. pierwszą kanalizację Odry we Wrocławiu, budując nową drogę wodną prowadzącą wokół śródmieścia, która stała się główną drogą dla towarowego transportu wodnego. Ograniczony jednak zakres inwestycji sprawił, że stosunkowo szybko nowa droga wodna przestała spełniać swoją rolę, gdyż nie była w stanie zapewnić odpowiedniej przepustowości. Już na początku XX wieku parametry szlaku żeglugowego, w tym m.in. wymiary śluz komorowych, głębokość tranzytowa, światła mostów i inne, okazały się niewystarczające wobec rozwoju zarówno taboru pływającego jak i rosnących potrzeb w zakresie tego rodzaju transportu masowego[13][17][18].

Innym istotnym zagadnieniem była potrzeba radykalnej poprawy ochrony przeciwpowodziowej miasta. Ten aspekt również miał bardzo istotne znaczenie w kwestii podjęcia odpowiedniej inwestycji[2][3][13][18][19][20][21].

Z powyższych względów podjęto decyzję o rozpoczęciu nowej inwestycji, polegającej na budowie nowej drogi wodnej dla potrzeb żeglugi i nowego systemu zabezpieczenia przeciwpowodziowego[4][13][18], która wpisywała się w ówcześnie prowadzony cały zakres inwestycji odrzańskich ukierunkowanych na stworzenie nowoczesnej drogi wodnej na rzece dostosowanej do rosnących potrzeb i możliwości technicznych[22].

Znaczenie szlaków wodnych

Przed podjęciem pierwszej i drugiej kanalizacji Odry we Wrocławiu, dzięki wykonanemu przekopowi w latach 1530-1555, żegluga przez Wrocław prowadziła szlakiem Śródmiejskiego Węzła Wodnego. Po przeprowadzeniu pierwszej kanalizacji Odry we Wrocławiu szlak ten podupadł, a nowa droga wodna stała się głównym szlakiem żeglugowym, szczególnie w zakresie transportu towarowego. Po przeprowadzeniu natomiast drugiej kanalizacji Odry we Wrocławiu, powstał nowy szlak wodny, od tej chwili stanowiący główną drogę wodną prowadzącą przez miasto, który charakteryzował się znacznie lepszymi parametrami żeglugowymi. Pozostałe szlaki znacznie straciły na znaczeniu[17][18]. Śródmiejski Węzeł Wodny w praktyce wykorzystywany był jedynie do żeglugi pasażerskiej, a w okresie powojennym przez szereg lat był praktycznie wyłączony z żeglugi. Szlak powstały podczas pierwszej kanalizacji Odry we Wrocławiu również podupadł. Wykorzystywany był jednakże na potrzeby żeglugi pasażerskiej, rekreacyjnej i turystycznej[17]: białej floty i tramwaju wodnego (tramwaje wodne we Wrocławiu), oraz do obsługi położonych przy jego brzegach portów i nabrzeży przeładunkowych. Były one jednak w okresie powojennym sukcesywnie zamykane i to jego zastosowanie praktycznie przestało mieć współcześnie rację bytu, a zachowana droga wodna spełniająca kryteria jedynie dla II klasy dróg wodnych[7][10] określana jest jako szlak boczny Odry[9].

Powstały natomiast podczas drugiej kanalizacji Odry szlak wodny stał się, jak wyżej zaznaczono, główną drogą wodną. Tędy przepływały towarowe jednostki pływające zarówno w zakresie tranzytu przez miasto, jak i te których miejscem docelowym był Wrocław[6][7][10]. Ponadto nad Kanałem Żeglugowym powstało szereg nabrzeży przeładunkowych, szczególnie przy zlokalizowanych tu fabrykach i przedsiębiorstwach[11][23]. Wybudowano także stocznię rzeczną – Wrocławska Stocznia Rzeczna[23]. Ponadto wyposażenie Śluzy Bartoszowice w górne wrota przeciwpowodziowe oraz Śluz Zacisze w dolne wrota przeciwpowodziowo[24] dało możliwość wykorzystywania akwenu Kanału Żeglugowego jako miejsca zimowania statków lub schronienia podczas wezbrań. Ten stan rzeczy przetrwał w zakresie szlaku wodnego do dziś. Droga wodna powstała podczas drugiej kanalizacji Odry we Wrocławiu jest częścią Odrzańskiej Drogi Wodnej[9], będącej częścią europejskiej drogi wodnej E30[12]. Według obecnie obowiązujących w Polsce kryteriów ten odcinek zaliczany jest do III klasy dróg wodnych[7][10].

