Główny Urząd Miar

Główny Urząd Miar
Logo
Logo Głównego Urzędu Miar
Ilustracja
Siedziba Głównego Urzędu Miar przy ul. Elektoralnej 2 w Warszawie
Państwo

 Polska

Data utworzenia

1 kwietnia 1919

Prezes

Jacek Semaniak

Wiceprezes

Rafał Kępka
Mariusz Wójcicki (p.o.)

Budżet

51,348 mln zł (GUM), 104,439 mln zł (administracja miar) - razem 155,791 mln zł (2019)[1]

Zatrudnienie

304 (GUM), 1 202 (administracja miar), razem 1 506 (2019)[2]

Adres
ul. Elektoralna 2
Położenie na mapie Warszawy
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Główny Urząd Miar”
Ziemia52°14′30,479″N 21°00′03,189″E/52,241800 21,000886
Strona internetowa
Fragment ekspozycji zbiorów przyrządów pomiarowych na korytarzu GUM

Główny Urząd Miar (GUM) – instytucja powołana 1 kwietnia 1919 podpisanym przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego 8 lutego 1919 dekretem o miarach[3] jako jedna z pierwszych instytucji administracji państwowej w odrodzonej Polsce.

W trakcie budowy jest nowy kampus laboratoryjny Głównego Urzędu Miar w Kielcach, który ma zostać oddany do użytku w 2023 roku[4].

Historia

Początki

Zadaniem powołanego w 1919 urzędu było ujednolicenie systemu miar, gdyż dotąd polskie ziemie podlegały trzem różnym systemom Prus, Austro-Węgier i Rosji. Równocześnie powstawały okręgowe i obwodowe urzędy miar, które obecnie tworzą rządową administrację miar.

Od 1922 siedzibą Głównego Urzędu Miar jest zabytkowy budynek przy ulicy Elektoralnej 2 w Warszawie.

Okres powojenny

Administracja miar po II wojnie światowej przechodziła szereg zmian organizacyjnych i działalność w dziedzinie metrologii była łączona z działalnością w dziedzinie jakości i normalizacji.

W 1966 jego zadania przejął Centralny Urząd Jakości i Miar (CUJiM). W 1972 połączono go z Polskim Komitetem Normalizacyjnym tworząc Polski Komitet Normalizacji i Miar, przekształcony w 1979 w Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości (PKNMiJ).

Ustawa z 3 kwietnia 1993 o utworzeniu Głównego Urzędu Miar[5] przywróciła urzędowi historyczną, pierwszą nazwę oraz zakres kompetencji. Stało się to 1 stycznia 1994 w 75-lecie działalności tej instytucji.

Główny Urząd Miar sprawuje nadzór nad administracją miar i administracją probierczą w Polsce. Podstawowym jego zadaniem jest:

  • zapewnienie spójności pomiarowej,
  • utrzymanie państwowych wzorców miar,
  • zapewnienie wzajemnej zgodności i określonej dokładności wyników pomiarów przeprowadzanych w Polsce,
  • oraz ich zgodności z Międzynarodowym Układem Jednostek Miar.

Główny Urząd Miar łączy w sobie dwie funkcje: krajowego instytutu metrologicznego zajmującego się metrologią wzorców dla potrzeb przemysłu nauki i systemu laboratoriów wzorcujących oraz centralnego urzędu administracji państwowej w zakresie metrologii prawnej, obejmującej prawną kontrolę metrologiczną, system oceny zgodności i nadzór nad towarami paczkowanymi.

Czynności administracyjne muszą być poprzedzone pracami badawczymi – na odpowiednim stanowisku pomiarowym dokonywane jest badanie danego przyrządu pomiarowego i sprawdzanie, czy jego wskazania są wiarygodne i zgodne z wymaganiami prawnymi lub innymi. Sprawdzane przyrządy są często unikatowe, o wyjątkowo skomplikowanej, często jednostkowej konstrukcji i bardzo wysokiej dokładności pomiaru.

W Głównym Urzędzie Miar gromadzone są zbiory dawnych przyrządów pomiarowych, które stanowią Historyczne Zbiory Metrologiczne. Kolekcja GUM liczy ok. 3 tysięcy eksponatów. Oprócz muzealiów GUM posiada również bibliotekę fachową, gromadzącą literaturę metrologiczną, probierczą oraz z dziedzin pomocniczych (matematyka, fizyka, chemia, biologia itp.).

Główny Urząd Miar prowadzi współpracę z międzynarodowymi organizacjami metrologicznymi i podobnymi instytucjami w różnych krajach.

