Galicyjskie Towarzystwo Gospodarskie

C. k. Galicyjskie Towarzystwo Gospodarskie we Lwowie (GTG, niem. K. K. galizische Landwirtschafts-Gesellschaft in Lemberg) – polskie stowarzyszenie gospodarcze wspierające rozwój rolnictwa i przemysłu na terenie Galicji Wschodniej w latach 1845–1922.

Historia i działalność

Pierwsze próby założenia w Galicji towarzystwa rolniczego miały miejsce w 1811 roku z inicjatywy ziemianina naukowca Stanisława Jana Borkowskiego i ówczesnego gubernatora Galicji – hrabiego Petera von Goëssa[1]. Do sprawy tej powracano bezskutecznie w latach następnych. W 1829 roku z inicjatywy Stanów Galicyjskich przesłano do Wiednia projekt Statutu stowarzyszenia który został zatwierdzony 14 lipca 1829 przez cesarza Franciszka II wraz z pozwoleniem na działalność[1]. Praktyczne jednak wcielenie w życie projektu przeciągnęło się w czasie ze względu na powstanie listopadowe w Królestwie Polskim, a następnie niechęć władz austriackich w prowincji[1]. Wreszcie po szesnastu latach od daty zatwierdzenia statutu zezwolił 6 maja 1845 ówczesny cywilny i wojskowy gubernator Galicji, arcyksiążę Ferdynand Habsburg-Este na zawiązanie c. k. Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego[1]. Do powołania stowarzyszenia doszło na zjeździe polskich ziemian 3 lipca 1845 we Lwowie. Członkami założycielami byli: hr. Kazimierz Stanisław Badeni, Stanisław Bohdan, Wojciech Brandys, hr. Seweryn Drohojowski, Edward Dulski, Tytus Dzieduszycki, Carl Enzendorfer, hr. Aleksander Fredro, książę Karol Jabłonowski, Józef Jabłonowski, Grzegorz Jędrzejewicz, Dawid Jędrzejowicz, Antoni Klima, Tomasz Kochański, hr. Cyprian Komorowski, bar. Jan Konopka, Maurycy Kraiński, Kazimierz Krasicki, baron Franz Krieg von Hochfelden, Walerian Krzeczunowicz, August Kunzek, Józef Lewicki, hr. Kajetan Lewicki, Julian Lubieniecki, Antoni Mysłowski, Wiktor Obniski, Jan Olechowski, Tyberiusz Olszewski, Teofil Ostaszewski, Stanisław Konstanty Pietruski, hr. Alfred Potocki, książę Leon Ludwik Sapieha, hr. Michał Starzeński, Teodor Tergonde, Karol Zagórski, hr. Adam Zamoyski, Tadeusz Żebrowski[2]. Działało od początku 1846 na podstawie statutu zatwierdzonego cesarskim edyktem z 14 lipca 1829[3]. Statut ten był nowelizowany postanowieniami walnych zgromadzeń i zatwierdzany przez Namiestnictwo Galicyjskie w 1866, 1867 i 1877. Ustawa towarzystwa tak określała jego charakter: C. k. galicyjskie Towarzystwo gospodarskie jest to wolny związek gorliwych przyjaciół gospodarstwa i nauk z niem połączonych, którzy jednoczy swoje usiłowania, aby przez rozszerzenie pożytecznych wiadomości przyczynić się do podniesienia w kraju gospodarstwa, a tem samem wesprzeć dobroczynne zamiary Rządu[4]. Członkami towarzystwa byli głównie ziemianie, ale im bliżej XX wieku wstępowali także do niego dzierżawcy, oficjaliści, przedsiębiorcy, a także zamożni chłopi. Działało na terenie wschodniej Galicji stąd mimo polskiego charakteru towarzystwa aż do lat 70. jego członkami byli także Rusini (Ukraińcy). Na terenie zachodniej Galicji działało od 1845 podobne stowarzyszenie – Towarzystwo Rolnicze Krakowskie.

Na podstawie projektów Zygmunta Kozłowskiego dokonano w latach 1856-1861 decentralizacji GTG, tworząc oddziały terenowe[5].