Administracja, zabytki i ochrona

Współcześnie cały Wrocławski Węzeł Wodny, w tym ukształtowana podczas drugiej kanalizacji Odry we Wrocławiu główna droga wodna oraz szlak boczny, zgodnie z zasięgiem działania, podlega zarządowi Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu[7][10].

Z dorobku technicznego, ukształtowanego podczas tej inwestycji do dnia dzisiejszego, ochrony jako zabytku doczekał się Most Trzebnicki Północny, nr rej.: A/1644/336/Wm z 15.10.1976 r.[25].

Obszary otoczone wodami głównej drogi wodnej i szlaku bocznego, tj. obszary Wielkiej Wyspy, Wyspy Opatowickiej i grobli rozdzielającej Kanał Żeglugowy od Kanału Powodziowego, wraz z tymi wodami, chronione są w formie zespołu przyrodniczo-krajobrazowego, tj. Szczytnickiego Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego. Ochrona obejmuje również samą Odrę, uznaną za główny korytarz ekologiczny[26][27][28].

Zestawienia

Cieki wodne

Główna droga wodna we Wrocławiu od miejsca jej początku, tj. bifurkacji Kanału Żeglugowego od Odry, do jej końca tj. ujścia Starej Odry do Odry Głównej (Odry Dolnej), prowadzi bądź kanałami żeglugowymi (Kanał Żeglugowy, Kanał Różanka), bądź rzeką skanalizowaną, uregulowaną (Stara Odra).

Cieki wodne głównej drogi wodnej
ciekdługość [km]śluzymostypozostałe
całkowitaw ramach GDW
Kanał Żeglugowy[29]
(Kanał Nawigacyjny[7][19])
(Kanał Północny[19])
7,6[7]7,6[7]Bartoszowice, Zacisze
  • Kładka Ryczyńska,
  • Most B. Chrobrego (północny)
  • Most Jagielloński stary (wschodni, północny)
  • Most Jagielloński nowy (zachodni, północny)
  • Most Warszawski nowy (wschodni, północny)
  • Most Warszawski stary (zachodni, północny)
  • Most Oleśnicki kolejowy (północny)
Stara Odra[30]3,30[4] (3,00-1,85)7,20[31]
Kanał Różanka[4]1,85[4]1,85[4]Różanka
  • Most Trzebnicki (północny),
  • Most Osobowicki (północny)

W ramach głównej drogi wodnej we Wrocławiu żegluga Starą Odrą odbywa się na dwóch odcinkach:

  1. od końca Kanału Żeglugowego do początku Kanału Różanka, tj. od 7,400 km[7] do 8,150 km[4], oraz
  2. od końca Kanału Różanka do połączenia Starej Odry z Odrą Główną (Odrą Dolną), tj. od 10,000 km[4] do 10,700 km[7].

Cały ten odcinek Starej Odry ma 3,30 km, ale na części drogi wodnej żegluga odbywa się równoległym do Starej Odry Kanałem Różaka o długości 1,85 km, bowiem na tym odcinku Starej Odry położony jest Jaz Różanka, zapewniający odpowiedni poziom piętrzenia w stanowisku, uniemożliwiając jednocześnie żeglugę Starą Odrą. Tak więc w ramach Starej Odry żegluga główną drogą wodną odbywa się na dwóch odcinkach o łącznej długości 3,00 – 1,85 km, co daje około 1,15 km.

