Ganapati sampradaja

Ganapati sampradaja (też ganapatipanth) – tradycja religijna w hinduizmie, ukierunkowana na boga o imieniu Ganapati (czyli Ganeśa). Współcześnie podzielona jest na sześć nurtów. Jej członkowie to ganapatjowie (trl. ganapatja).

Historia

Powstanie tej tradycji datuje się na okres od V[1] do VII[2] stulecia. Szczyt popularności przypadł na X wiek. Wyznawców tej tradycji z powodzeniem próbował nawracać Adi Śankara.

Pisma doktrynalne

Upaniszady

Tradycja posługuje się upaniszadami przynależącymi do tradycji Atharwawedy:

  • Ganapatitapanijopaniszad
  • Ganapatopanishad (श्रीगणपत्यथर्वशीर्षोपनिषद्, śrīgaṇapatyatharvaśīrṣopaniṣad)

Purany

  • Ganeśapurana – zawierająca Ganesagitę
  • Mudgalapurana (मुद्गलपुराणम्, mudgalapurāṇam)
  • Ganapatiupapurana

Bóstwo naczelne

Ganapati pojmowany jest jako wiecznie istniejąca istota i pierwsza przyczyna stworzenia. Jego tworami są między innymi:

Pisma wczesnego okresu, polecają kult pięciu form Ganapatiego, w powiązaniu z im odpowiadającymi partnerkami (śakti). Te pięć form Ganapatiego to:

  1. Ucchisztaganapati
  2. Mahaganapati
  3. Urdhwaganapati
  4. Pingalaganapati
  5. Lakszmiganapati.

Kult tantryczny

Bóg o imieniu Ganeśa jest pochodzenia przedwedyjskiego[3].

Część praktyk ganapatjów jest w opozycji do wykładni z Wed[2] i przynależy do tradycji tantrycznej wamaćara.

Niektóre z jego pięciu tantrycznych form właściwe są dla praktyk magicznych, inne przedstawiają Ganapatiego z właściwymi formie żonami, zatopionego w ekstazie[4].

Nurty

Pierwotne wyznanie Ganapatiego rozpadlo się na sześć nurtów, o nazwach częściowo zbieżnych z pięcioma imionami form boga wczesnego okresu. Te współczesne sześć nurtów tradycji Ganapatjów to:

  1. Mahaganapati
  2. Uććhisztaganapati
  3. Harindraganapati
  4. Nawamitaganapati
  5. Swarnaganapati
  6. Santanganapati.

Przypisy

  1. ↑ Gana. W: Louis Frédéric: Słownik cywilizacji indyjskiej. Przemysław Piekarski (red. nauk.). Wyd. 1. T. 1. Katowice: Wydawnictwo „Książnica”, 1998, s. 284, seria: Słowniki Encyklopedyczne „Książnicy”. ISBN 83-7132-369-7.
  2. ↑ a b Ganapatyas. W: Swami Harshananda: A Concise Encyclopedia of Hinduism. Wyd. 1. T. 1. Bangalore: Ramakrishna Math, April 2008, s. 606. ISBN 978-81-7907-057-4. (ang.)
  3. ↑ Anna Siekklucka: Ganeśa. W: Słownik mitologii hinduskiej. Ługowski A.(red.nauk.). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 1994, s. 70, seria: Świat Orientu. ISBN 83-86483-20-2.
  4. ↑ 6.Tantra and tantric devatas#Ganapatya tantra. W: Siddha Stotra Mālā. Garland of Chants. Wyd. 1. Munger, Bihar, India: Yoga Publications Trust, 2004, s. 68. ISBN 81-86336-37-0.