Zadaniem Towarzystwa było krzewienie oświaty rolniczej, a także „podniesienie krajowego gospodarstwa wiejskiego, ogrodnictwa, jedwabnictwa, leśnictwa itp.” Jak mówił współzałożyciel i pierwszy prezes Towarzystwa Leon Ludwik Sapieha jego celem pozostawało „Pobudzić umysły do pracy nad dźwignięciem rolnictwa, wskazać do tego najwłaściwsze drogi, dowiadywać się o zaprowadzonych gdzie indziej poprawach i te starać się w całym kraju rozpowszechniać, kształcić ludzi do wszelkich gałęzi gospodarstwa.[6] Głównymi formami działania GTG było organizowanie wykładów i kursów rolniczych, ogrodniczych, mleczarskich i weterynaryjnych. Szczególnie duży wysiłek podjęto w zakresie rozwoju hodowli bydła – importując rasowe bydło i zakładając stacje zarodowe. Towarzystwo wydawało także fachowe pisma rolnicze przede wszystkim „Rozprawy c.k. Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego” (1846-1862), a następnie pismo „Rolnik” (1867-1914, 1916-1939)[7]. Ukazały się także 3 zeszyty „Rozpraw Sekcyi Leśnej C.K. Towarzystwa Gospodarskiego Galicyjskiego” (1853-1855)[8] oraz „Miesięcznik Sadowniczo-Ogrodniczy” (1917–1918) organ Sekcji Ogrodniczej pod red. Antoniego Wróblewskiego. Było ono organizatorem i sponsorem pierwszej szkoły rolniczej w Galicji w Łopusznej w pow. rohatyńskim (1849) oraz Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego w Dublanach[7] (1856). Wspierało rozwój polskiego przemysłu oraz polskiego ruchu spółdzielczego w Galicji Wschodniej. Fundusze na swoją działalność Towarzystwo brało ze składek członkowskich, a od 1868 było szeroko subwencjonowane przez rząd i władze autonomiczne (w przededniu I wojny światowej było to ponad 2/3 wydatkowanych przez nie kwot).

Oddziały i członkowie Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarczego w latach 1870–1913[9]
Liczba oddziałówLiczba członkówbiblioteka główna
razemczynnychhonorowychkorespondencyjnychliczba tomów
1870231 7751 648181098 000
1871231 7571 624211128 000
1872241 7891 622211468 000
1873241 4971 337211398 000
1874241 5201 356221428 000
1875231 5361 372221428 000
1876231 5481 383221438 000
1877231 5371 376211408 000
1878231 5371 379201388 000
1879231 325‭1 168‬211368 000
1880231 2861 160141128 000
1881231 2351 111141108 000
1882241 2621 127151088 000
1883241 3441 222151078 000
1884241 3291 21615988 000
1885241 3501 24514918 000
1886241 3501 24416908 000
1887241 3351 23416858 000
1888241 3251 22813848 000
1889241 3811 28810848 000
1890231 3281 22915848 000
1891221 3281 22817838 000
1882201 5561 46920698 000
1893231 5561 45721648 000
1894231 6751 59021648 000
1895241 6521 57020628 000
1896251 6421 56319608 000
1897251 6811 60219608 000
1898271 8051 72817608 000
1899271 8001 724166010 000
1900271 8991 823166010 000
1901261 9361 860166010 000
1902271 9591 883185810 000
1903241 9501 875185810 000
1904252 3822 306185810 000
1905282 6162 537235810 000
1906282 8282 746255810 000
1907323 3203 237255810 000
1908323 5083 425255810 000
1909324 1984 152162310 000
1910324 3264 290162010 000
1911324 6744 630171810 000
1912325 3905 347161911 000
1913325 6385 600171511 000

Na początku lat 60. XIX Towarzystwo działał w budynku Instytutu Ossolińskich pod numerem 23[3] następnie od 1866 we własnym budynku przy ulicy Karola Ludwika 5¼, a od 1871 przy placu Chorążyny 427 we Lwowie. W 1919 Towarzystwo zmieniło nazwę na Towarzystwo Gospodarskie Wschodniej Małopolski, i pod tą nazwą funkcjonowało do 1922, kiedy zostało wchłonięte przez Małopolskie Towarzystwo Rolnicze.

