Galaktyka Południowy Wiatraczek

Galaktyka Południowy Wiatraczek
Ilustracja
Zdjęcie M83 wykonane przez ESO
Odkrywca

Nicolas de Lacaille

Data odkrycia

1751 lub 1752

Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Hydra

Typ

spiralna z poprzeczką (SAB(s)c)[1][2]

Rektascensja

13h 37m 00,9s[2]

Deklinacja

–29° 51′ 57″[2]

Odległość

14,7 mln ly (4,5 Mpc[5])

Przesunięcie ku czerwieni

0,001733[1]

Jasność obserwowana

7,54[3][4]m

Rozmiary kątowe

12,9′ × 11,5′[2]

Charakterystyka fizyczna
Wymiary

∅ 40 000 ly

Alternatywne oznaczenia
Messier 83, NGC 5236, UGCA 366, PGC 48082, ESO 444-81, MCG -5-32-50, IRAS13342-2933
Mapa galaktyki
Położenie M83 w gwiazdozbiorze Hydry

Galaktyka Południowy Wiatraczek (zwana inaczej Messier 83, M83 lub NGC 5236) – duża galaktyka spiralna z poprzeczką[5] (SAB(s)c), zwrócona płaszczyzną dysku w naszą stronę[6]. Jej poprzeczka jest utworzona z gwiazd i gazu[7]. Znajduje się w konstelacji Hydry w odległości około 14,7 milionów lat świetlnych. Została odkryta w 1751[8] lub 1752[9] roku przez Nicolasa de Lacaille. Średnica galaktyki wynosi około 40 000 lat świetlnych[10]. Galaktyka ta należy do grupy galaktyk M83 i jest jedną z jej głównych galaktyk.

Szczegóły M83 (HST)

W Polsce widoczna wiosną i latem. Odnajdziemy ją w końcowym odcinku ogona Hydry, około 5° pod linią łączącą gwiazdy trzeciej wielkości γ i π Hydrae[9] (na granicy z Centaurem)[7].

Jest to galaktyka gwiazdotwórcza[5]. Jej nazwa pochodzi od ramion uformowanych z obłoków gazowych, które kształtem przypominają wiatrak. Jest to jedna z najbliżej położonych i najjaśniejszych galaktyk spiralnych spoza Grupy Lokalnej Galaktyk[6]. Jest na tyle jasna, że można ją zaobserwować przez lornetkę. Ma niewielkie jasne jądro i ślady poprzeczki, podobnie jak nasza Galaktyka. Galaktyka Południowy Wiatraczek została zaobserwowana już w połowie XVIII wieku, lecz dopiero znacznie później zorientowano się, że jest to obiekt bliźniaczo podobny do naszej Drogi Mlecznej (a więc do niej nie należący).

Jak dotąd w M83 zaobserwowano sześć wybuchów supernowych: SN 1923A, SN 1945B, SN 1950B, SN 1957D, SN 1968L i SN 1983N[11]. W galaktykach z katalogu Messiera więcej supernowych (7) odnotowano tylko w M61[12]. W M83 odkryto ponadto prawie 300 pozostałości po supernowych oraz około 3000 gromad gwiazd[13]. Niektóre z tych gromad są bardzo młode i liczą poniżej 5 milionów lat[13].

