Galbula

	Galbula
	Brisson, 1760
	; Przedstawiciel rodzaju – złotopiór rudosterny (G. ruficauda)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	dzięciołowe
Podrząd	złotopiórowce
Rodzina	złotopióry
Rodzaj	Galbula
	Typ nomenklatoryczny
	Alcedo galbula Linnaeus, 1766
Synonimy
	Auga Billberg, 1828; Chalcophanes Reichenbach, 1853; Urogalba Bonaparte, 1854; Caucalias Cabanis & F. Heine, Sr., 1863; Urocex Cabanis & F. Heine, Sr., 1863; Psilopornis Ridgway, 1914;
	Auga Billberg, 1828; Chalcophanes Reichenbach, 1853; Urogalba Bonaparte, 1854; Caucalias Cabanis & F. Heine, Sr., 1863; Urocex Cabanis & F. Heine, Sr., 1863; Psilopornis Ridgway, 1914;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście

Galbula – rodzaj ptaka z rodziny złotopiórów (Galbulidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Południowej i Środkowej^[9].

Morfologia

Długość ciała 18–34 cm; masa ciała 15–32,5 g^[9].

Systematyka

Etymologia

Galbula: łac. galbulus „mały, żółtawy ptak”, później zidentyfikowany jako rodzaj „dzięcioła”, który buduje zwisające gniazdo, a więc powiązany z wilgą zwyczajną, od zdrobnienia galbina „mały, żółtawy ptak”, od galbus „wilga, żółty”^[10].
Auga: gr. αυγη augē „blask” (por. αυγος augos „świt”), od αυγεω augeō „świecić”^[11]. Gatunek typowy: Alcedo galbula Linnaeus, 1766.
Chalcophanes: gr. χαλκος khalkos „miedź, pierwsza ruda”; Φανης Phanēs, Φανητος Phanētos „boskość reprezentująca pierwszą zasadę życia”^[12]. Gatunek typowy: Alcedo paradisea Linnaeus, 1766 (= Alcedo dea Linnaeus, 1758).
Urogalba: gr. ουρα oura „ogon”; nowołac. galba skrót od nazwy rodzaju Galbula Brisson, 1760^[13]. Gatunek typowy: Alcedo paradisea Linnaeus, 1766 (= Alcedo dea Linnaeus, 1758).
Caucalias: gr. καυκαλιας kaukalias „niezidentyfikowany ptak” wspomniany przez Hezychiusza. Związek z καυηξ kauēx wysnuty przez Jeana Cabanisa i Ferdinanda Heinego jest przypuszczeniem^[14]. Gatunek typowy: Galbula leucogastra Vieillot, 1817.
Urocex: gr. ουρα oura „ogon”; κηξ kēx, κηκος kēkos „niezidentyfikowany ptak morski”, być może zimorodek^[15]. Nowa nazwa dla Urogalba Bonaparte, 1854 ze względu na puryzm.
Psilopornis: gr. ψιλος psilos „nagi”; ωψ ōps, ωπος ōpos „oblicze”; ορνις ornis, ορνιθος ornithos „ptak”^[16]. Gatunek typowy: Galbula albirostris Latham, 1790.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[17]:

Galbula albirostris Latham, 1790 – złotopiór żółtodzioby
Galbula cyanicollis Cassin, 1851 – złotopiór niebieskoszyi
Galbula ruficauda Cuvier, 1816 – złotopiór rudosterny
Galbula galbula (Linnaeus, 1766) – złotopiór zielony
Galbula tombacea von Spix, 1824 – złotopiór białobrody
Galbula cyanescens Deville, 1849 – złotopiór modroczelny
Galbula pastazae Taczanowski & von Berlepsch, 1885 – złotopiór lśniący
Galbula chalcothorax P.L. Sclater, 1855 – złotopiór purpurowy
Galbula leucogastra Vieillot, 1817 – złotopiór białobrzuchy
Galbula dea (Linnaeus, 1758) – złotopiór wspaniały