Władze i działacze Towarzystwa

Leon Ludwik Sapieha pierwszy prezes Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego (litografia Josefa Kriehubera z 1856)

Protektorami Towarzystwa byli: Ferdynand Karol Józef Habsburg-Este (1845-1850)[10] i Agenor Gołuchowski (1859-1875)[11]. Najwyższą władzę stanowiło walne zgromadzenie członków. W latach 1861–1865 nie odbywały się walne zgromadzenia członków z powodu zakazu władz austriackich. Od 1868 po zmianie statutu utworzono tzw. Ogólną Radę stowarzyszenia w skład której weszli obok prezesów, członków Komitetu także delegaci świeżo utworzonych oddziałów powiatowych. Na czele Towarzystwa stał Komitet którego pracami kierował prezes, od 1860 wspomagany przez wiceprezesa, od 1873 przez dwóch wiceprezesów, a następnie od 1890 przez trzech wiceprezesów. Liczba członków Komitetu GTG zmieniała się: w latach 1846–1868 wynosiła 6 osób, w latach 1869–1875 – 12 osób, w latach 1876–1882 – 16 osób, w latach 1883–1887 – 18 osób, zaś od 1888 wahała się od 20 do 23 osób. W tym czasie powstały także w ramach Komitetu GTG i działały sekcje m.in. hodowlana, ekonomiczna, pomologiczna, leśna i pszczelarska. To, oraz decentralizacja struktury niewątpliwie przyczyniło się do szybkiego rozwoju towarzystwa w drugiej połowie XIX wieku.

W 1910 doszło do rozłamu we władzach GTG, wskutek czego nowym prezesem został wybrany Witold Czartoryski[12].

Franciszek Smolka drugi prezes Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego (litografia Josefa Kriehubersa z 1861)
Kazimierz Antoni Krasicki trzeci prezes Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego (litografia Eduarda Kaisera z 1862)
Prezesi Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarczego[13][14]
imię i nazwiskookres sprawowania funkcji
Leon Ludwik Sapieha[15]31 stycznia 1846 – 25 czerwca 1861
Franciszek Jan Smolka[16]25 czerwca 1861 – 18 maja 1862
vacat[17]18 maja 1862 – 30 stycznia 1866
Kazimierz Antoni Krasicki[18]30 stycznia 1866 – 16 lutego 1868
Kazimierz Grocholski[19]16 lutego 1868 – 24 czerwca 1870
Seweryn Smarzewski[20]24 czerwca 1870 – 20 czerwca 1873
vacat20 czerwca 1873 – 24 czerwca 1875
Adam Stanisław Sapieha[21]18 czerwca 1875 – 30 czerwca 1900
Stanisław Stadnicki30 czerwca 1900 -18 czerwca 1903
Włodzimierz Kozłowski[22]18 czerwca 1903 -10 czerwca 1906
Stanisław Brykczyński[23]10 czerwca 1906 – 10 czerwca 1909
Kazimierz Laskowski10 czerwca 1909 – 24 czerwca 1910
Witold Czartoryski24 czerwca 1910 – 20 czerwca 1914
Wiceprezesi Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarczego[13][14]
imię i nazwiskookres sprawowania funkcji
Kazimierz Antoni Krasicki[18]10 lutego 1860 – 25 czerwca 1861
Seweryn Smarzewski[20]25 czerwca 1861 – 18 maja 1862
vacat18 maja 1862 – 30 stycznia 1866
Ludwik Skrzyński30 stycznia 1866 – 16 lutego 1868
Jan Konrad Załuski16 lutego 1868 – 24 czerwca 1870
Antoni Jabłonowski24 czerwca 1870 – 20 czerwca 1874
Henryk Strzelecki20 czerwca 1873 – 20 czerwca 1874
Adam Stanisław Sapieha20 czerwca 1874 – 18 czerwca 1875
Dawid Abrahamowicz20 czerwca 1874 – 12 czerwca 1880
Bolesław Augustynowicz18 czerwca 1874 – 15 czerwca 1892
Piotr Gross12 czerwca 1880 – 15 czerwca 1892
Stanisław Stadnicki12 czerwca 1890 – 30 czerwca 1900
Władysław Koziebrodzki28 czerwca 1891 -13 czerwca 1893
Tadeusz Pilat15 czerwca 1892 -18 czerwca 1903
Stanisław Brykczyński[23]13 czerwca 1893 – 10 czerwca 1906
Witold Czartoryski30 czerwca 1900 -18 czerwca 1903
Jan Vivien18 czerwca 1903 – 15 czerwca 1911
Artur Cielecki-Zaremba18 czerwca 1903 -10 czerwca 1909
Witold Czartoryski10 czerwca 1906 – 24 czerwca 1910
Aleksander Dąmbski10 czerwca 1909 – 20 czerwca 1914
Kazimierz Szeptycki24 czerwca 1910 – 13 czerwca 1912
Aleksander Raciborski15 czerwca 1911 – 13 czerwca 1912
Marian Lisowiecki13 czerwca 1912 – 20 czerwca 1914
Jan Rozwadowski13 czerwca 1912 – 20 czerwca 1914