Stopnie wodne

Na odcinku głównej drogi wodnej położone są następujące stopnie wodne.

Stopnie wodne głównej drogi wodnej[11][32][33]
stopień wodnyśluzajaz stopniabudowla utrzymująca NPP dla śluzy
stanowisko górnestanowisko dolne
Stopień Wodny BartoszowiceŚluza BartoszowiceJaz BartoszowiceJaz Bartoszowice, Stopień Wodny OpatowiceŚluza Zacisze
Stopień Wodny ZaciszeŚluza ZaciszeJaz ZaciszeŚluza ZaciszeStopień Wodny Różanka
Stopień Wodny RóżankaŚluza RóżankaJaz RóżankaJaz RóżankaStopień Wodny Rędzin

Stanowiska wodne

Wrocławski odcinek Odry znajduje się w obrębie Odry skanalizowanej, tj. takiej rzeki, w której każde stanowisko znajduje się w zasięgu oddziaływania określonego stopnia wodnego (stopni wodnych). Poniższe zestawienie stanowisk obrazuje układ funkcjonalny w tym zakresie. Oczywiście stanowisko pierwsze (między śluzami Janowice i Bartoszowice) i ostatnie (między śluzami Różanka i Rędzin) tylko częściowo obejmuje omawiany szlak wodny[32].

Stanowiska wodne głównej drogi wodnej[32]
stanowisko/śluzadługośćcieki wodnefoto
Śluzy Janowice
...
Śluza Bartoszowice
8,7 km[34]Odra, Kanał Żeglugowy
Śluza Bartoszowice187,75 m[33]Kanał Żeglugowy
Śluza Bartoszowice
...
Śluza Zacisze
4,5 km[34]Kanał Żeglugowy
Śluza Zacisze187,75 m[33]Kanał Żeglugowy
Śluza Zacisze
...
Śluza Różanka
3,92 km[34]Kanał Żeglugowy, Stara Odra, Kanał Różanka
Śluza Różanka196,24 m[33]Kanał Różanka
Śluza Różanka
...
Śluzy Rędzin
6,49 km[34]Kanał Różanka, Stara Odra, Odra, Przekop Rędzin

Mosty

Budowa nowych kanałów wodnych i przebudowa istniejących koryt rzeki wymagała budowy odpowiednich przepraw dla ruchu drogowego, pieszego i kolejowego. Podczas działań wojennych i oblężenia Twierdzy Wrocław doszło do znacznych zniszczeń w budynkach i budowlach w tym także mostowych, tylko niewielka część ich przetrwała podlegając jedynie naprawom i remontom (Mosty Osobowickie, Mosty Trzebnickie). Pozostałe przeprawy zostały odbudowane bądź przebudowane (Mosty Warszawskie, Mosty Bolesława Chrobrego, Kładka Ryczyńska), a niektóre znacząco rozbudowane o nowe mosty stanowiące nowe nitki przepraw dla zwiększenia przepustowości szlaku komunikacyjnego w ciągu którego są położone (Mosty Jagiellońskie, Mosty Warszawskie).

