Garbów (powiat lubelski)

Garbów

wieś
Wąwóz w Garbowie (2007)
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	lubelski
Gmina	Garbów
Sołectwo	Garbów I i Garbów II
Wysokość	171-225 m n.p.m.
Liczba ludności (2022)	2209[1]
Strefa numeracyjna	81
Kod pocztowy	21-080[2]
Tablice rejestracyjne	LUB
SIMC	0380824
Położenie na mapie gminy Garbów Garbów
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Garbów
Położenie na mapie województwa lubelskiego Garbów
Położenie na mapie powiatu lubelskiego Garbów
51°21′19″N 22°19′44″E/51,355278 22,328889
Strona internetowa

Garbów – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie lubelskim, w gminie Garbów nad rzeką Kurówką. Dzieli się na dwa sołectwa: Garbów I i Garbów II. Zamieszkuje ją ponad 2000 osób. Słynęła z produkcji cukru.

Kościół neogotycki - wysokość wież 75m

Garbów - kościół Przemienienia Pańskiego

Wnętrze kościoła w Garbowie, akwarela Stanisława Masłowskiego z 1901 roku (Muzeum Narodowe w Warszawie, fot. K.Wilczyński)

Zachowana fasada kościoła z XVII w.

Postój koło Kościoła w Garbowie 1938 r.

Miejscowość historycznie położona jest w Małopolsce (początkowo w ziemi sandomierskiej, a następnie w ziemi lubelskiej). Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie lubelskim województwa lubelskiego^[3]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa lubelskiego.

Historia

Okolice Garbowa były zamieszkane już 3000 lat p.n.e., a między VIII a IX wiekiem istniała świątynia pogańska oraz grodzisko otoczone fosą i wałami. Pierwsza wzmianka pisemna o Garbowie pochodzi z 1326 roku i mówi o istnieniu parafii garbowskiej. W XV wieku Garbów należał do rodu Odrowążów.

Garbów uzyskał lokację miejską w 1782 roku, zdegradowany przed 1810 rokiem^[4].

W 1785 roku miejscowość otrzymała przywilej lokacyjny na prawie magdeburskim, na mocy którego król Stanisław August Poniatowski zezwala ówczesnemu właścicielowi wsi, Michałowi Granowskiemu na założenie miasta. Przywilej ten jednak nie wszedł w życie z powodu politycznej sytuacji Rzeczypospolitej. W 1792 roku między Garbowem a Markuszowem stoczono ostatnią potyczkę wojny polsko-rosyjskiej.

W czasie okupacji niemieckiej mieszkająca we wsi rodzina Tkaczyków udzieliła pomocy Salomonowi i Icchakowi Morelowi. W 1982 roku Instytut Jad Waszem podjął decyzję o przyznaniu Józefowi, Genowefie i Zofii Tkaczykom tytułu Sprawiedliwych wśród Narodów Świata^[5].

Garbów został wytypowany przez Lubelski Urząd Wojewódzki jako jedna z dwudziestu miejscowości do przywrócenia lub przyznania praw miejskich, które ma mieć miejsce do 2030 roku^[6].

W miejscowości urodził się ks. Marian Stasiak^[7] oraz Salomon Morel, którego rodzice, prowadzący wcześniej miejscową piekarnię, a także brat i bratowa, zostali tutaj w grudniu 1942 zamordowani przez granatowego policjanta Mazurczaka^[8].

W Grabowie urodził się także Józef Wójcik kawaler orderu Virtuti Militari.

Zabytki

• Zespół pałacowo-parkowy z XIX w. z zabudowaniami folwarcznymi i klasycystycznym pałacem hr. Jezierskich, projektu Józefa Dietricha.
• 1000-kilogramowy dzwon z 1512 r., uważany za protoplastę dzwonu „Zygmunta” na Wawelu, ufundowany przez kapelana króla Zygmunta Starego ks. Jana Ożarowskiego.
• Neogotycki kościół Przemienienia Pańskiego, wzniesiony w latach 1908–1912, z murowaną plebanią z początku XX wieku.
• Ponad 40-letnia ruchoma szopka bożonarodzeniowa, wykonana przez artystę ludowego A. Fijałkowskiego
• Fasada dawnego barokowego kościoła parafialnego z XVIII w., spalonego w 1915 r.
• Stary cmentarz rzymskokatolicki w Garbowie, na którym pochowani są m.in. rodzice rzeźbiarki Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej, pierwszy wojewoda lubelski po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Stanisław Moskalewski wraz z rodziną, a także wielu ludzi zasłużonych dla ziemi garbowskiej i lubelskiej.
• Wzgórze „ariańskie” na którym w VII–XII w. istniał gród obronny państwa pierwszych Piastów, być może był własnością książęcą.
• Podziemia spalonego kościoła w Garbowie w których znajdują się prochy m.in. bp. Mateusza Maurycego Wojakowskiego (5. biskupa lubelskiego, będącego także administratorem diecezji lubelskiej) i rodziny Jezierskich.
• Ponad 600 letnia studnia znajdująca się nieopodal ruin starego kościoła.
• Pozłacana monstrancja z 1638 roku – dar Piotra Czernego
• Rzeźby świętych i stacje drogi krzyżowej autorstwa Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej.
• Organy z 1923 roku, jedne z najlepszych i największych w archidiecezji lubelskiej.
• Cmentarz wojenny z 1915 r.

O Garbowie w znanych dziełach

• Dwa pułki dragońskie pod wodzą Francuza Dubois poszły na Końskowolę, Markuszew i Garbów w mili od głównej siły. – Henryk Sienkiewicz, „Potop”
• Pod wieczór Karol Gustaw przybył do Garbowa, wesół i w dobrym humorze. – także „Potop”

Wspólnoty wyznaniowe

• Kościół rzymskokatolicki:
  • parafia Przemienienia Pańskiego
• Świadkowie Jehowy:
  • zbór Garbów (Sala Królestwa ul. Warszawska 121)^[9]
  • Kościół Starokatolicki Mariawitów
  • wierni przynależą do parafii Przenajświętszego Sakramentu w Łanach

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona Gminy Garbów
• Multimedialna Izba Tradycji w Garbowie
• Wzmianka o prawach miejskich, plan.lubelskie.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-07-14] .
• Historia Żydów w Garbowie, sztetl.org.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05] . na portalu Wirtualny Sztetl
• Parafia pw. Przemienienia Pańskiego w Garbowie
• Garbów (4), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 484 .