Czołowy aktyw stowarzyszenia stanowili członkowie jego Komitetu którymi w latach 1846–1914 byli[14]:

ADawid Abrahamowicz (20 czerwca 1873 – 24 czerwca 1874, 30 czerwca 1881 – 15 czerwca 1902), Telesfor Adamski (10 czerwca 1909 – 24 czerwca 1910), Bolesław Augustynowicz (24 czerwca 1874 – 18 czerwca 1875)
BAntoni Barański (10 lipca 1883 – 13 czerwca 1893), Franciszek Biesiadecki (24 czerwca 1910 – 13 czerwca 1912), Władysław Biesiadecki (22 lutego 1850 – 13 lutego 1853), Eligiusz Białoskórski (16 lutego 1868 – 28 czerwca 1870), Leon Biliński (18 czerwca 1875 – 24 czerwca 1878, 12 czerwca 1880 – 28 czerwca 1884), Stanisław Bohdanowicz (18 czerwca 1903 – 24 czerwca 1910), Zygmunt Bojarski (26 maja 1876 – 10 czerwca 1887), Józef Borowski (30 czerwca 1881 – 23 czerwca 1889), Jan Breuer (28 czerwca 1870 – 30 czerwca 1871, 14 czerwca 1882 – 18 czerwca 1903), Julian Brunicki (20 czerwca 1897 – 20 czerwca 1914), Mieczysław Brykczyński (13 czerwca 1912 – 28 czerwca 1913), Stanisław Brykczyński (23 czerwca 1889 – 13 czerwca 1893)
CKazimierz Chłędowski (28 czerwca 1870 – 24 czerwca 1874), Artur Cielecki-Zaremba (15 czerwca 1892 – 18 czerwca 1903, 10 czerwca 1909 – 28 czerwca 1913), Teofil Ciesielski (18 czerwca 1875 – 12 czerwca 1880), Witold Czartoryski (27 czerwca 1894 – 30 czerwca 1900, 18 czerwca 1903 – 10 czerwca 1906), Władysław Czaykowski (28 czerwca 1884 – 15 czerwca 1892)
DAntoni Dembiński (30 czerwca 1871 – 25 czerwca 1872), Feliks Drużbacki (13 czerwca 1912 – 20 czerwca 1914), Edward Dzieduszycki (28 czerwca 1870 – 24 czerwca 1874), Klemens Dzieduszycki (13 czerwca 1893 – 20 czerwca 1897), Tytus Dzieduszycki (31 stycznia 1846 – 22 lutego 1850), Władysław Dzieduszycki (13 czerwca 1912 – 20 czerwca 1914), Włodzimierz Dzieduszycki (6 lutego 1860 – 25 czerwca 1861, 24 czerwca 1874 – 26 maja 1876)
FTadeusz Fedorowicz (18 czerwca 1903 – 20 czerwca 1914), Juliusz Frommel (16 czerwca 1895 – 30 czerwca 1908)
GJózef Gizowski (10 lipca 1883 – 16 czerwca 1895), Włodzimierz Gniewosz (28 czerwca 1884 – 24 czerwca 1904), Wincenty Gnoiński (10 czerwca 1877 – 24 czerwca 1878), Stefan Godlewski (24 czerwca 1910 – 20 czerwca 1914), Piotr Gross (31 stycznia 1848 – 22 lutego 1850, 24 czerwca 1874 – 12 czerwca 1880)
HCezary Haller (28 czerwca 1870 – 20 czerwca 1873), Otto Hausner (10 czerwca 1877 – 12 czerwca 1890), Seweryn Henzel (12 czerwca 1880 – 15 czerwca 1892, 20 czerwca 1899 – 18 czerwca 1903)
JJózef Jabłonowski (20 czerwca 1873 – 24 czerwca 1874), Karol Jabłonowski (22 lutego 1850 – 13 lutego 1853), Józef Jaegermann (26 maja 1876 – 10 czerwca 1877), Jan Jaruntowski (13 lutego 1853 – 7 lutego 1856)