Współczesne mosty nad główną drogą wodną
mostrodzajdługośćkm[a]ciek wodnyfoto
Kładka Ryczyńskapieszo-rowerowyKanał ŻeglugowyKladkaRyczynska.jpg
Mosty Bolesława Chrobrego – wschodni [35][36] (północny[37])drogowy[35][36][37]25 m[35]
(48,5 m[37])
2,4 km[36]Kanał ŻeglugowyMostyChrobrego-odSwojczyc.jpg
Mosty Bolesława Chrobrego – zachodni[35] (południowy[38])drogowy[35][38]123,7 m[35]
(134,7 m[38])
Kanał PowodziowyMostChrobrego pdzach.jpg
Mosty Jagiellońskie
wschodni, północny (stary)[39][36][40]
drogowy[39][36][40]21,65 m[39]
(22,25 m[40])
5,3 km[36]Kanał ŻeglugowyJagiellonskie4.jpg
Mosty Jagiellońskie
wschodni, południowy (stary)[39][41]
drogowe[39][41]60,49 m [39][41]Kanał PowodziowyJagiellonskie2.JPG
Mosty Jagiellońskie
zachodni, północny (nowy)[39][36][42]
drogowy[39][42]39,0 m[39][36][42]5,35 km[36]Kanał ŻeglugowyWrocław 2010-07-25 - 048; Śluza Zacisze, Most Jagielloński północny nowy.jpg
Mosty Jagiellońskie
zachodni, południowy (nowy)[39][43]
drogowy[39][43]60,0 m[39][43]Kanał PowodziowyJagiellonskie1.JPG
Mosty Warszawskie
wschodni, północny (nowy)
drogowyStara Odra, Kanał ŻeglugowyNew.eastern.Warszawski.Bridge.JPG
Mosty Warszawskie
wschodni, północny (stary)[44][36][45]
drogowy[44][36][45]45,52 m[44]
(70,61 m[45])
6,6 km[36]Kanał Żeglugowy
Mosty Warszawskie
środkowy, północny(stary)[44][44][46]
drogowy[44][46]189,53 m[44]
(182,27 m[46])
Stara OdraMost warszawski2.jpg
Mosty Oleśnickie – północny[36]kolejowy[36]6,9 km[36]Stara Odra, Kanał Żeglugowy
Mosty Trzebnickie – północny[47][36][48]

Obiekt zabytkowy.svg nr rej.: A/1644/336/Wm z 15.10.1976 r.[25]

drogowy[47][36][48]218,5 m[48]8,4 km[36]Stara Odra, Kanał RóżankaWroclaw Odra-Trzebnicki bridge 3 22 05 2010.JPG
Mosty Osobowickie – północny[49][36][50]drogowy[49][36][50]242,5 m[50]9,0 km[36]
242,50 km Odry[49]
Stara Odra, Kanał RóżankaWrocław 2010-08-01 040 - Śluza Różanka (głowa górna, Most Osobowicki).jpg

Locja szlaku

Locja głównej drogi wodnej według stanu współczesnego
ciekśluza/stanowiskoelementkm[a]brzegfoto
OdraŚluzy Janowice[33][32]
8,7 km[34]... Odra ... |
początek głównej drogi wodnej
bifurkacja Kanału Żeglugowego
0,00[33]
244,20 km Odry[4][7][51]
prawy
Kanał ŻeglugowyKanał Odpływowy
(Przewał Widawski, Przepływ Widawski)
0,400[2][4][52][33]prawyKanalOdra-Widawa-powodz.jpg
Śluza Bartoszowice[53][33][32]
długość: 187,75 m[33]
szerokość: 9,6 m[33]
0,500[34]
(0,600[4])
(244,90 km Odry[53])
n.d.Barka w sluzie bartoszowickiej 2006.jpg
4,5 km[34]Kładka Ryczyńska0,600[33]n.d.SluzaBartoszowicka-odWSCH.jpg
Przeładownia przy ulicy Betonowej[53][23]1,100[4][53] (0,900[23])prawy
Port Przeładunkowy Paliw Płynnych[23]2,050[23]
(1,900[4])
prawy
Most Bolesława Chrobrego[33][36]
przęsło żeglowne: 23,6 m[33]
prześwit przy WWŻ[b]: 5,40m[33]
2,400[4][33][36]n.d.MostyChrobrego-odSwojczyc.jpg
przystań[23]prawy
Nabrzeże zakładów chemicznych[23]2,600[23]
(3,000[4])
prawy
nabrzeże[53]3,450[4][53]prawy
nabrzeże[4]3,600[4]prawy
nabrzeże[4]4,200[4]prawy
Wojskowy port przeładunkowy paliw płynnych[23]4,600[4]prawyWrocław 2010-07-25 - 138; Kanał Żeglugowy, wejście do wojskowego portu paliw płynnych.jpg
Wrocławska Stocznia Rzeczna[4][23]prawyWrocław 2010-07-25 - 146; Kanał Żeglugowy, wejście do basenu wrocławskiej stoczni rzecznej.jpg
Śluza Zacisze[53][33]
długość: 187,75 m[33]
szerokość: 9,6 m[33]
5,100[4][33][34]
(249,10 km Odry[53])
n.d.Wrocław 2010-07-25 - 133; Śluza Zacisze stanowisko górne.jpg
3,92 km[34]Most Jagielloński (wschodni, północny)[33][36]
przęsło żeglowne: 9,6 m[33]
prześwit przy WWŻ[b]: 6,73m[33]
5,300[4][33][36]n.d.Wrocław 2010-07-25 - 046; Śluza Zacisze.jpg
Most Jagielloński (zachodni, północny)[33][36]
przęsło żeglowne: b.d.[33]
prześwit przy WWŻ[b]: 6,73m[33]
5,350[33][36]n.d.Jagiellonskie3.jpg
Most Warszawski wschodni północny (nowy)
przęsło żeglowne: b.d.
prześwit przy WWŻ[b]:7,25 m[33]
6,570[33]n.d.Most warszawski.jpg
Most Warszawski zachodni północny (stary)[33][36]
przęsło żeglowne: 25,0 m[33]
prześwit przy WWŻ[b]: 5,39 m[33]
6,600[4][33][36]n.d.Wroclaw-MostWarszawski-Odra-transport wegla barkami.jpg
Most Oleśnicki północny (kolejowy)[33][36]
przęsło żeglowne: 29,0 m[33]
prześwit przy WWŻ[b]: 5,13 m[33]
6,900[4][33][36]n.d.MostKolejowyLiniaWroclaw-Warszawa.jpg
Stara Odraujście Kanału Żeglugowego7,400[7]prawy
bifurkacja Kanału Różanka8,150[4]prawyWrocław 2010-08-01 117 - Kanał Różanka (początek), Stara Odra.jpg
Kanał RóżankaMost Trzebnicki północny[33][36]
przęsło żeglowne: 28,0 m[33]
prześwit przy WWŻ[b]: 5,38 m[33]
8,400[4][33][36]n.d.MostWroclaw.JPG
Most Osobowicki północny[33][36]
przęsło żeglowne: 9,6 m[33]
prześwit przy WWŻ[b]: 5,77 m[33]
9,000[4][33][36]n.d.Wrocław 2010-08-01 088 - Śluza Różnaka (stanowisko górne, Most Osobowicki Północny).jpg
Śluza Różanka[53][33][32]
długość: 196,24 m[33]
szerokość: 9,6 m[33]
9,020[4][33]
(9,2[34])
(253,3 km Odry[53])
n.d.Wrocław 2010-08-01 024 - Śluza Różanka (widok od strony głowy górnej z Mostu Osobowickiego).jpg
Stara Odra6,49 km[34]ujście Kanału Różanka10,000[4]prawy
ujście Kanału Miejskiego
koniec szlaku bocznego
10,100[4][7]
13,1 km szlaku bocznego[7]
lewy
Odraujście Starej Odry
koniec głównej drogi wodnej i szlaku ŚWW
10,700[4][7]
255,60 km Odry[7] (255,80[4][51])
prawy
... Odra ...
Śluzy Rędzin[33][32]

