Gabaj
Gabaj (hebr. גבאי; skarbnik, opiekun) – urzędnik gminy żydowskiej, pełniący funkcję administratora synagogi.
Początkowo zadaniem gabaja była organizacja pomocy dla biednych członków gminy żydowskiej. Ściągał podatki i składki oraz zbierał darowizny, a następnie decydował o rozdziale pieniędzy między ubogich. Dysponował funduszami na utrzymanie przytułków, szpitali, pomoc dla wdów, sierot i ubogich oraz na posagi dla ubogich panien. Rozdzielał datki tak, aby ubodzy mogli obchodzić szabat i święta. Z czasem te funkcje przejęły jednak gminne bractwa dobroczynne.
Obecnie do zadań gabaja należy administrowanie synagogą, zarządzanie jej funduszami, decydowanie o rozdziale miejsc siedzących i funkcjach honorowych podczas nabożeństw. Wyznacza osoby do otwierania Aron ha-kodesz oraz kolejność wywoływania wiernych do czytania Tory.
Bibliografia
- Alina Cała, Hanna Węgrzynek, Gabriela Zalewska: Historia i kultura Żydów polskich. Słownik. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, 2000. ISBN 83-02-07813-1.
Media użyte na tej stronie
W Synagodze Chewra Lomdej Misznajot w Oświęcimiu w części dla mężczyzn znajduje się tablica umieszczona na mechicy (ścianie oddzielającej część dla kobiet od części dla mężczyzn), która upamiętnia trzech gabajów – administratorów lub też zarządców synagogi: Jakira Singera, Chaima Goldsteina i Altera Neuberga. Stanowi ona jedyny oryginalny element z jej przedwojennego wystroju, a jej treść jest następująca: "Ten dom modlitwy (Bejt ha-midrasz) został zbudowany (dedykowany) pamięci gebbaim (administratorów, opiekunów lub dozorców synagogi) – Jakira Singera (Zyngera) [Niech Żyje], Chaima Goldsteina (Goldsztajna) [Niech Żyje], Altera Neuberga (Nojberga) [Niech Żyje] w roku 5688 (= 1928) według dużej rachuby czasu (tłumaczenie z języka hebrajskiego: Yale Reisner i Jacek Proszyk)." (Opis: Artur Szyndler, CC BY 4.0)