Przypisy

↑ Galbula, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 4. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 86. (fr. • łac.).
↑ G.J. Billberg: Synopsis Faunae Scandinaviae. T. 1. Cz. 2: Aves. Holmiae: Ex officina typogr. Caroli Deleen, 1828, s. tab. A (tył). (łac.).
↑ Scansoriae. The Climbers. — Les Grimpeurs. — Die Klettervögel. A. Sittinae. The Grimpars. — Les Sitteés. — Die Baumkleber. W: H.G.L. Reichenbach: Handbuch der speciellen Ornithologie. Dresden & Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1853, s. 196. (niem.).
↑ Ch.L. Bonaparte. Conspectus Volucrum Zygodactylorum. „Ateneo Italiano”. 2, s. 129, 1854. (łac.).
↑ Cabanis i Heine 1862–1863 ↓, s. 218.
↑ Cabanis i Heine 1862–1863 ↓, s. 216.
↑ R. Ridgway. The birds of North and middle America: a descriptive catalogue of the higher groups, genera, species, and subspecies of birds known to occur in North America, from the Arctic lands to the isthmus of Panama the West Indies and other islands of the Caribbean Sea, and the Galapagos Archipelago. „Bulletin of the United States National Museum”. 50 (6), s. 361, 1914. (ang.).
↑ ^a ^b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Jacamars (Galbulidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.galbul2.01. [dostęp 2020-06-18]. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Galbula [dostęp 2022-10-30] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Auga [dostęp 2022-10-30] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Chalcophanes [dostęp 2022-10-30] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Urogalba [dostęp 2022-10-30] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Caucalias [dostęp 2022-10-30] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Urocex [dostęp 2022-10-30] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Psilopornis [dostęp 2022-10-30] .
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Galbulidae Vigors, 1825 - złotopióry - Jacamars (Wersja: 2015-09-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-02-06].

Bibliografia

J. Cabanis & F. Heine: Museum Heineanum: Verzeichniss der ornithologischen Sammlung des Oberamtmann Ferdinand Heine, auf Gut St. Burchard vor Halberstadt. T. 4: Klettervögel. Cz. 1: Kuckuke und Faulvögel. Halberstadt: In Commission bei R. Frantz, 1862–1863, s. 1–229. (niem.).
The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[itis-1] Galbula, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Brisson-2] M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 4. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 86. (fr. • łac.).

[Billberg-3] G.J. Billberg: Synopsis Faunae Scandinaviae. T. 1. Cz. 2: Aves. Holmiae: Ex officina typogr. Caroli Deleen, 1828, s. tab. A (tył). (łac.).

[Reichenbach-4] Scansoriae. The Climbers. — Les Grimpeurs. — Die Klettervögel. A. Sittinae. The Grimpars. — Les Sitteés. — Die Baumkleber. W: H.G.L. Reichenbach: Handbuch der speciellen Ornithologie. Dresden & Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1853, s. 196. (niem.).

[Bonaparte-5] Ch.L. Bonaparte. Conspectus Volucrum Zygodactylorum. „Ateneo Italiano”. 2, s. 129, 1854. (łac.).

[CITEREFCabanisHeine1862–1863[https://www.biodiversitylibrary.org/page/49587681_218]-6] Cabanis i Heine 1862–1863 ↓, s. 218.

[CITEREFCabanisHeine1862–1863[https://www.biodiversitylibrary.org/page/49587679_216]-7] Cabanis i Heine 1862–1863 ↓, s. 216.

[Ridgway-8] R. Ridgway. The birds of North and middle America: a descriptive catalogue of the higher groups, genera, species, and subspecies of birds known to occur in North America, from the Arctic lands to the isthmus of Panama the West Indies and other islands of the Caribbean Sea, and the Galapagos Archipelago. „Bulletin of the United States National Museum”. 50 (6), s. 361, 1914. (ang.).

[Winkler&inni-9] D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Jacamars (Galbulidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.galbul2.01. [dostęp 2020-06-18]. (ang.).

[10] The Key to Scientific Names ↓, Galbula [dostęp 2022-10-30] .

[11] The Key to Scientific Names ↓, Auga [dostęp 2022-10-30] .

[12] The Key to Scientific Names ↓, Chalcophanes [dostęp 2022-10-30] .

[13] The Key to Scientific Names ↓, Urogalba [dostęp 2022-10-30] .

[14] The Key to Scientific Names ↓, Caucalias [dostęp 2022-10-30] .

[15] The Key to Scientific Names ↓, Urocex [dostęp 2022-10-30] .

[16] The Key to Scientific Names ↓, Psilopornis [dostęp 2022-10-30] .

[Mielczarek&Kuziemko-17] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Galbulidae Vigors, 1825 - złotopióry - Jacamars (Wersja: 2015-09-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-02-06].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne