Gamma Cephei
| γ Cep | |||||||||||||||||||||||
 Położenie w gwiazdozbiorze | |||||||||||||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||||||||
| Gwiazdozbiór | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja | 23h 39m 20,902s[1] | ||||||||||||||||||||||
| Deklinacja | +77° 37′ 56,51″[1] | ||||||||||||||||||||||
| Paralaksa (π) | |||||||||||||||||||||||
| Odległość | |||||||||||||||||||||||
| Wielkość obserwowana | |||||||||||||||||||||||
| Ruch własny (RA) | |||||||||||||||||||||||
| Ruch własny (DEC) | 171,46 ± 0,58[1] mas/rok | ||||||||||||||||||||||
| Prędkość radialna | −42,82 ± 0,30[1] km/s | ||||||||||||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||||||||
| Rodzaj gwiazdy | olbrzym lub podolbrzym | ||||||||||||||||||||||
| Typ widmowy | K1 III-IV CN1[1] | ||||||||||||||||||||||
| Masa | |||||||||||||||||||||||
| Promień | |||||||||||||||||||||||
| Metaliczność [Fe/H] | 0,15[4] | ||||||||||||||||||||||
| Wielkość absolutna | |||||||||||||||||||||||
| Jasność | |||||||||||||||||||||||
| Prędkość obrotu | <17[6] km/s | ||||||||||||||||||||||
| Wiek | 6,6 mld[2] lat | ||||||||||||||||||||||
| Temperatura | 4920[2] K | ||||||||||||||||||||||
| Charakterystyka orbitalna | |||||||||||||||||||||||
| Krąży wokół | |||||||||||||||||||||||
| Półoś wielka | 6300[4] pc | ||||||||||||||||||||||
| Mimośród | 0,2571[4] | ||||||||||||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Gamma Cephei (γ Cep, Errai) – gwiazda w gwiazdozbiorze Cefeusza, odległa o około 44 lata świetlne od Słońca.
Nazwa
Tradycyjna nazwa własna gwiazdy, Errai, wywodzi się z arabskiego الراعي ar-rā‘ī, co oznacza „pasterz”[2][7]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2015 roku formalnie zatwierdziła użycie nazwy Errai dla określenia tej gwiazdy[8].
Charakterystyka obserwacyjna
Jest to druga co do jasności gwiazda konstelacji, jej obserwowana wielkość gwiazdowa to 3,22m[1]; zmienia się ona w zakresie od 3,18 do 3,24m[6].
Errai można znaleźć na niebie, wyobrażając sobie linię łączącą gwiazdę Caph na końcu „litery W”, jaką tworzą gwiazdy Kasjopei i Polaris, współczesną Gwiazdę Polarną. Gamma Cephei jest nieco powyżej środka tej linii, w stronę Polaris[9].
Około roku 4000 n.e., z uwagi na precesję osi ziemskiej, Errai znajdzie się o 3° od północnego bieguna niebieskiego i zajmie na sferze niebieskiej miejsce Gwiazdy Polarnej[9][10].
Charakterystyka fizyczna
Jest to gwiazda podwójna. W skład układu wchodzi widoczna Gamma Cephei A i oddalony o 0,9 sekundy kątowej (pomiar z 2006 r.) składnik Gamma Cephei B o wielkości 7,3m[11]. Obie gwiazdy krążą wokół siebie z okresem 57–66 lat w średniej odległości około 19 au; ze względu na mimośród orbity odległość dzieląca gwiazdy zmienia się od 12 do 26 au[2].
Gamma Cephei A to pomarańczowy olbrzym (lub podolbrzym[1]) należący do typu widmowego K1. Ma on temperaturę 4920 K i jasność 10,6 razy większą niż jasność Słońca. Jej promień, znany dzięki pomiarowi średnicy kątowej, jest 4,9 razy większy niż promień Słońca, a masa jest oceniana na 1,6 razy większą od masy Słońca[2].
Gamma Cephei B jest mało masywną gwiazdą, czerwonym karłem o masie 0,3–0,4 masy Słońca[2]. Jego temperatura to 3500 K, przypuszcza się, że reprezentuje typ widmowy M[12].
Układ planetarny
W 1988 roku opublikowano wyniki analiz zmian prędkości radialnej gwiazdy, które zostały zinterpretowane jako możliwy efekt wywołany przez przyciąganie masywnej planety[13]. Rok później o takim samym wyniku doniósł inny zespół badaczy[14]. Ze względu na dużą niepewność pomiaru, odkrycie doczekało się weryfikacji dopiero w 2002 roku[15][12].
Planeta, którą odkryto w tym układzie, okrąża składnik A. Została ona oznaczona Gamma Cephei b i jest gazowym olbrzymem o masie 1,85 masy Jowisza, okrążającym składnik A w odległości dwukrotnie większej niż odległość Ziemi od Słońca, o okresie obiegu 2,5 roku[3].
Nazwa własna planety została wyłoniona w 2015 roku w publicznym konkursie. Tadmor to dawna semicka i współczesna arabska nazwa starożytnego miasta Palmyra, wpisanego na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Zwycięską nazwę zaproponowali członkowie Syryjskiego Stowarzyszenia Astronomicznego (Syria)[16].
| Towarzysz | Masa (MJ) | Okres orbitalny (dni) | Półoś wielka (au) | Ekscentryczność |
|---|---|---|---|---|
| Tadmor[3][16] | 1,85 ± 0,06 | 903,3 ± 1,5 | 2,05 ± 0,06 | 0,049 ± 0,034 |
Zobacz też
- Lista najjaśniejszych gwiazd w poszczególnych gwiazdozbiorach
- Lista gwiazd posiadających zidentyfikowane planety
- Lista gwiazd w gwiazdozbiorze Cefeusza
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j Gamma Cephei w bazie SIMBAD (ang.) [dostęp 2018-08-28].
- ↑ a b c d e f g h i Jim Kaler: Errai (Gamma Cephei) (ang.). W: STARS [on-line]. 2013-05-20. [dostęp 2018-08-28].
- ↑ a b c Gamma Cephei b w serwisie The Extrasolar Planets Encyclopaedia (ang.)
- ↑ a b c Anderson E., Francis C: HIP 116727 (ang.). W: Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2018-08-28].
- ↑ Obliczona na podstawie wielkości obserwowanej i paralaksy.
- ↑ a b γ Cephei (ang.). Alcyone ephemeris. [dostęp 2018-08-28].
- ↑ Cepheus. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 158. ISBN 0-486-21079-0. (ang.)
- ↑ Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2018-06-01. [dostęp 2018-08-28].
- ↑ a b Gamma Cephei is a future North Star (ang.). EarthSky, 2013-09-30. [dostęp 2018-08-28].
- ↑ James B. Kaler: The Ever-Changing Sky: A Guide to the Celestial Sphere. Cambridge University Press, 2002, s. 150. ISBN 0-521-49918-6.
- ↑ Mason et al.: WDS J23393+7738AB. W: The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.
- ↑ a b Errai (ang.). SolStation. [dostęp 2018-08-28].
- ↑ Bruce Campbell, G.A.H. Walker, S. Yang. A search for substellar companions to solar-type stars. „The Astrophysical Journal”. 331, s. 902–921, 1988. DOI: 10.1086/166608. Bibcode: 1988ApJ...331..902C (ang.).
- ↑ A.T. Lawton, P. Wright. A planetary system for Gamma Cephei?. „British Interplanetary Society”. 42, s. 335–336, 1989. Bibcode: 1989JBIS...42..335L (ang.).
- ↑ McDonald Observatory Planet Search finds first planet orbiting close-in binary star (ang.). McDonald Observatory, 2002-10-09. [dostęp 2018-08-28].
- ↑ a b The Approved Names. W: NameExoWorlds [on-line]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna / Zooniverse, 2015-12-15. [dostęp 2018-08-28].
Linki zewnętrzne
- Jarosław Włodarczyk: Planeta pomiędzy gwiazdami. Wirtualny Wszechświat, 2002-10-14.
Media użyte na tej stronie
Autor: Szczureq, Licencja: CC BY-SA 4.0
Gwiazdozbiór Cefeusza. Mapa została stworzona przy pomocy programu PP3 autorstwa Torstena Brongera. Wersję wektorową stworzył Szczureq według wzoru z wersji rastrowej, której autorem jest BlueShade.
Autor: Roberto Mura, Licencja: CC BY-SA 2.0
Precessione, versione in png di un file di commons in gif che crea errori di visualizzazione su FF 3.0 e IE7. NON SEGNALARE COME DOPPIO PER FAVORE!!