Garnizon Skwierzyna

Brama główna koszar w Skwierzynie (2017)

Medal pamiątkowy 60 lecia Garnizonu Skwierzyna

Medal pamiątkowy 70 lecia Garnizonu Skwierzyna

Garnizon Skwierzyna – garnizon Wojska Polskiego, wcześniej armii niemieckiej.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 kwietnia 2012 Garnizon Skwierzyna obejmuje swym zasięgiem miasto i Gminę Skwierzyna, miasto Gorzów Wielkopolski i powiat gorzowski, powiat strzelecko-drezdenecki oraz część powiatu międzyrzeckiego (z wyłączeniem gmin: Międzyrzecz, Pszczew i Trzciel)^[1].

XVIII wiek

• 1714 po raz pierwszy w Skwierzynie ulokowano wojsko polskie.
• 1795 w Skwierzynie założono pierwszy garnizon pruski. Stacjonowała tutaj kompania pruskiego korpusu inwalidów (Invalidenkorp), w składzie 3 oficerów, jeden sierżant, 7 podoficerów, 2 muzykantów i 148 żołnierzy, w tym 75 żonatych, których ulokowano w prywatnych kwaterach. Jednostka pozostała w mieście do 1807 roku^[2].

XIX wiek

• 1813 zakwaterowano w Skwierzynie 2000 kawalerzystów włoskich z armii Napoleona.
• 1833 na Gollmützer Felde (Chełmskim Polu) odbyły się manewry kawalerii, którymi dowodził Fryderyk Wilhelm.
• 1846 podczas powstania wielkopolskiego w mieście stacjonował 2. pułk dragonów ze Schwedt oraz krótko pułk piechoty.

XX wiek

Czasy niemieckie

Skwierzyna stała się miastem garnizonowym podczas działań I wojny światowej 1914-1918. Stacjonował tu 2 rezerwowy batalion (2 Landwehr-Ersatz-Btl. LIR 46) 46 dolnośląskiego pułku piechoty (Landwehr-Infanterie-Regiment Nr. 46)^[3]. W związku z tym, że w mieście nie było koszar jednostkę ulokowano w szkołach. Dowództwo batalionu mieściło się w ratuszu, a seminarium nauczycielskie (dzisiejszy budynek liceum) służyło jako szpital wojskowy. Batalion został rozwiązany tuż po wojnie.

Około roku 1934 rozpoczęły się starania urzędników miejskich o powstanie w mieście garnizonu wojskowego.

W 1935 Skwierzyna została siedzibą powiatowego wojskowego urzędu meldunkowego, którym kierował mjr Höhbaum.

Wniosek o budowę koszar władze państwowe przyjęły w październiku 1937, a 21 grudnia tego roku rozpoczęto budowę, którą nadzorowała administracja garnizonowa z Frankfurt an der Oder. Na wykupionych gruntach leżących pomiędzy drogami państwowymi Küstrin, Semmritz, Althöfchen i Blesen o powierzchni 104 ha 82 a i 92 m²^[2] stworzono plac ćwiczeń. W tym samym czasie koło dworca Schwerin-Stadtforst Bf oddano wojsku teren, na którym zbudowano strzelnicę.

27 września 1938 roku komenda główna wojska nakazała natychmiastowe utworzenie administracji garnizonowej w Skwierzynie. 1 listopada 1938 roku otwarto kasę garnizonową i urząd płac, którego naczelnikiem został przeniesiony z Kostrzyna płatnik sztabowy – Walter, a z administracji garnizonowej Landsberg przeniesiony został główny płatnik Buschner^[2].

Rok później zakończono budowę koszar, w których od października stacjonować zaczął 1. batalion (I./Grz.Inf.Rgt.123) ze 123. pułku piechoty granicznej – Grenz-Infanterie-Regiment 123^[4], a w listopadzie do koszar przybyło regularne wojsko (Stammmannschaften).

W 1939 roku rozpoczęto budowę osiedla dla kadry oficerskiej garnizonu. Po wybuchu II wojny światowej w skwierzyńskich koszarach zakwaterowano zmotoryzowane jednostki wojskowe. Przy ulicy Am Stadtpark 2 (dzisiejsza ul. Parkowa) zbudowano willę dla dowódcy pułku, a dla dowódcy batalionu dom przy Landsberger Straße 24^[2] (dzisiejsza ul. Gorzowska). Budowę tych budynków zakończono w 1940 roku.

Czasy powojenne

25 listopada 1945 roku skwierzyńskie koszary objęło Ludowe Wojsko Polskie.