Zobacz też

Uwagi

  1. a b Kilometrowanie Odry we Wrocławiu prowadzone jest od Bartoszowicko-Opatowickiego Węzła Wodnego przekopem Odry, dalej Odrą Główną: Odrą Górną, Odrą Południową, Odrą Dolną i dalej Odrą. Kilometraż dla Głównej Drogi Wodnej (Współczesnego Kanału Żeglugowego) prowadzi się odrębnie od miejsca bifurkacji Kanału Żeglugowego od koryta Odry. Kilometrowanie szlaku bocznego nie prowadzi się oddzielnie od jego początku, gdyż początkowy jego bieg pokrywa się (z wyjątkiem Kanału Opatowickiego) z Odrą, lecz od oddzielenia się Starej Odry i Przekopu Szczytnickiego w Szczytnickim Węźle Wodnym. W niektórych źródłach ta konwencja zostaje czasem zmieniona i autorzy podają np. dla drogi głównej (kanału żeglugowego) kilometrowanie w odniesieniu do Odry, choć w punkcie połączenia Odry z główną drogą wodną te wartości byłyby różne. Tu jeśli nie podano inaczej podaje się odległości dla drogi głównej (Współczesnego Kanału Żeglugowego). W pozostałych przypadkach podano wprost, że kilometrowanie odnosi się do Odry, Kanału Powodziowego, Starej Odry itp. Zastosowane skróty: WKŻ – Współczesny Kanał Żeglugowy).
  2. a b c d e f g h WWŻ: Wielka Woda Żeglowna – najwyższy poziom wody przy którym dopuszczalna jest żegluga.