W centrum M83 odkryto intrygujący podwójny pierścień wokół jądra[14]. Jądro galaktyki również jest podwójne – oprócz supermasywnej czarnej dziury znajduje się tu okrążający ją asymetryczny dysk złożony z gwiazd, sprawiający wrażenie drugiego jądra[13].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Galaktyka Południowy Wiatraczek w bazie SIMBAD (ang.)
  2. ↑ a b c d NASA/IPAC Extragalactic Database. W: Results for NGC 5236 [on-line]. [dostęp 2006-12-08].
  3. ↑ SIMBAD-M83. SIMBAD Astronomical Database. [dostęp 2009-11-29].
  4. ↑ Gil de Paz Armando, Boissier, Madore, Seibert i inni. The GALEX Ultraviolet Atlas of Nearby Galaxies. „Astrophysical Journal Supplement Series”. 173 (2), s. 185–255, 2007. DOI: 10.1086/516636. arXiv:astro-ph/0606440. Bibcode: 2007ApJS..173..185G. 
  5. ↑ a b c K. Foyle et al.. The dust and gas properties of M83. „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”. 421 (4), s. 2917-2929, 2012-04-21. DOI: 10.1111/j.1365-2966.2012.20520.x (ang.). 
  6. ↑ a b Ian Ridpath: Gwiazdy i planety. Przewodnik Collinsa. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 162. ISBN 978-83-7073-928-7.
  7. ↑ a b Praca zbiorowa: Encyklopedia Wszechświat. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 378-379. ISBN 978-83-01-14848-5.
  8. ↑ Courtney Seligman: NGC 5236 (ang.). W: Celestial Atlas [on-line]. [dostęp 2014-12-14].
  9. ↑ a b Ciekawostki wiosennego nieba: Wiatraki monsieur Messiera. „Urania - Postępy Astronomii”. 2, s. 68, 2015. 
  10. ↑ Zdjęcie klasycznej galaktyki spiralnej w podczerwieni. W: Astronomia.pl [on-line]. 2010-05-31. [dostęp 2015-05-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-16)].
  11. ↑ List of Supernovae (ang.). W: IAU Central Bureau for Astronomical Telegrams [on-line]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna. [dostęp 2014-12-14].
  12. ↑ Hartmut Frommert, Christine Kronberg: Messier 61 (ang.). W: SEDS [on-line]. 2014-12-09. [dostęp 2015-05-14].
  13. ↑ a b c A galaxy with two hearts (ang.). W: Hubble [on-line]. ESA, 2014-01-09. [dostęp 2016-05-25].
  14. ↑ Galaktyka spiralna M83: Wiatraczek Południowy w serwisie APOD: Astronomiczne zdjęcie dnia

Linki zewnętrzne

Katalog Messiera

Media użyte na tej stronie

Hubble view of barred spiral galaxy Messier 83.jpg
This new Hubble image shows the scatterings of bright stars and thick dust that make up spiral galaxy Messier 83, otherwise known as the Southern Pinwheel Galaxy. One of the largest and closest barred spirals to us, this galaxy is dramatic and mysterious; it has hosted a large number of supernova explosions, and appears to have a double nucleus lurking at its core.
M83 - Southern Pinwheel.jpg
Autor: (Credit) ESO, Licencja: CC BY 4.0
Spiral galaxy Messier 83*

This dramatic image of the galaxy Messier 83 was captured by the Wide Field Imager at ESO's La Silla Observatory, located high in the dry desert mountains of the Chilean Atacama Desert. Messier 83 lies roughly 15 million light-years away towards the huge southern constellation of Hydra (the sea serpent). It stretches over 40 000 light-years, making it roughly 2.5 times smaller than our own Milky Way. However, in some respects, Messier 83 is quite similar to our own galaxy. Both the Milky Way and Messier 83 possess a bar across their galactic nucleus, the dense spherical conglomeration of stars seen at the centre of the galaxies.

Credit:

ESO 

Coordinates
Position (RA):	13 37 0.91
Position (Dec):	-29° 51' 56.57"
Field of view:	17.59 x 17.59 arcminutes
Orientation:	North is 0.0° left of vertical

Colours & filters Band	Telescope
Optical B       	MPG/ESO 2.2-metre telescope WFI
Optical V       	MPG/ESO 2.2-metre telescope WFI
Optical R       	MPG/ESO 2.2-metre telescope WFI
.
Hydra constellation PP3 map PL.svg
Autor: Szczureq, Licencja: CC BY-SA 4.0
Gwiazdozbiór Hydry. Mapa została stworzona przy pomocy programu PP3 autorstwa Torstena Brongera. Wersję wektorową stworzył Szczureq według wzoru z wersji rastrowej, której autorem jest BlueShade.