9 maja 1948 roku marszałek Michał Rola-Żymierski wręczył sztandar 15. pułkowi piechoty.

W okresie powojennym w Skwierzynie stacjonowały:

• 15. pułk piechoty (1945-1957, JW 1594)
• 22. pułk artylerii lekkiej (1945-1946, JW 2716)
• 6. samodzielny dywizjon artylerii zmotoryzowanej → 6. dywizjon artylerii przeciwpancernej (JW 2465 → JW 2813)
• 26. dywizjon artylerii przeciwlotniczej → 128. pułk artylerii przeciwlotniczej (1960-1975, JW 1517)
• 26. samodzielna kompania radiotechniczna (JW 1517J)^[5] → 26. kompania dowodzenia szefa OPL^[6]
• 35. batalion inżynieryjno-budowlany (1961-1962, JW 4479)
• 11 Polowa Techniczna Baza Rakietowa (1963-1992, JW 1480)
• pułk Obrony Terytorialnej → Zielonogórski Pułk Obrony Terytorialnej (1964-1975, JW 2724)
• posterunek radiotechniczny 10. pułku rozpoznania systemów radiolokacyjnych (1969-1974, JW 1401)
• 79. Garnizonowy Punkt Zaopatrywania (1973-1997, JW 5399)

oraz jednostki radzieckie od 1945 do lat 70. XX wieku.

XXI wiek

• 28 Batalion Dowozu Amunicji (1966-2008, JW 3890)
• 22 Polowa Techniczna Baza Przeciwlotnicza (1975-2011, JW 1680)
• 61 Brygada Wojsk Obrony Przeciwlotniczej → 61 Brygada Przeciwlotnicza → 61 Skwierzyńska Brygada Rakietowa Obrony Powietrznej → 61 Skwierzyński Pułk Rakietowy Obrony Powietrznej (1976-2011, JW 2211)
• Wojskowa Administracja Koszar (do 2011)
• duszpasterstwo wojskowe (do 2013)
• Klub Garnizonowy (do 2011)
• Skład Skwierzyna 4 Regionalnej Bazy Logistycznej (2011-2017)

Jednostki Armii Amerykańskiej:

• 64 Batalion Wsparcia Brygady (2017)^[7], (2022-2023)
• 299 Batalion Wsparcia Brygady (2017-2018)^[8][9]
• 115 Batalion Wsparcia Brygady (2018)^[10], (2021)
• 101 Batalion Wsparcia Brygady (2019), (2021-2022)^[11]
• 15 Batalion Wsparcia Brygady (2019-2020)^[12]
• 47 Batalion Wsparcia Brygady (2020)

Jednostki współczesne

• 35 Skwierzyński Dywizjon Rakietowy Obrony Powietrznej (od 2011, JW 3949)
• Grupa Zabezpieczenia Skwierzyna 45 Wojskowego Oddziału Gospodarczego
• Węzeł Teleinformatyczny Regionalnego Centrum Informatyki Wrocław (od 2018)
• pluton namierzania radiowego 6 Ośrodka Radioelektronicznego
• 151 batalion lekkiej piechoty 12 Wielkopolskiej Brygady Obrony Terytorialnej^[13].

Obecnie na terenie Garnizonu Skwierzyna znajduje się również Wojskowa Komenda Uzupełnień w Gorzowie Wielkopolskim

23 października 2015 odbyły się uroczystości z okazji 70-lecia Garnizonu Skwierzyna, w których wzięła udział m.in. Wojewoda Lubuski Katarzyna Osos^[14].

Od stycznia 2017^[15] w Skwierzynie funkcjonuje baza Armii Amerykańskiej.

Przypisy

Bibliografia

• Kronika miasta Skwierzyny zebrana w 1943 roku przez Victora Fijalkowskiego z Berlina, naczelnego płatnika zatrudnionego w administracji garnizonowej w Schwerin an der Warthe, w tłumaczeniu Brigitte Nathrath
• Zygmunt Kadłubiski i zespół: Garnizon Skwierzyna, rys historyczny 1945-2015, Skwierzyna 2015, wydano ze środków Ministerstwa Obrony Narodowej

Zobacz też

• Historia Skwierzyny
• Koszary w Skwierzynie

Linki zewnętrzne

• Stan zasięgu terytorialnego garnizonów w Polsce
• 70-lecie Garnizonu Skwierzyna – galeria
• Das Infanterie/Grenadier-Regiment 123
• Grenz-Infanterie-Regiment Schwerin
• Grenz-Infanterie-Regiment 123 (Grz-Inf.Rgt.123) D