Przypisy

  1. Bakuliński i in., Budowle hydrotechniczne WWW 2007 ↓, s. 14-17: 2.5 Stopień wodny Zacisze.
  2. a b c Harasimowicz, Encyklopedia Wrocławia 2006 ↓, s. 59: Bartoszowicko-Opatowicki Węzeł Wodny.
  3. a b c d Harasimowicz, Encyklopedia Wrocławia 2006 ↓, s. 986-988: Wrocławski Węzeł Wodny.
  4. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah Harasimowicz, Encyklopedia Wrocławia 2006 ↓, s. 993-994: Współczesny Kanał Żeglugowy.
  5. Harasimowicz, Encyklopedia Wrocławia 2006 ↓, s. 1038: Żegluga na Odrze.
  6. a b c d e Trojanowski i in. 2006 ↓, s. 8-10.
  7. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t RZGW: WWW – drogi i szlaki wodne ↓.
  8. Cel i zakres modernizacji wrocławskiego węzła wodnego 2011 ↓, s. 7.
  9. a b c d Rozp. RM w sprawie ś.d.w. 2019 ↓.
  10. a b c d e KZGW: Śródlądowe drogi ... ↓.
  11. a b c Jan Pyś, Odra 2013 ↓, s. 163-164.
  12. a b Jan Pyś, Odra 2013 ↓, s. 64, 87, 96, 101-103.
  13. a b c d e Bakuliński i in., Budowle hydrotechniczne WWW 2007 ↓, s. 2-5.
  14. Harasimowicz, Encyklopedia Wrocławia 2006 ↓, s. 867: Szlaki handlowe.
  15. Harasimowicz, Encyklopedia Wrocławia 2006 ↓, s. 985: Wrocławski Węzeł Drogowy.
  16. Harasimowicz, Encyklopedia Wrocławia 2006 ↓, s. 985-986: Wrocławski Węzeł Kolejowy.
  17. a b c Bakuliński i in., Zabytki techniki ŚWW 2007 ↓, s. 8-9.
  18. a b c d Harasimowicz, Encyklopedia Wrocławia 2006 ↓, s. 980: Wrocławska Droga Wodna.
  19. a b c Janikowski 2012 ↓, s. 63-64.
  20. Bożek i in. 2019 ↓, s. Przepływy charakterystyczne.
  21. Harasimowicz, Encyklopedia Wrocławia 2006 ↓, s. 709-710: Powodzie.
  22. Jan Pyś, Odra 2013 ↓, s. 21-24.
  23. a b c d e f g h i j k Bakuliński i in., Budowle hydrotechniczne WWW 2007 ↓, s. 11-14: 2.4. Nabrzeża Kanału Nawigacyjnego (Kanału Żeglugowego).
  24. Harasimowicz, Encyklopedia Wrocławia 2006 ↓, s. 840: Stopień Wodny Zacisze.
  25. a b Wykaz zabytków 2013 ↓, s. 208.
  26. Harasimowicz, Encyklopedia Wrocławia 2006 ↓, s. 952: Wielka Wyspa.
  27. Uchwała RM Wr 1998 ↓, s. § 1, zał. graficzny.
  28. Powiatowy program ... 2006 ↓, s. 23-26.
  29. Wykaz nazw wód płynących ↓, s. 334.
  30. Wykaz nazw wód płynących ↓, s. 265.
  31. Harasimowicz, Encyklopedia Wrocławia 2006 ↓, s. 608: Stara Odra.
  32. a b c d e f g Trojanowski i in. 2006 ↓, s. 8-9.
  33. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax RZGW: informator nawigacyjny ↓.
  34. a b c d e f g h i j k Trojanowski i in. 2006 ↓, s. 8.
  35. a b c d e f Harasimowicz, Encyklopedia Wrocławia 2006 ↓, s. 550: Most Bolesława Chrobrego.
  36. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai Studium .. Odry, Diagnoza ↓, s. 96 (PDF s=18).
  37. a b c ZDiUM, Mosty 2009 ↓, s. 1, 2. Most Bolesława Chrobrego Północny.
  38. a b c ZDiUM, Mosty 2009 ↓, s. 1, 3. Most Bolesława Chrobrego Południowy.
  39. a b c d e f g h i j k l Harasimowicz, Encyklopedia Wrocławia 2006 ↓, s. 560: Mosty Jagiellońskie.
  40. a b c ZDiUM, Mosty 2009 ↓, s. 2, 13. Most Jagielloński Północny stary.
  41. a b c ZDiUM, Mosty 2009 ↓, s. 2, 14. Most Jagielloński Południowy stary.
  42. a b c ZDiUM, Mosty 2009 ↓, s. 2, 15. Most Jagielloński Północny nowy.
  43. a b c ZDiUM, Mosty 2009 ↓, s. 2, 16. Most Jagielloński Południowy nowy.
  44. a b c d e f g Harasimowicz, Encyklopedia Wrocławia 2006 ↓, s. 561: Mosty Warszawskie.
  45. a b c ZDiUM, Mosty 2009 ↓, s. 10, 86. Most Warszawski Wschodni.
  46. a b c ZDiUM, Mosty 2009 ↓, s. 10, 88. Most Warszawski Środkowy.
  47. a b Harasimowicz, Encyklopedia Wrocławia 2006 ↓, s. 561: Mosty Trzebnickie.
  48. a b c ZDiUM, Mosty 2009 ↓, s. 9, 82. Most Trzebnicki Północny.