KMaurycy Kabat (30 stycznia 1866 – 16 lutego 1868), Antoni Klima (30 czerwca 1848 – 13 lutego 1853), Włodzimierz Kozłowski (15 czerwca 1888 – 18 czerwca 1903, 10 czerwca 1906 – 24 czerwca 1910), Maurycy Kraiński (31 stycznia 1846 – 17 lutego 1857), Władysław Kraiński (30 czerwca 1900 – 10 czerwca 1906), Kazimierz Krasicki (31 stycznia 1846 – 6 lutego 1858, 18 czerwca 1862 – 30 stycznia 1866, 10 czerwca 1877 – 15 czerwca 1879), Szymon Krawczykiewicz (18 czerwca 1854 – 6 lutego 1860), Karol Kruzenstern (24 czerwca 1910 – 20 czerwca 1914), Kornel Krzeczunowicz (6 lutego 1858 – 18 czerwca 1862), Walerian Krzeczunowicz (7 lutego 1856 – 30 stycznia 1866), Mikołaj Krzysztofowicz (18 czerwca 1903 – 24 czerwca 1910), Teodor Kulczycki (20 czerwca 1873 – 12 czerwca 1880), August Kunzek (31 stycznia 1846 – 31 stycznia 1848)
LTadeusz Langie (12 czerwca 1885 – 18 czerwca 1903), Felicjan Laskowski (13 lutego 1853 – 16 lutego 1868), Józef Lehr (13 lutego 1853 – 28 lutego 1859), Marian Lisowiecki (18 czerwca 1903 – 13 czerwca 1912), Aleksander Littich (15 czerwca 1892 – 13 czerwca 1893), Władysław Lubomęski (10 lipca 1883 – 15 czerwca 1892), Adam Franciszek Lubomirski (15 czerwca 1892 – 13 czerwca 1893), Andrzej Lubomirski (23 czerwca 1889 – 20 czerwca 1914)
ŁKarol Łuszczewski (28 czerwca 1913 – 20 czerwca 1914)
MJan Marceli Madeyski (30 czerwca 1908 – 13 czerwca 1912), Mieczysław Marasse (16 lutego 1868 – 28 czerwca 1870), Tadeusz Grzegorz Mars (24 czerwca 1904 – 30 czerwca 1908), Edward Micewski (28 czerwca 1870 – 25 czerwca 1872), Kazimierz Miczyński (10 czerwca 1909 – 20 czerwca 1914), Józef Mikułowski-Pomorski (18 czerwca 1903 – 24 czerwca 1910), Józef Milewski (10 czerwca 1909 – 28 czerwca 1913), Alfred Młocki (25 czerwca 1861 – 30 stycznia 1866), Michał Mrozowicki (25 czerwca 1861 – 30 stycznia 1866), Jan Mycielski (24 czerwca 1910 – 20 czerwca 1914)
NJózef Nowosielecki (12 czerwca 1880 – 30 czerwca 1881)
OKazimierz Obertyński (18 czerwca 1875 – 15 czerwca 1879), Mieczysław Onyszkiewicz (15 czerwca 1892 – 18 czerwca 1903)
PJózef Pajączkowski (16 lutego 1868 – 30 czerwca 1871), Kazimierz Pańkowski (24 czerwca 1878 – 14 czerwca 1882), Jan Paygert (24 czerwca 1910 – 13 czerwca 1912), Kornel Paygert (18 czerwca 1903 – 24 czerwca 1910), Franciszek Ksawery Petrowicz (30 stycznia 1866 – 28 czerwca 1870), Tadeusz Pilat (24 czerwca 1874 – 15 czerwca 1892, 18 czerwca 1903 – 20 czerwca 1914), Leonard Piniński (10 lipca 1883 – 12 czerwca 1885), Michał Plezia (13 czerwca 1912 – 20 czerwca 1914), Leon Podleski (10 czerwca 1906 – 30 czerwca 1908), Walerian Podlewski (28 czerwca 1870 – 14 czerwca 1882), Stanisław Polanowski (26 maja 1876 – 10 czerwca 1877), Leon Puzyna (24 czerwca 1910 – 20 czerwca 1914)
RAleksander Raciborski (28 czerwca 1913 – 20 czerwca 1914), Albin Rajski (15 czerwca 1879 – 12 czerwca 1880), Friedrich Rohleder (31 stycznia 1846 – 30 czerwca 1848), Emanuel Roiński (18 czerwca 1875 – 10 lipca 1883), Piotr Romaszkan (31 stycznia 1846 – 31 stycznia 1848), Jan Rozwadowski (24 czerwca 1910 – 13 czerwca 1912), Wincenty Rozwadowski (30 czerwca 1908 – 20 czerwca 1914), Włodzimierz Russocki (17 lutego 1857 – 6 lutego 1858), Tadeusz Rylski (28 czerwca 1913 – 20 czerwca 1914)
