Głodek żółty
| ||
 | ||
| Systematyka[1][2] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Podkrólestwo | rośliny zielone | |
| Nadgromada | rośliny telomowe | |
| Gromada | rośliny naczyniowe | |
| Podgromada | rośliny nasienne | |
| Nadklasa | okrytonasienne | |
| Klasa | Magnoliopsida | |
| Nadrząd | różopodobne | |
| Rząd | kapustowce | |
| Rodzina | kapustowate | |
| Rodzaj | głodek | |
| Gatunek | głodek żółty | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Draba nemorosa L. Sp. Pl. 643 1753[3] | ||
Głodek żółty (Draba nemorosa L.)[4] – gatunek rośliny należący do rodziny kapustowatych.
Rozmieszczenie geograficzne
Gatunek o zasięgu wokółbiegunowym. Występuje w Ameryce Północnej, Azji i Europie[5]. W Europie występuje na większej części obszaru, z wyjątkiem północno-zachodnich regionów oraz niektórych miejsc w regionie śródziemnomorskim[6]. W Niemczech i Norwegii nie był gatunkiem rodzimym, ale naturalizował się i obecnie również tu występuje[5]. W Polsce jest rzadki, występuje na rozproszonych stanowiskach, głównie w południowych i wschodnich regionach kraju. W południowo-zachodniej Polsce został odnaleziony w okolicach Głogowa i Brzegu Dolnego, a w środkowej w okolicach Inowrocławia. W górach jest rzadki. W Karpatach znane są następujące jego stanowiska: jedno na Podhalu koło Rogoźnika, dwa w Gorcach, jedno w Beskidzie Sądeckim (w Tylmanowej), trzy w Pieninach (na Zamku w Czorsztynie, skałce nad Dunajcem i w Wąwozie Homole), trzy w Beskidzie Wyspowym (w Łącku, Maszkowicach i Jazowsku)[6].
Morfologia
- Łodyga
- Wzniesiona, pojedyncza przeważnie nierozgałęziona, o wysokości 25-40 cm[7]. Jej dolna część jest pokryta gwiazdkowatymi włoskami[6].
- Liście
- Przyziemne liście różyczkowe są podługowatojajowate, a ich nasada zwęża się klinowato w krótki ogonek. Są siedzące, ostro zakończone, całobrzegie lub płytko ząbkowane[6].
- Kwiaty
- Żółte, liczne, zebrane w rzadkie grono na szczycie łodygi. Mają 4 lekko na szczycie wycięte płatki korony o długości 1,5-3 mm[6].
- Owoc
- Gładka lub owłosiona łuszczynka około dwukrotnie krótsza od szypułki[7]. Ma długość 4-8 mm, szerokość 1,5-2,5 mm i zawiera około 25 podłużnie eliptycznych i zazwyczaj krótko i gęsto owłosionych nasion[6].
Biologia i ekologia
Roślina jednoroczna. Rośnie na piaskach, łąkach i murach. Kwitnie od kwietnia do czerwca. Liczba chromosomów 2n = 16[8]. Roślina owadopylna i prawdopodobnie również samopylna, nasiona rozsiewane przez wiatr[6].
Zagrożenia i ochrona
Gatunek umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin oraz na polskiej czerwonej liście w kategorii VU (narażony)[9][10]. W Polsce tylko jedno jego stanowisko znajdujące się w Wąwozie Homole znajduje się na obszarze objętym ochroną (rezerwat przyrody Wąwóz Homole), pozostałe znajdują się na terenie niechronionym. Zagrożeniem dla gatunku są zarastające jego stanowiska wysokie rośliny i krzewy. Podjęta powinna być ich ochrona czynna polegająca na wycinaniu i usuwaniu ich. Tego rodzaju ochronę czynna prowadzi się np. na murach Zamku w Czorsztynie[6].
Synonimy
- Crucifera nemorosa E.H.L.Krause
- Draba × ambigua Schur
- Draba dictyota Greene
- Draba gracilis Graham
- Draba intermedia Andrz. ex DC.
- Draba lutea Gilib. ex DC.
- Draba lutea Gilib.
- Draba macroloba Turcz.
- Draba muralis Thunb.
- Draba nemoralis Ehrh.
- Draba polygonifolia Mill.
- Draba pontica Desf.
- Drabella nemoralis (L.) Bubani
- Tomostima nemorosa (L.) Lunell
(na podstawie The Plant List[11])
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-13] (ang.).
- ↑ The Plant List. [dostęp 2017-02-28].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-03-15].
- ↑ a b c d e f g h Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ a b Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
- ↑ The Plant List Draba. [dostęp 2011-03-30].
Media użyte na tej stronie