Główny Urząd Likwidacyjny (PRL)

Główny Urząd Likwidacyjny – urząd państwowy powołany na podstawie dekretu z dnia 8 marca 1946 o majątkach opuszczonych i porzuconych.

Zorganizowany był w formie sieci okręgowych urzędów likwidacyjnych pokrywających swym zasięgiem poszczególne województwa. Do zakresu ich działania należało zabezpieczenie, oddawanie w dzierżawę majątków opuszczonych, sporządzanie ich inwentarza i sprzedaż nieruchomości opuszczonych. Według ustawy z dnia 18 listopada 1948 o zmianie organizacji i zakresie działania urzędów likwidacyjnych utworzono rejonowe urzędy likwidacyjne jako władze I instancji. Władzami II instancji zostały okręgowe urzędy likwidacyjne. Rozporządzenie ministrów: Skarbu i Ziem Odzyskanych z dnia 23 grudnia 1949 wprowadziło zróżnicowanie kompetencji urzędów likwidacyjnych I i II instancji. Do zakresu działania okręgowych urzędów likwidacyjnych należało:

  • wykonywanie nadzoru nad czynnościami podległych urzędów;
  • orzecznictwo w II instancji w sprawach należących do zakresu działania rejonowych urzędów likwidacyjnych;
  • załatwianie w I instancji spraw nie należących do zakresu działania rejonowych urzędów likwidacyjnych i nie zastrzeżonych do rozpatrywania przez ministerstwa: Skarbu i Ziem Odzyskanych.

Do zakresu działania rejonowych urzędów likwidacyjnych należało:

  • ustalanie czy dany majątek jest opuszczony lub poniemiecki,
  • zabezpieczanie majątków do czasu objęcia ich w zarząd przez właściwe ze względu na rodzaj majątku władze,
  • wykonywanie orzeczeń o przepadku lub o zabezpieczeniu przepadku majątku,
  • sporządzanie i kontrola ich inwentarza,
  • dokonywanie szacowania majątków,
  • oddawanie w najem lub dzierżawę majątków zgodnie z przepisami,
  • zbywanie ruchomości z wyjątkiem remanentów towarowych i urządzeń stanowiących część składową przedsiębiorstw przemysłowych i handlowych,
  • ustalanie wysokości nakładów w majątkach opuszczonych,
  • dokonywanie rozliczeń z osobami, którym przywrócono posiadanie majątków opuszczonych,
  • zabezpieczanie kosztów nadzoru i zarządu majątków opuszczonych,
  • dochodzenie należności powstałych w związku z zarządem i likwidacją majątków,
  • składanie wniosków o ujawnienie w księgach wieczystych i innych rejestrach publicznych przejścia praw majątkowych na rzecz Państwa i osób praw publicznego.

Na czele okręgowego urzędu likwidacyjnego stał dyrektor podległy Ministrowi Skarbu, a na Ziemiach Odzyskanych Ministrowi Ziem Odzyskanych, na czele rejonowego urzędu likwidacyjnego stał naczelnik, podległy dyrektorowi okręgowego urzędu likwidacyjnego. Urzędy likwidacyjne zostały zlikwidowane w 1951 r.

Bibliografia