SAdam Sapieha (6 lutego 1860 – 24 czerwca 1874), Leon Sapieha (16 lutego 1868 – 28 czerwca 1870, 23 czerwca 1889 – 13 czerwca 1893), Paweł Sapieha (10 czerwca 1909 – 20 czerwca 1914), Władysław Sapieha (10 czerwca 1886 – 24 czerwca 1910), August Schellenberg (12 czerwca 1880 – 27 czerwca 1894), Oskar Schnell (16 czerwca 1895 – 20 czerwca 1914), Jakub Shoklitz (30 czerwca 1848 – 18 czerwca 1854), Józef Sermak (30 czerwca 1871 – 24 czerwca 1874), Maciej Serwatowski (20 czerwca 1873 – 24 czerwca 1874), Władysław Serwatowski (13 czerwca 1912 – 20 czerwca 1914), Tadeusz Skałkowski (15 czerwca 1879 – 10 czerwca 1909), Ludwik Skrzyński (6 lutego 1858 – 6 lutego 1860), Władysław Skrzyński (31 stycznia 1848 – 30 czerwca 1848), Paweł Skwarczyński (18 czerwca 1875 – 10 czerwca 1877), Franciszek Smolka (28 lutego 1859 – 25 czerwca 1861), Wiktor Sobieszczański (30 czerwca 1871 – 24 czerwca 1874), Stanisław Stadnicki (23 czerwca 1889 – 12 czerwca 1890), Tomasz Stanecki (25 czerwca 1872 – 18 czerwca 1875), Jan Kanty Steczkowski (15 czerwca 1902 – 18 czerwca 1903), Adolf Stroner (30 czerwca 1871 – 20 czerwca 1873), Zygmunt Strusiewicz (24 czerwca 1878 – 10 lipca 1883), Władysław Struszkiewicz (13 czerwca 1912 – 28 czerwca 1913), Feliks Strzelecki (30 stycznia 1866 – 16 lutego 1868, 28 czerwca 1870 – 25 czerwca 1872), Henryk Strzelecki (16 lutego 1868 – 20 czerwca 1873, 24 czerwca 1874 – 23 czerwca 1889), Leon Suchodolski (28 czerwca 1870 – 30 czerwca 1871), Kazimierz Szeptycki (18 czerwca 1903 – 24 czerwca 1910), Ignacy Szyszyłowicz (30 czerwca 1898 – 18 czerwca 1903, 15 czerwca 1907 – 24 czerwca 1910)
TKazimierz Mniszek-Tchorznicki (18 czerwca 1875 – 26 maja 1876), Franciszek Torosiewicz (25 czerwca 1872 – 20 czerwca 1873), Jerzy Turnau (15 czerwca 1902 – 20 czerwca 1914), Ludwik Timoftiewicz (16 czerwca 1895 – 30 czerwca 1900), Władysław Tyniecki (12 czerwca 1880 – 30 czerwca 1908)
UStanisław Ujejski (24 czerwca 1910 – 20 czerwca 1914)
WHenryk Walter (26 maja 1876 – 10 czerwca 1877), Piotr Wasilewski (30 stycznia 1861 – 16 lutego 1868), Tadeusz Wasilewski (14 czerwca 1882 – 28 czerwca 1884), Józef Wereszczyński (24 czerwca 1874 – 30 czerwca 1881), Adolf Wiesiołowski (15 czerwca 1892 – 18 czerwca 1903, 24 czerwca 1904 – 10 czerwca 1906), Jakub Wiktor (28 czerwca 1870 – 18 czerwca 1875), Jan Wiktor (28 czerwca 1913 – 20 czerwca 1914), Kazimierz Wiktor (27 czerwca 1894 – 24 czerwca 1904), Jan Wilusz (13 czerwca 1912 – 28 czerwca 1913), Leoncjusz Wybranowski (26 maja 1876 – 15 czerwca 1892)
ZStefan Zamoyski (30 stycznia 1866 – 16 lutego 1868, 24 czerwca 1878 – 12 czerwca 1880, 27 czerwca 1894 – 20 czerwca 1899)

