Gardoty

Gardoty

wieś
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	łomżyński
Gmina	Przytuły
Wysokość	140 m n.p.m.
Liczba ludności (2011)	99[1][2]
Strefa numeracyjna	86
Kod pocztowy	18-423[3]
Tablice rejestracyjne	BLM
SIMC	0404157[4]
Położenie na mapie gminy Przytuły Gardoty
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Gardoty
Położenie na mapie województwa podlaskiego Gardoty
Położenie na mapie powiatu łomżyńskiego Gardoty
53°23′35″N 22°17′26″E/53,393056 22,290556

Gardoty – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie łomżyńskim, w gminie Przytuły^[4][5].

Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Romanach^[6].

Charakterystyka

Gardoty to wieś łańcuchowa. 5 czerwca 2010 roku w Gardotach były zameldowane 74 osoby. Miejscowość jest przypisana do rzymskokatolickiej parafii Nawiedzenia NMP w Romanach.

Wieś graniczy z miejscowościami: Mroczki, Doliwy, Obrytki, Grzymki, Wilamowo. Przez miejscowość przebiega droga powiatowa nr 1825B. Powierzchnia terenów należących do Gardot wynosi 3,06 km².

Mieszkańcy zajmują się rolnictwem, głównie uprawą roślin i hodowlą zwierząt.

Historia

Spory o terytoria północno-wschodnie

Tereny północno-wschodnie, współczesnej Polski już w VI-V w p.n.e. należały do plemion bałtyskich (głównie Prusowie, Jaćwingowie i Litwini). Stanowiły one w dużej mierze niezaludnioną puszczę. Pod koniec X wieku Jaćwingowie stali się odrębnym plemieniem, które zasięgiem obejmowało tereny na północ od Narwi. Pod koniec XIII wieku zakon krzyżacki całkowicie pozbawił Jaćwingów tych ziem. W latach 1283–1412 tereny były obiektem sporu między Królestwem Polskim a zakonem krzyżackim. W tym okresie ludność cywilna podlegająca zakonowi oraz koronie tworzyła niestałe osady trudniąc się zbiorem miodu, siana oraz pozostałych płodów puszczy. Świadectwem na to są nazwy fizjograficzne, które pozostały do dziś. W związku z tym, Gardoty miały powstać między potokami: Białystok, Obrytka, Słucz, Kamiennystok i Kubra (nazwa pojaćwieska).

Powstanie wsi

Pierwsza wzmianka o Gardotach pojawiła się na początku XV wieku. Założycielem wsi był polski szlachcic Gardota. Gardoty powstały w wyniku nadania ziemi, przez księcia mazowieckiego Janusza I Starszego. Gardota otrzymał wówczas nadanie 10 włók [≈ 1,8 km²], w ziemi wiskiej na północno-wschodniej rubieży Księstwa Mazowieckiego. Wieś powstała na terenie niestałej osady. Stanowiła prywatny majątek szlachecki. Do 1548 roku wieś należała do powiatu wąsockiego, następnie do powiatu radziłowskiego w ziemi wiskiej województwa mazowieckiego.

Materiałem potwierdzającym nadanie jest skan ze 120 karty z Metryk Książęcych.

Interpretacja nadania z 1420 roku, według regestów:

Książę Janusz nadał Gardocie z Gadomca (pow. przasnyski) z Rodu Rolów, 10 włók (między Rciszewem nadanym Falisławowi a Mroczkami-Kamiennymstokiem nadanym Mikołajowi) w ziemi wiskiej z wyjątkiem barci. Powstała tu wieś Gardoty nazwana imieniem właściciela. Mieszkali w niej potomkowie Gardotowie, nazwani później Gardockimi. Jeszcze w XVII wieku można spotkać niezmienione nazwisko Gardota. Gardoccy herbu Rola już w XV wieku byli bardzo rozrodzeni. Jeszcze w XVII wieku, sami zasiedlali swoją wieś. Zajmowali się bartnictwem i rzemiosłem. W pierwszym i drugim pokoleniu wieś stanowiła jeden majątek, w trzecim wieś została podzielona na sześć majątków. Jednym z pierwszych potomków Gardoty był Marcin z Gardot, właściciel wsi Gardoty. Zajmował się on bartnictwem.

Z niewyjaśnionych przyczyn, herbem rodziny Gardockich został herb Jacyna.

Zabory

W wyniku III rozbioru Polski wieś znalazła się pod zaborem pruskim (1795–1918).

Okres międzywojenny i II wojna światowa

W latach 1921–1939 wieś leżała w województwie białostockim, w powiecie kolneńskim (od 1932 w powiecie łomżyńskim), w gminie Przytuły.

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwały tu 152 osoby w 28 budynkach mieszkalnych^[7]. Miejscowość należała do miejscowej parafii rzymskokatolickiej w m. Roamny. Podlegała pod Sąd Grodzki w Stawiskach i Okręgowy w Łomży; właściwy urząd pocztowy mieścił się w m. Jedwabne^[8].

W wyniku napaści ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 gmina znalazła się pod okupacją sowiecką. 2 listopada została włączona do Białoruskiej SRR. 4 grudnia 1939 włączona do nowo utworzonego obwodu białostockiego. Od czerwca 1941 roku pod okupacją niemiecką. 22 lipca 1941 r. włączona w skład Landkreis Lomscha, Bezirk Bialystok III Rzeszy^[9].

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.

Zobacz też

• Gardocki
• Jacyna

Przypisy

Bibliografia

• Czesław Brodzicki, Początki osadnictwa Wizny i ziemi wiskiej na tle wydarzeń historycznych w tym regionie Polski (do 1529 roku), Warszawa 1994
• Franciszek Czaykowski, Regestr Diesezjów, czyli właściciele ziemscy w Koronie 1783 – 1784 z przypisami i wstępem Krzysztofa Chłapowskiego i Sławomira Górzyckiego, Warszawa 2006
• Michał Gnatowski, Henryk Majecki, Studia i materiały do dziejów powiatu grajewskiego, Tom I, Warszawa 1975

Linki zewnętrzne

• Gardoty, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 492 .