Galaktyka Trójkąta
 Messier 33 – Galaktyka w Trójkącie (ESO) | |
| Odkrywca | |
|---|---|
| Data odkrycia | przed 1654 |
| Dane obserwacyjne (J2000) | |
| Gwiazdozbiór | |
| Typ | SA(s)cd[1] |
| Rektascensja | 01h 33m 50,9s[1] |
| Deklinacja | +30° 39′ 37″[1] |
| Odległość | |
| Przesunięcie ku czerwieni | −0,000597 ± 0,000010[1] |
| Jasność obserwowana | +5,7m |
| Rozmiary kątowe | 70,8′ × 41,7′[1] |
| Charakterystyka fizyczna | |
| Wymiary | ~60 tys. ly[4] |
| Jasność absolutna | −18,9m |
| Masa | 2 × 1010 M☉ |
| Satelity galaktyki | Karzeł Ryb (prawdopodobnie), |
| Alternatywne oznaczenia | |
| M33, NGC 598, PGC 5818, UGC 1117 | |
 Usytuowanie M33 w Trójkącie | |
Galaktyka Trójkąta (znana również jako Messier 33, M33, NGC 598) – galaktyka w gwiazdozbiorze Trójkąta, druga pod względem jasności galaktyka spiralna na niebie, po Galaktyce Andromedy. Zaliczana do Grupy Lokalnej, do której należy również nasza Galaktyka. W sprzyjających warunkach można ją dostrzec gołym okiem; dla większości ludzi jest to najdalszy obiekt astronomiczny dostępny do obserwacji bez użycia przyrządów[4][a].
Galaktykę prawdopodobnie odkrył Giovanni Hodierna przed 1654 rokiem. Niezależnie odkrył ją Charles Messier i umieścił w swoim katalogu 25 sierpnia 1764 roku[4]. Między innymi właśnie w tej „mgławicy spiralnej” (jak wtedy nazywano galaktyki), w roku 1924 amerykański astronom Edwin Powell Hubble odkrył bardzo słabe cefeidy niemal 18m i doszedł do przekonania, że wraz z zawierającymi je mgławicami znajdują się poza Galaktyką.
Opis
Jasność obserwowana tej mglistej plamki o rozmiarach 60′ × 40′ wynosi 5,7m, natomiast jasność absolutna −19m. Masa jej szacowana jest na 2,0×1010 M☉. Rzeczywista średnica galaktyki to około 60 000 lat świetlnych. Jest to galaktyka typu Sc i leży w odległości 2,9 miliona lat świetlnych (według aktualnych oszacowań).
Galaktyka Trójkąta zawiera wyjątkowo dużo obszarów H II, rozrzuconych po luźnych ramionach spiralnych wokół centrum galaktyki. Niektóre z nich należą do największych znanych miejsc formowania się nowych gwiazd. Najjaśniejsze otrzymały własne oznaczenia w katalogu NGC i jego suplementach IC, np. NGC 588, NGC 592, NGC 595, NGC 604[5].
Galaktyka Trójkąta jest pierwszą galaktyką, poza Drogą Mleczną, w której odkryto wodę. Odkrycia dokonano w 1977 r. za pomocą radioteleskopu w Effelsbergu[6].
Rysunek Williama Parsonsa z 1850 r. na podstawie jego obserwacji z użyciem 180-cm teleskopu własnej konstrukcji
Galaktyka Trójkąta na amatorskim zdjęciu
Zobacz też
- M33 X-7 – układ podwójny, w którym jednym ze składników jest czarna dziura
- NGC 604 – jeden z największych obszarów H II w Grupie Lokalnej
Uwagi
- ↑ Osoby obdarzone bardzo dobrym wzrokiem są w stanie dostrzec galaktykę Messier 81 w wyjątkowo dobrych warunkach obserwacyjnych.
Przypisy
- ↑ a b c d e Galaktyka Trójkąta w NASA/IPAC Extragalactic Database (ang.)
- ↑ Bonanos, A. Z., Stanek, K. Z., Kudritzki, Macri i inni. The First DIRECT Distance to a Detached Eclipsing Binary in M33. „Astrophysics and Space Science”. 304 (1–4), s. 207–209, 2006. DOI: 10.1007/s10509-006-9112-1. Bibcode: 2006Ap&SS.304..207B.Sprawdź autora:3 oraz 4.
- ↑ Magrini, Laura, Stanghellini, Letizia, Villaver, Eva. The Planetary Nebula Population of M33 and its Metallicity Gradient: A Look Into the Galaxy's Distant Past. „The Astrophysical Journal”. 696 (1), s. 729–740, Maj 2009. DOI: 10.1088/0004-637X/696/1/729. arXiv:0901.2273. Bibcode: 2009ApJ...696..729M.
- ↑ a b c Hartmut Frommert, Christine Kronberg: Messier 33. [w:] The Messier Catalog [on-line]. SEDS, 2007-08-25. [dostęp 2016-04-21]. (ang.).
- ↑ Courtney Seligman: Finding Chart for IC / NGC Objects in M33. [w:] Celestial Atlas [on-line]. 2013-02-12. [dostęp 2014-08-19]. (ang.).
- ↑ Water in the early Universe. Max-Planck-Gesellschaft, 2008-12-18. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
Linki zewnętrzne
- Galaktyka Trójkąta w serwisie SEDS.org (Revised NGC and IC Catalog) (ang.)
- Galaktyka Trójkąta w bazie SIMBAD (ang.)
- Galaktyka Trójkąta w NASA/IPAC Extragalactic Database (ang.)
Media użyte na tej stronie
Autor: Oryginalnym przesyłającym był Blueshade z polskiej Wikipedii, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ta mapa gwiazdozbioru została stworzona przy pomocy programu PP3 autorstwa Torstena Brongera. Tłumaczenia na język polski oraz innych modyfikacji na potrzeby polskiej Wikipedii dokonał Przemysław 'BlueShade' Idzkiewicz. Grafika udostępniona jest na licencji GFDL w wersji 1.2 lub nowszej.
Drawing of the Triangulum Galaxy by William Parsons, 3rd Earl of Rosse
Autor: ESO, Licencja: CC BY 4.0
The VLT Survey Telescope (VST) at ESO’s Paranal Observatory in Chile has captured this beautifully detailed image of the galaxy Messier 33, often called the Triangulum Galaxy. This nearby spiral, the second closest large galaxy to our own galaxy, the Milky Way, is packed with bright star clusters, and clouds of gas and dust. This picture is amongst the most detailed wide-field views of this object ever taken and shows the many glowing red gas clouds in the spiral arms with particular clarity.
Coordinates Position (RA): 1 33 52.12 Position (Dec): 30° 40' 26.17" Field of view: 68.01 x 57.04 arcminutes Orientation: North is 90.0° left of vertical
Colours & filters Band Telescope Optical g VLT Survey Telescope OmegaCAM Optical r VLT Survey Telescope OmegaCAM Optical H-alpha VLT Survey Telescope OmegaCAM.
Autor: Markus Schopfer, Zollikon CH, Licencja: CC BY-SA 2.5
Amateur photography of Spiral-Galaxy Messier M33, 10cm Refractor, Digital SLR