Galaktyka Wiatraczek
 (c) ESA/Hubble, CC BY 4.0 Messier 101 (HST) | |
| Odkrywca | |
|---|---|
| Data odkrycia | 27 marca 1781[1] |
| Dane obserwacyjne (J2000) | |
| Gwiazdozbiór | |
| Typ | spiralna (Sc) |
| Rektascensja | 14h 03m 12,51s |
| Deklinacja | +54° 20′ 53,1″ |
| Odległość | |
| Przesunięcie ku czerwieni | 0,000811[2] |
| Jasność obserwowana | 7,9m |
| Rozmiary kątowe | 24,5' × 23,4' |
| Charakterystyka fizyczna | |
| Wymiary | ∅ 170 tys. ly[1] |
| Jasność absolutna | -21,6m |
| Masa | 180 mld M☉ |
| Alternatywne oznaczenia | |
| NGC 5457, Arp 26, UGC 8981, MCG 9-23-28, PGC 50063, VV 344, VV 456, IRAS14013+5435, ZWG 272.21, KARA 610 | |
 Gwiazdozbiór Wielkiej Niedźwiedzicy | |
Galaktyka Wiatraczek (znana również jako Kółko Zębate[3], Messier 101, M101, NGC 5457 lub Arp 26) – galaktyka spiralna ze słabym jądrem i bardzo rozwiniętymi ramionami w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy, 5,5° ponad ostatnią gwiazdą dyszla Wielkiego Wozu (Alkaid)[4]. Została odkryta w 1781 roku przez Pierre’a Méchaina, asystenta Messiera[4]. Jej jasność wynosi 7,9m[1], a jej rozmiary na niebie 24,5' × 23,4'. Średnica M101 wynosi 170 tys. lat świetlnych, a jej masa jest w przybliżeniu równa 180 miliardom mas Słońca. Znajduje się w odległości 21 milionów lat świetlnych.
W galaktyce tej zaobserwowano do tej pory cztery supernowe: SN 1909A, SN 1951H, SN 1970G oraz SN 2011fe.
Razem z innymi słabszymi galaktykami M101 tworzy grupę galaktyk M101. Oddziaływanie pobliskich galaktyk zaburzyło kształt M101 i spowodowało rozciągnięcie w przestrzeni chmur gazu. Przejście innej galaktyki, najprawdopodobniej NGC 5474, w pobliżu M101 około 250 milionów lat temu przyczyniło się także do wzrostu aktywności gwiazdotwórczej, dzięki której północno-wschodnie ramię galaktyki zawiera więcej młodych, błękitnych gwiazd[5].
W Polsce widoczna przez cały rok (obiekt okołobiegunowy)[4].
Widoczna przez lornetkę jako blada, zaokrąglona plamka o średnicy mniej więcej połowy tarczy Księżyca. Mimo że jest obiektem ósmej wielkości, ze względu na duże rozmiary kątowe jest mniej wyrazista niż można oczekiwać[6].
John Dreyer skatalogował tę galaktykę w swoim New General Catalogue jako NGC 5457. Oprócz tego umieścił w katalogu jasne obszary należące do galaktyki (są to obszary H II i chmury gwiazd), które odkryli William Herschel, Bindon Stoney (asystent Williama Parsonsa) i Heinrich Louis d’Arrest: NGC 5447, NGC 5449, NGC 5450, NGC 5451, NGC 5453, NGC 5455, NGC 5458, NGC 5461, NGC 5462 i NGC 5471[7].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c Messier 101 w SEDS.org.
- ↑ Galaktyka Wiatraczek w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ Przewodnik po gwiazdozbiorach. W: Jan Desselberger, Jacek Szczepanik: Tablice astronomiczne z przewodnikiem po gwiazdozbiorach. Bielsko-Biała: PPU „PARK” Sp. z o.o., 2002, s. 196. ISBN 83-7266-156-1.
- ↑ a b c Jan Desselberger. Wiatraki monsieur Messiera. „Urania - Postępy Astronomii”. 2/2015 (776), s. 67–68, 2015 marzec-kwiecień. Polskie Towarzystwo Astronomiczne. Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii. ISSN 1689-6009 (pol.).
- ↑ Nearby Dwarf Galaxy and Possible Protogalaxy Discovered (ang.). ScienceDaily, 2013-01-11. [dostęp 2013-01-13].
- ↑ Ian Ridpath: Gwiazdy i planety. Przewodnik Collinsa. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 253. ISBN 978-83-7073-928-7.
- ↑ Harold G. Corwin, Jr.: NGC 5447, 5449, 5450, 5451, 5453, 5455, 5458, 5461, 5462, and NGC 5471 (ang.). W: Notes on the NGC objects, particularly those missing, misidentified, or otherwise unusual [on-line]. 2015-08-28. [dostęp 2015-09-15].
Linki zewnętrzne
- Messier 101 w SEDS.org
- Galaktyka Wiatraczek w serwisie SEDS.org (Revised NGC and IC Catalog) (ang.)
- Galaktyka Wiatraczek w bazie SIMBAD (ang.)
- Galaktyka Wiatraczek w NASA/IPAC Extragalactic Database (ang.)
Media użyte na tej stronie
Galaxy Messier 101 with marked H II regions/star clouds catalogued in New General Catalogue.
(c) Anttler at en.Wikipedia, CC-BY-SA-3.0
This was taken through my 8" telescope from my backyard in Kalkaska, MI, in April 2007. It is a white light image, taken with a Canon 350D modified for astronomy use.
(c) ESA/Hubble, CC BY 4.0
Galaktyka Messier 101, znana również jako Galaktyka Wiatraczek.
Autor: Original uploader was Blueshade at pl.wikipedia, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ta mapa gwiazdozbioru została stworzona przy pomocy programu PP3 autorstwa Torstena Brongera. Tłumaczenia na język polski oraz innych modyfikacji na potrzeby polskiej Wikipedii dokonał Przemysław 'BlueShade' Idzkiewicz. Grafika udostępniona jest na licencji GFDL w wersji 1.2 lub nowszej.