Członkowie Stowarzyszenia

Od momentu powstania Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego istniały w nim trzy kategorie członków: honorowi, korespondencyjni i czynni. Podstawową kategorię stanowili członkowie zwykli (inaczej czynni) – do których zaliczano członków płacących regularnie składki i uczestniczących w działalności stowarzyszenia. Do członków honorowych zaliczano członków rodziny cesarskiej, wybitnych polityków, a także szczególnie zasłużonych dla rozwoju Towarzystwa członków czynnych. Istniała także kategoria członków korespondentów, do których zaliczano autorów współpracujących z wydawanymi przez GTG periodykami rolniczymi.

Przypisy

  1. a b c d Tadeusz Łopuszański, Pamiętnik c. k. Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego 1845-1894, Lwów 1894, s. 20–23.
  2. Handbuch des Lemberger Sttathalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1860, s. 637–638.
  3. a b Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1861. Lwów: 1861, s. 401.
  4. Ustawy c. k. Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego dnia 14 lipca 1829 najwyżej potwierdzone, w: „Rozprawy c. k. Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego”, t. 1, Lwów 1846, s. 1–13.
  5. Jerzy Zdrada: Zygmunt Kozłowski. ipsb.nina.gov.pl (Internetowy Polski Słownik Biograficzny). [dostęp 2020-08-02].
  6. Tadeusz Łopuszański, Pamiętnik c. k. Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego 1845-1894, Lwów 1894, s. 1.
  7. a b Andrzej Szwarc, Galicyjskie Towarzystwo Gospodarskie, [w:] Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku, t. 1, red. M. Kamler, Warszawa 1981, s. 183.
  8. Karol Estreicher, Bibliografia Polska: XIX. stólecia. (R-U), Tom 4, Kraków 1878, s. 127.
  9. Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1871, s. 502; 1872, s. 500; 1873, s. 516; 1874, s. 561; 1875, s. 564; 1876, s. 574; 1877, s. 549; 1878, s. 537; 1879, s. 533; 1880, s. 541; 1881, s. 557; 1882, s. 559; 1883, s. 559; 1884, s. 543; 1885, s. 543; 1886, s. 543; 1887, s. 544; 1888, s. 545; 1889, s. 636; 1890, s. 636; 1891, s. 636; 1892, s. 637; 1893, s. 637; 1894, s. 637; 1895, s. 637; 1896, s. 638; 1897, s. 638; 1898, s. 735; 1899, s. 735; 1900, s. 735; 1901,s. 737; 1902, s. 822; 1903,s. 822; 1904, s. 822; 1905, s. 822; 1906, s. 869; 1907, s. 869; 1908, s. 869; 1909, s. 927; 1910, s. 927; 1911, s. 976; 1912, s. 976; 1913, s. 1004; 1914, s. 1020.
  10. Provinzial-Handbuch der Königreich Galizien und Lodomerien für das Jahr 1850, s. 558.
  11. Handbuch des Lemberger Sttathalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1859, s. 266; 1860, s. s. 269; 1861, s. 401; 1862, s. 413; 1863, s. 423; 1864, s. 432; 1865, s. 446; 1866, s. 461; Galizisches Provinzial-Hanbuch für das Jahr 1867, s. 804; 1868, s. 806; 1869, s. 530; Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1870, s. 567; 1871, s. 502; 1872, s. 500; 1873, s. 516; 1874, s. 561; 1875, s. 564.
  12. Rozłam wśród ziemian. „Nowości Illustrowane”. Nr 16, s. 13, 16 kwietnia 1910. 
  13. a b Tadeusz Łopuszański, Pamiętnik c. k. Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego 1845-1894, Lwów 1894, s. 84.
