Głębiniec (potok)

Głębiniec
Głębieniec
Ilustracja
Kaskady na potoku Głębiniec
Kontynent

Europa

Państwo

 Polska

Lokalizacja

Beskidy Zachodnie

Potok 4 rzędu
Długość5,94 km
Źródło
Wysokość

ok. 1070 m n.p.m.

Współrzędne

49°34′23″N 20°14′44″E/49,573056 20,245556

Ujście
Recypient

Kamienica

MiejsceSzczawa
Wysokość

ok. 510 m n.p.m.[1]

Współrzędne

49°36′07″N 20°18′05″E/49,601944 20,301389

Położenie na mapie powiatu limanowskiego
Mapa konturowa powiatu limanowskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, powyżej na prawo znajduje się również punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „źródło”, powyżej na prawo znajduje się również punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, powyżej na prawo znajduje się również punkt z opisem „ujście”

Głębiniec[2][3], Głębieniec[4] – potok, dopływ Kamienicy[2] o długości 5,94 km[5]. Płynie przez miejscowości Zasadne i Szczawa w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Kamienica[1].

Źródła potoku znajdują się na północnych stokach Gorca w położonym na wysokości 1100 m źródle zwanym Do Smoka[6]. Zasilany jest także ciekami spod przełęczy Głębieniec. Spływa w północno-wschodnim kierunku i na wysokości ok. 507 m w miejscowości Szczawa uchodzi do Kamienicy jako jej prawy dopływ. Płynie głębokim jarem wciętym górą w stoki Gorca, niżej pomiędzy Gorcem, Magorzycą i Kiczorą Kamienicka. Zasilany jest wieloma strugami spływającymi z tych szczytów[1]. W najnowszej regionalizacji w całości znajduje się w Gorcach[7], natomiast według regionalizacji Jerzego Kondrackiego oddziela Gorce od Beskidu Wyspowego[8].

Nowa Polana, Magorzyca i dolina Głębińca

Na prawym brzegu Głębieńca w odległości ok. 1 km od jego ujścia jest źródło wody mineralnej. Jest to szczawa siarczkowa o charakterystycznym, wyrazistym zapachu – wykorzystywana przy leczeniu chorób układu moczowego – rozpuszcza bowiem i wymywa kamień moczowy. Potok Głębieniec ma również duże znaczenie naukowe dla geologów i jest atrakcją dla turystów. Na jego lewym brzegu, ok. 100 m od centrum Szczawy znajduje się odsłonięcie skalne kompleksu piaskowcowo-łupkowego płaszczowiny magurskiej. Znajduje się w nim ławica zlepieńcowa o miąższości ok. 150 cm. Pochodzi ona z okresu sprzed górnej kredy (70 mln lat), można więc prześledzić w niej budowę gór, jakie istniały tutaj wcześniej, zanim w późnej kredzie zostały przez erozję zniszczone. W ławicy tej znajdują się takie skały, jakich nigdzie na powierzchni obecnych Gorców i Beskidu Wyspowego (w tzw. fliszu karpackim) już nie można znaleźć: ziarna rogowców, białego i czarnego kwarcu, gnejsów i różnych granitów. Poniżej tego odsłonięcia, na zakręcie Głębieńca, w jego korycie i na prawym brzegu można zaobserwować tzw. lustro tektoniczne. Są tutaj odłamki piaskowców i łupków posiadające wyraźne, równoległe rowki i zadrapania, lub zeszkliwioną powierzchnię. Rowki i zadrapania świadczą o tym, że przesuwały się po nich skały płaszczowiny magurskiej, zeszkliwienia zaś są wynikiem wysokiej temperatury, jaka powstawała w wyniku tarcia mas skalnych[9].

Wzdłuż Głębieńca prowadzi czarny szlak turystyczny ze Szczawy na Gorc przez Nową Polanę[10].

Przypisy

  1. ↑ a b c Głębiniec na mapie Geoportalu Polskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej, Główny Geodeta Kraju [dostęp 2017-07-03].
  2. ↑ a b Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, s. 70 [dostęp 2017-07-03].
  3. ↑ Głębiniec na mapie Geoportalu Polskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej (wynik wyszukiwania), Główny Geodeta Kraju, za: Protokół z posiedzenia KNMiOF w dniach 14–15 marca 2005; Mapa topograficzna w skali 1:10 000 [dostęp 2017-07-03].
  4. ↑ Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, tom II, 1880–1902.
  5. ↑ Głębiniec na mapie Geoportalu Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej >> Moduł: Obszary Dorzeczy (wynik wyszukiwania), Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej [dostęp 2017-07-03].
  6. ↑ Józef Nyka, Gorce. Przewodnik, Sport i Turystyka, 1965.
  7. ↑ Instytut Ochrony Środowiska [dostęp 2019-08-19].
  8. ↑ Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, ISBN 83-01-12479-2.
  9. ↑ Powstanie zewnętrznych Karpat fliszowych [dostęp 2010-05-19] [zarchiwizowane z adresu 2010-05-13].
  10. ↑ Gorce. Mapa turystyczna 1:50 000, Kraków: Compass, 2007, ISBN 978-83-89165-39-8.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Relief Map of Poland.svg
Autor: TUBSEmail Silk.svg Gallery, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Poland
Lesser Poland Voivodeship Relief location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Szczawa Glebieniec 1.jpg
Autor: Andrzej O, Licencja: CC BY-SA 3.0
Szczawa - Głębieniec
Nowa Polana a1.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Nowa Polana w Gorcach. Widok na Magorzycę i dolinę potoku Głębieniec