  49. a b c Harasimowicz, Encyklopedia Wrocławia 2006 ↓, s. 560-561: Mosty Osobowickie.
  50. a b c ZDiUM, Mosty 2009 ↓, s. 5, 45. Most Osobowicki Północny.
  51. a b Jan Pyś, Odra 2013 ↓, s. 103.
  52. Harasimowicz, Encyklopedia Wrocławia 2006 ↓, s. 728: Przepływ Widawski.
  53. a b c d e f g h i j Studium .. Odry, Diagnoza ↓, s. 99 (PDF s=21).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL województwo dolnośląskie flag.svg
Flaga województwa dolnośląskiego
Obiekt zabytkowy.svg
Ikona ze wzoru znaku informacyjnego umieszczonego na zabytkach nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków w Polsce
Wrocław 2010-08-01 117 - Kanał Różanka (początek), Stara Odra.jpg
Autor: Joee, Licencja: CC BY 3.0
Wrocław, Odra, Kanał Różanka (początek)
Wroclaw Odra-Trzebnicki bridge 3 22 05 2010.JPG
Odra i most Trzebnicki we Wrocławiu, sobota 22-05-2010, południe
Most warszawski2.jpg
Autor: Harnaś, Licencja: CC BY-SA 3.0
Most Warszawski we Wrocławiu
Barka w sluzie bartoszowickiej 2006.jpg
Autor: Michał Sałaban, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Barka w Śluzie Bartoszowickiej, Wrocław
Jagiellonskie1.JPG
Autor: Jg44.89, Licencja: CC BY-SA 3.0
Mosty Jagiellońskie (płd.-zach.)
Most warszawski.jpg
Autor: Harnaś, Licencja: CC BY-SA 3.0
Most Warszawski we Wrocławiu
Wrocław 2010-08-01 040 - Śluza Różanka (głowa górna, Most Osobowicki).jpg
Autor: Joee, Licencja: CC BY-SA 3.0
Wrocław, Odra, Kanał Różanka, Śluza Różanka (i Most Osobowicki)
MostKolejowyLiniaWroclaw-Warszawa.jpg
Autor: Jg44.89, Licencja: CC BY-SA 3.0
Most kolejowy przez Odrę
Wrocław, Most kolejowy k. Mostów Warszawskich - fotopolska.eu (226748).jpg
(c) Neo[EZN] / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
Most kolejowy znajdujący się tuż obok Mostów Warszawskich widziany z Wału Karłowickiego.
Wrocław 2010-07-25 - 048; Śluza Zacisze, Most Jagielloński północny nowy.jpg
Autor: Joee, Licencja: CC BY 3.0
Wrocław, Śluza Zacisze (stanowisko dolne) i Mosty Jagiellońskie
Wrocław 2010-07-25 - 138; Kanał Żeglugowy, wejście do wojskowego portu paliw płynnych.jpg
Autor: Joee, Licencja: CC BY 3.0
Wrocław, Wojskowy port przeładunkowy paliw płynnych
Jagiellonskie4.jpg
Autor: Jg44.89, Licencja: CC BY-SA 3.0
Mosty Jagiellońskie (płn.-wsch.)
Wrocław 2010-07-25 - 046; Śluza Zacisze.jpg
Autor: Joee, Licencja: CC BY 3.0
Wrocław, Śluza Zacisze i Mosty Jagiellońskie
KanalOdra-Widawa-powodz.jpg
Kanał Odpływowy łączący rzekę Odrę z Widawą we Wrocławiu (osiedle Strachocin) podczas wiosennego przyboru wód (kwiecień 2006), samochód widoczny na zdjęciu zatrzymał się na ulicy Ludowej i nie może kontynuować jazdy, ponieważ nawierzchnia jezdni na moście nad kanałem znajduje się ok. 30 cm pod wodą.
Wrocław 2010-07-25 - 133; Śluza Zacisze stanowisko górne.jpg
Autor: Joee, Licencja: CC BY 3.0
Wrocław, Śluza Zacisze (stanowisko górne)
KladkaRyczynska.jpg
Autor: Jg44.89, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kładka Ryczyńska
MostChrobrego pdzach.jpg

Wrocław, Poland

Chrobrego Bridge (or Swojczycki Bridge), south-western part, view from north
Jagiellonskie3.jpg
Autor: Jg44.89, Licencja: CC BY-SA 3.0
Mosty Jagiellońskie (płn.-zach.)
Wrocław 2010-08-01 088 - Śluza Różnaka (stanowisko górne, Most Osobowicki Północny).jpg
Autor: Joee, Licencja: CC BY-SA 3.0
Wrocław, Odra, Kanał Różanka, Śluza Różanka (i Most Osobowicki)
MostyChrobrego-odSwojczyc.jpg

Wrocław, Poland

Chrobrego Bridge (or Swojczycki Bridge), north-eastern part, view from east
Jagiellonskie2.JPG
Autor: Jg44.89, Licencja: CC BY-SA 3.0
Mosty Jagiellońskie (płd.-wsch.)
MostWroclaw.JPG
Autor: Shaaze, Licencja: CC BY 3.0
Most Trzebnicki.