  14. a b c Provinzial-Handbuch der Königreich Galizien und Lodomerien für das Jahr 1850, s. 558; 1851, s. 623; 1852, s. 608; 1853, s. 615; 1854, s. 631; Handbuch des Lemberger Sttathalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1855, s. 459; 1856, s. 266; 1857, s. 354; 1858, s. 249; 1859, s. 266; 1860, s. s. 269; 1861, s. 401; 1862, s. 413; 1863, s. 423; 1864, s. 432; 1865, s. 446; 1866, s. 461; Galizisches Provinzial-Hanbuch für das Jahr 1867, s. 804; 1868, s. 806; 1869, s. 530; Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1870, s. 567; 1871, s. 502; 1872, s. 500; 1873, s. 516; 1874, s. 561; 1875, s. 564; 1876, s. 574; 1877, s. 549; 1878, s. 537; 1879, s. 533; 1880, s. 541; 1881, s. 557; 1882, s. 559; 1883, s. 559; 1884, s. 543; 1885, s. 543; 1886, s. 543; 1887, s. 544; 1888, s. 545; 1889, s. 636; 1890, s. 636; 1891, s. 636; 1892, s. 637; 1893, s. 637; 1894, s. 637; 1895, s. 637; 1896, s. 638; 1897, s. 638; 1898, s. 735; 1899, s. 735; 1900, s. 735; 1901,s. 737; 1902, s. 822; 1903,s. 822; 1904, s. 822; 1905, s. 822; 1906, s. 869; 1907, s. 869; 1908, s. 869; 1909, s. 927; 1910, s. 927; 1911, s. 976; 1912, s. 976; 1913, s. 1004; 1914, s. 1020.
  15. Tomasz Kizwalter, Sapieha Leon, [w:] Słownik biograficzny historii Polski, t. 2, red. J. Chodera, Feliks Kiryk, Wrocław-Warszawa-Kraków 2005, s. 1348–1349.
  16. Stefan Kieniewicz, Smolka Franciszek Jan (1810–1899), Polski Słownik Biograficzny, tom 39, Warszawa–Kraków 1999-2000, s. 316.
  17. W tym czasie władze austriackie odwołały prezesa i wiceprezesa Towarzystwa – funkcję reprezentanta Komitetu pełnił wówczas Kazimierz Antoni Krasicki.
  18. a b Parlament Österreich Republik, Kurzbiografie Krasicki, Kazimierz Graf – online [dostęp 2019-10-14].
  19. Stefan Kieniewicz, Grocholski Kazimierz (1815-1888), Polski Słownik Biograficzny, t. 8, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959-1960, s. 585–587 iPSB – wersja elektroniczna.
  20. a b Józef Buszko, Smarzewski Seweryn Walenty Konstanty (1818-1888), Polski Słownik Biograficzny, t. 39, Warszawa-Kraków 1999-2000, s. 189–191.
  21. W. Wic, Sapieha Adam Stanisław, [w:] Słownik biograficzny historii Polski, t. 2, red. J. Chodera, F. Kiryk, Wrocław-Warszawa-Kraków 2005, s. 1345.
  22. Jerzy Zdrada, Kozłowski Włodzimierz Marian (1858–1917), Polski Słownik Biograficzny t. 15, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970, s. 39–40 iPSB – wersja elektroniczna.
  23. a b Zdzisław Próchnicki, Brykczyński Stanisław. [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. 3. Kraków 1937, s. 28–29.

Bibliografia

  • Andrzej Szwarc, Galicyjskie Towarzystwo Gospodarskie, [w:] Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku, t. 1, red. M. Kamler, Warszawa 1981, s. 183.
  • Stefan Kieniewicz: Adam Sapieha i Galicyjskie Towarzystwo Gospodarskie w przededniu powstania styczniowego (1860–1862), „Ziemia Czerwińska”, R. 2, 1936 z. 1, s. 71–73.

Źródła do dziejów Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Leon Sapieha Litho.jpg
Leon Fürst Sapieha (1803-1878), Landmarschall von Galizien, erblicher Reichsrat von Österreich. Lithographie von Josef Kriehuber, 1856
Kasimir Anton Krasicki-Siecin Litho.jpg
Kasimir Anton Krasicki - Siecin (1807-1882), Graf, Polnischer Großgrundbesitzer. Lithographie von Eduard Kaiser, 1862
Smolka 1861 Litho.jpg
Franciszek Smolka (1810-1899), polnischer Politiker. Lithographie von Josef Kriehuber, 1861 (Wolfgang v. Wurzbach 2103 (Werksverzeichnis der Porträtlithographien Josef Kriehubers))