Gaston d’Orléans

Ten artykuł od 2010-07 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Gaston d'Orléans

Gaston Orleański ok. 1634
książę Orleanu
Okres	od 1626 do 2 lutego 1660
Dane biograficzne
Dynastia	Burbonowie
Data i miejsce urodzenia	25 kwietnia 1608 Fontainebleau
Data i miejsce śmierci	2 lutego 1660 Blois
Ojciec	Henryk IV Wielki
Matka	Maria Medycejska
Żona	1. Maria de Montpensier, 2. Małgorzata
Dzieci	z Marią: Jan Gaston (ur. 1626), Anna; z Małgorzatą: Małgorzata Ludwika, Elżbieta Małgorzata, Franciszka Magdalena, Jan Gaston (ur. 1650), Maria Anna; nieślubne: Maria d'Orleans, Ludwik d'Orleans
Odznaczenia

Gaston Jan Baptysta de France fr. Gaston Jean-Baptiste, znany jako Gaston d'Orléans (ur. 25 kwietnia 1608 w Fontainebleau, zm. 2 lutego 1660 w Blois) – książę Orleanu, trzeci syn Henryka IV, króla Francji, i Marii Medycejskiej, córki Franciszka I, wielkiego księcia Toskanii. Młodszy brat króla Ludwika XIII, znany jako Grand Monsieur.

Założyciel trzeciego kapetyńskiego rodu książąt orleańskich. Nosił tytuły księcia Orleanu, de Chartres, de Valois, d'Anjou i d'Alençon, hrabiego de Blois, de Montlhéry i de Limours, barona d'Amboise i seniora de Montargis^[1].

Życiorys

Na początku nosił tytuł księcia Andegawenii, a w 1626 r. został księciem Orleanu i Valois, hrabią Blois, Chartres i Mortain, został też nominalnym dowódcą armii podczas oblężenia La Rochelle w 1628 r. Przez całe swoje życie snuł liczne intrygi i wierzył, że dzięki nim zostanie królem Francji. Pozbawiony silnej woli, tchórzliwy, mało zaradny i niemający szczęśliwej ręki brat królewski nie zrealizował nigdy swoich planów, a on i jego współpracownicy (np. kuzyn Ludwik de Bourbon-Soissons) ponosili surowe konsekwencje spisków. Dwukrotnie Gaston musiał opuścić Francję, za granicą spiskował przeciwko swojej matce i kardynałowi Richelieu. Po opłaceniu wojny w Langwedocji, która zakończyła się klęską, zamieszkał w Lotaryngii, później przeniósł się do Flandrii. W 1635 r. pogodził się ze swoim bratem, ale dalej spiskował przeciw Richelieu i ponownie musiał uciec z kraju, podporządkowując się woli króla i samego kardynała.

Wkrótce proces ten powtórzył się. Gaston przekonał markiza Cinq-Marsa do zamordowania Richelieu, a kiedy spisek się nie udał, opuścił swojego kompana w 1642 r. W związku ze spiskiem parlament francuski pozbawił go praw do ewentualnej regencji. W 1643 r., po śmierci Ludwika XIII, Gaston został dowódcą wojsk francuskich i walczył z Hiszpanami na północnych granicach kraju. W 1646 r. otrzymał tytuł księcia Alençon, jednak podczas Frondy (1648–1653) nie wahał się przechodzić ciągle z jednej strony na drugą. W końcu został "wygnany" z Paryża do Blois, przez kardynała Mazarin, w 1652 i pozostał tam aż do śmierci.

Małżeństwa

6 sierpnia 1626 r. Gaston poślubił w Nantes, Marię (15 października 1605 - 4 czerwca 1627), córkę i spadkobierczynię Henryka de Bourbon, księcia Montpensier, oraz Henrietty Katarzyny, księżnej de Joyeuse, córki Henryka de Joyeuse. Para miała syna i córkę:

• Jana Gastona (1626)
• Annę (29 maja 1627 – 3 kwietnia 1693), księżną Montpensier, zwaną mademoiselle de Montpensier lub La Grande Mademoiselle

Po śmierci Marii ożenił się po raz drugi - 31 stycznia 1632 r., również w Nancy, z Małgorzatą (zm. 1672), córką księcia Lotaryngii Franciszka II i Krystyny Katarzyny von Salm. Z Małgorzatą miał cztery córki i syna:

• Małgorzatę Ludwikę (28 lipca 1645 w Paryżu – 17 września 1721 w Paryżu), od 1661 r. żonę Kosmy III Medyceusza, wielkiego księcia Toskanii
• Elżbietę Małgorzatę (26 grudnia 1646 w Paryżu – 17 marca 1696 w Wersalu), pannę d'Alençon, od 1667 r. żonę Ludwika Józefa, księcia de Guise
• Franciszkę Magdalenę (13 października 1648 w Saint-Germain-en-Laye - 14 stycznia 1664 w Turynie), pannę de Valois, od 1663 r. żonę Karola Emanuela II, księcia Sabaudii
• Jana Gastona (17 sierpnia 1650 w Paryżu - 10 sierpnia 1652 w Paryżu), księcia de Valois
• Marię Annę (9 listopada 1652 w Paryżu - 17 sierpnia 1695 w Blois), pannę de Chartres.

Gaston miał również dwoje nieślubnych dzieci:

• Marię d'Orléans (ur. 1 stycznia 1631)
• Ludwika d'Orléans (1638 - 1692), hrabiego de Charny (zmarł w Hiszpanii). Miał on nieślubnego syna, Manuela Luisa d'Orléans y de Wetteville, księcia de Castellamare

Bibliografia

• LouisL. Dussieux LouisL., Généalogie de la maison de Bourbon de 1256 à 1871, Paris 1872 [dostęp 2021-03-22]  (fr.).