Prezesi urzędu

  • Zdzisław Rauszer (01.04.1919–01.07.1949, dyrektor GUM)
  • Hilary Dziewulski (01.10.1949–12.06.1958, GUM)
  • Wilhelm Wojtyła (28.05.1958–12.06.1965, GUM)
  • Zygmunt Ostrowski (01.07.1965–01.07.1972, CUJiM)
  • Bolesław Adamski (29.04.1972–08.04.1976, PKNiM)
  • Franciszek Szlachcic (05.04.1976–30.11.1985, PKNiM)
  • Roman Kobus (20.02.1986–22.12.1987, PKNMiJ)
  • Janusz Maciejewicz (22.12.1987–19.04.1990, PKNMiJ)
  • Krzysztof Mordziński (20.04.1990–18.03.2003, PKNMiJ, od 01.01.1994 GUM)
  • Włodzimierz Sanocki (19.03.2003–01.02.2007, GUM)
  • Janina Maria Popowska (01.02.2007–05.01.2016, GUM)
  • Dorota Habich (02–05.2016, p.o. prezesa GUM)
  • Włodzimierz Lewandowski (17.05.2016-25.09.2018, GUM)
  • Maciej Dobieszewski (26.09.2018–01.08.2019, p.o. prezesa GUM)
  • Radosław Wiśniewski (02.08.2019-16.10.2020, GUM)[6]
  • Rafał Kępka (16.10.2020-9.11.2020, p.o. prezesa GUM).
  • Jacek Semaniak (9.11.2020, GUM)

Na podstawie materiału źródłowego[7][8].

Kierownictwo

  • Jacek Semaniak – prezes od 9 listopada 2020[9]
  • Rafał Kępka – wiceprezes od 2 grudnia 2020
  • Mariusz Wójcicki – p.o. wiceprezesa od lipca 2022
  • Piotr Ziółkowski – dyrektor generalny od 1 lutego 2021[10]

Struktura polskiej administracji miar[11]

W skład administracji miar wchodzą:

  • Główny Urząd Miar z siedzibą w Warszawie
  • 10 Okręgowych Urzędów Miar wraz z ich 50 wydziałami zamiejscowymi;

Organami administracji miar są: Prezes Głównego Urzędu Miar oraz dyrektorzy okręgowych urzędów miar[12].

Struktura polskiej administracji probierczej[13]

W skład administracji probierczej wchodzą:

  • Okręgowy Urząd Probierczy w Warszawie (z Wydziałami Zamiejscowymi Gdańsku, Bydgoszczy, Łodzi i Białymstoku)
  • Okręgowy Urząd Probierczy w Krakowie (z Wydziałami Zamiejscowymi w Poznaniu, we Wrocławiu, w Częstochowie i Chorzowie)

Struktura Głównego Urzędu Miar

Organizację Głównego Urzędu Miar określa statut nadany przez ministra właściwego do spraw gospodarki (2021 - Minister Pracy, Rozwoju i Technologii) z dnia 17 marca 2021 r. w sprawie nadania statutu Głównemu Urzędowi Miar[14] oraz regulamin organizacyjny Głównego Urzędu Miar stanowiący załącznik do zarządzenia nr 3 Prezesa Głównego Urzędu Miar z dnia 31 grudnia 2019 roku[15]. Na strukturę organizacyjną Głównego Urzędu Miar w marcu 2021 składały się:

  1. Samodzielne Laboratorium Akustyki, Ultradźwięków i Drgań;
  2. Samodzielne Laboratorium Czasu i Częstotliwości;
  3. Samodzielne Laboratorium Chemii;
  4. Samodzielne Laboratorium Długości;
  5. Samodzielne Laboratorium Elektryczności i Magnetyzmu;
  6. Samodzielne Laboratorium Fotometrii i Radiometrii;
  7. Samodzielne Laboratorium Masy;
  8. Samodzielne Laboratorium Promieniowania Jonizującego;
  9. Samodzielne Laboratorium Przepływów;
  10. Samodzielne Laboratorium Termometrii;
  11. Samodzielne Laboratorium Wsparcia Przemysłu;
  12. Departament Certyfikacji;
  13. Departament Innowacji i Rozwoju;
  14. Departament Nadzoru i Kontroli;
  15. Departament Współpracy Międzynarodowej i Analiz
  16. Biuro Dyrektora Generalnego;

Budżet, zatrudnienie i wynagrodzenia

Wydatki i dochody Głównego Urzędu Miar są realizowane w części 64 budżetu państwa[16].

