Gamerki Wielkie
Artykuł | 53°50′45″N 20°8′10″E |
---|---|
- błąd | 38 m |
WD | 53°50'44.9"N, 20°8'10.0"E |
- błąd | 14 m |
Odległość | 0 m |
wieś | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2006) | 80 |
Strefa numeracyjna | 89 |
Kod pocztowy | 11-042[1] |
Tablice rejestracyjne | NOL |
SIMC | 0477021 |
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
53°50′45″N 20°08′10″E/53,845833 20,136111 |
Gamerki Wielkie (niem. Groß Gemmern[2]) – wieś na Warmii w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Jonkowo[3]
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Wieś położona jest w dolinie rzeki Pasłęka. Jest to miejscowość w gminie najdalej wysunięta na zachód.
Miejscowość znajduje się na trasie linii kolejowej Elbląg-Olsztyn. W sąsiedztwie stacji kolejowej Gamerki Wielkie znajduje się przystanek autobusowy. Przez sołectwo Gamerki Wielkie przebiega droga powiatowa nr 1203N Wilnowo – Mostkowo- Jonkowo – Gutkowo.
W skład sołectwa Gamerki Wielkie wchodzą miejscowości Gamerki Wielkie i Gamerki Małe, wsie oddalone od siebie o 2 km.
Pomiędzy Gamerkami Wielkimi a Małymi znajduje się Jezioro Gamerskie (Gamerki/Gamry), które jest największym jeziorem w gminie Jonkowo. Nieopodal wsi przepływa rzeka Pasłęka, która rozgranicza powiaty olsztyński i ostródzki, gminę Jonkowo i gminę Łukta jak i sąsiednie pobliskie miejscowości Mostkowo i Gamerki Wielkie, jest również jest granicą Warmii i Mazur Zachodnich. Na rzece znajdują się obszary objęte ochroną, m.in. Rezerwat przyrody Ostoja bobrów na rzece Pasłęce. Na Zatorzu w lesie, na terenie leśnictwa Bobry znajduje się Jezioro Małe/Leśne wielkości ok. 2,6 ha, głębokość maksymalna ok. 10 m. Służy jako kąpielisko, w części południowej zbiornik połączony rowem z sąsiednim zarastającym jeziorem, a za jego pośrednictwem z rzeką Pasłęką. Część sołectwa obejmuje strefa chronionego krajobrazu i obszar Natura 2000 – Kod PLH280006 (obszary siedliskowe) i Kod PLB280002 (obszary ptasie).
Historia
Wieś została założona w drugiej połowie XIV wiek, dokument lokacyjny wystawiła kapituła warmińska 29 czerwca 1355 r. Prusowie, bracia Ludwik i Piotr otrzymali 8 włók wolnych na założenie wsi na prawie chełmińskim. Kapituła warmińska wydała we Fromborku 7 maja 1400 r. przywilej lokacyjny dla Andreasa Bolena i Johannesa Ulgardena (według innych źródeł dla Andrzeja Polena i Jana Algordena[4] na założenie wsi Gross Gemmern, przyznając im 5 łanów koło jeziora Gymmer.
Pochodzenie nazwy wsi od nazwy jeziora Gamry- od pruskiego – (Gimmer,Gymmer, Gimor, Gamry), zapisy od 1348 r. Nazwa złożona z dwóch części: 1.( gim-, gem-) rodzić się i 2.(-mer), z prus. mary -zatoka. Czyli rodząca się zatoka, chodzi tu zapewne o część jeziora połączoną odpływem z rzeką Pasłęką.
Pierwsza lokalizacja wsi to teren nad jeziorem Gamry – jego zachodnia część naprzeciwko Gamerek Małych, które powstały jako pierwsze, późniejszy rozwój wsi wiązał się z budową kolei i właśnie tam powstała dzisiejsza zabudowa w obrębie stacji kolejowej Gamerki Wielkie. Stacja kolejowa Gamerki Wielkie powstała 5 sierpnia 1883 (na trasie Olsztyn-Morąg). Przed wybuchem II wojny światowej we wsi funkcjonowały- stacja pocztowa(niem. Gross Gemmern Passarge) i duża gospoda. Elektryfikacja linii nastąpiła 9 grudnia 1994 (Olsztyn-Bogaczewo).
Demografia
W 1673 roku zamieszkiwało we wsi 17 osób, 1861 – 44 osoby. Liczba mieszkańców w następnych latach kształtowała się następująco: w 1905 roku – 57 osób, 5 domów, 1933 r. – 117, w 1939 r. – 89 osób, w 2006 r. – 80 osób.
Bibliografia
- Wieś na stronie gminy Jonkowo www.jonkowo.pl
- Plan rozwoju lokalnego Gminy Jonkowo
- Zmiana nazwy miejscowości
- Rezerwat przyrody Ostoja bobrów na rzece Pasłęce
- Robert Syrwid , Kościoły parafialne gminy Jonkowo, Olsztyn: Wyd. Littera, 2005, ISBN 83-89775-02-6, OCLC 749503115 .
- ks. Walenty Barczewski Geografia polskiej Warmii
- Anna Pospiszyłowa Toponimia południowej Warmii. Nazwy miejscowe. Wyd. Pojezierze, Olsztyn 1987.
Przypisy
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 254 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Georg Kellmann, Historia parafii Klebark Wielki, jej wiosek i okolic. Parafia p.w. Znalezienia Krzyża Świętego i Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Klebarku Wielkim, Klebark Wielki 2007, ISBN 978-83-918968-1-5
Linki zewnętrzne
- Gamerki Wielkie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 481 .
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Warmian-Masurian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.52 N
- S: 53.07 N
- W: 19.05 E
- E: 22.95 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Olsztyn County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 54.12 N
- S: 53.43 N
- W: 20.07 E
- E: 21.15 E
Autor: Wysuszony, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pupki widoczne na mapie z 1755 roku autorstwa kartografa Jana Fryderyka Enderscha.