W 2019 wydatki w części 64 Budżetu Państwa wyniosły 50,495 mln zł (GUM) oraz 104,669 mln zł (administracja miar), a dochody 8,374 mln zł (GUM) oraz 64,244 mln zł (administracja miar)[17]. Przeciętne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło 305 osoby (GUM) oraz 1 222 osoby (administracja miar), a średnie miesięczne wynagrodzenie brutto 6 665,2 zł (GUM) oraz 4 752,9 zł (administracja miar)[17].

W ustawie budżetowej na 2020 wydatki Głównego Urzędu Miar zaplanowano w wysokości 57,038 mln zł (GUM) oraz 113,578 mln zł (administracja miar), razem 170,620 mln zł, a dochody 65,552 mln zł[18].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2019 r. (nr ewid. 59/2020/P/20/001/KGP)..
  2. ↑ Informacja o wynikach kontroli wykonania budżetu państwa w 2019 r. w części 64 Główny Miar. [w:] Najwyższa Izba Kontroli [on-line]. nik.gov.pl, maj 2020. s. 18. [dostęp 2020-09-16].
  3. ↑ Dekret o miarach z dnia 8 lutego 1919 r. (Dz.U. z 1919 r. nr 15, poz. 211).
  4. ↑ Główny Urząd Miar, Akt Erekcyjny pod budowę Świętokrzyskiego Kampusu Laboratoryjnego GUM wmurowany!, Główny Urząd Miar [dostęp 2021-08-26] (pol.).
  5. ↑ Ustawa z dnia 3 kwietnia 1993 r. o utworzeniu Głównego Urzędu Miar (Dz.U. z 1993 r. nr 55, poz. 247).
  6. ↑ Kierownictwo, Główny Urząd Miar [dostęp 2019-08-05] (pol.).
  7. ↑ Andrzej Barański, 100 lat Głównego Urzędu Miar, s. 344, Warszawa: Główny Urząd Miar, 2019, ISBN 978-83-940756-3-7 (pol.).
  8. ↑ Kierownictwo GUM od 1919 r., gum.gov.pl [dostęp 2020-06-04] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-04] (pol.).
  9. ↑ Profesor Jacek Semaniak powołany na stanowisko Prezesa Głównego Urzędu Miar. [w:] Główny Urząd Miar [on-line]. gum.gov.pl. [dostęp 2020-11-10].
  10. ↑ Piotr Ziółkowski nowym Dyrektorem Generalnym Głównego Urzędu Miar. gum.gov.pl, 1 lutego 2021. [dostęp 2021-02-14].
  11. ↑ Główny Urząd Miar, Administracja miar, Główny Urząd Miar [dostęp 2022-01-01] (pol.).
  12. ↑ Rządowe Centrum Legislacji, Ustawa z dnia 23 marca 2017 r – Dziennik Ustaw, dziennikustaw.gov.pl [dostęp 2018-01-06] (pol.).
  13. ↑ Strona Głównego Urzędu Miar [dostęp 2020-03-30].
  14. ↑ M.P. z 2021 r. poz. 289
  15. ↑ Strona Głównego Urzędu Miar. [dostęp 2020-03-30].
  16. ↑ Obwieszczenie Ministra Finansów z dnia 30 czerwca 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie klasyfikacji części budżetowych oraz określenia ich dysponentów (Dz.U. z 2016 r. poz. 1026)
  17. ↑ a b Najwyższa Izba Kontroli, Informacja o wynikach kontroli. Wykonanie budżetu państwa w 2019 r. w części 64 – Główny Urząd Miar, 4 maja 2020.
  18. ↑ Ministerstwo Finansów, Ustawa budżetowa na rok 2020 z dnia 14 lutego 2020 roku - podpisana przez Prezydenta RP 30 marca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 571), 30 marca 2020.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Warszawa outline with districts v4.svg
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
Masovian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.55N
  • S: 50.95 N
  • W: 19.15 E
  • E: 23.25 E
Główny Urząd Miar zbiory metrologiczne.jpg
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Fragment kolekcji instrumentów pomiarowych eksponowanych na korytarzu Głównego Urzędu Miar w Warszawie
LogoGUM2018.jpg
Autor: Prehuman Design na zlecenie Głównego Urzędu Miar, Licencja: CC0
Logotyp Głównego Urzędu Miar przyjęty decyzją prezesa GUM Włodzimierza Lewandowskiego 2.01.2018 roku
Gum3.JPG
Autor: Gabi1250, Licencja: CC BY-SA 3.0
Budynek Głównego Urzędu Miar od frontu