Gastrolity
Gastrolity (gr. gastḗr – ‘żołądek’, líthos – ‘kamień’) – kamienie i ziarna piasku znajdujące się w żołądku mięśniowym (mielcu) ptaków ziarnojadów (np.: łuszczaków, kuraków), a także krokodyli, fok oraz u wymarłych dinozaurów z grupy prozauropodów i zauropodów, celowo przez nie połykane. U ptaków są one drobne (z wyjątkiem gastrolitów strusi, które mają do 10 cm) i dość nieliczne. Dinozaury natomiast mogły mieć nawet do 200 dużych kamieni w żołądku.
Funkcje
Ułatwiają mechaniczne rozdrabnianie pokarmu, dzięki skurczom mięśni żołądka i wywołanym przez nie ciągłym ruchem gastrolitów, co powoduje rozcieranie pokarmu.
Mianem gastrolitów określa się także płaskie lub ziarniste wapienne twory znajdujące się w ścianie żołądka skorupiaków dziesięcionogich. Stanowią one zapasy węglanu wapnia (CaCO3), wycofanego z pancerza w fazie przedlinieniowej cyklu linieniowego (faza poprzedzająca linienie) i wykorzystywanego ponownie do wysycania nowego szkieletu w fazie polinieniowej.
U krokodyli gastrolity pełnią także rolę balastu.
Bibliografia
- Encyklopedia Biologia. Agnieszka Nawrot (red.). Kraków: Wydawnictwo GREG, s. 179. ISBN 978-83-7327-756-4.
- Marzena Popielarska-Konieczna: Słownik szkolny: Biologia. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2003, s. 169. ISBN 83-7389-096-3.
- gastrolity, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2015-01-25].
- gastrolity. Słownik terminów biologicznych PWN. [dostęp 2015-01-25].
Media użyte na tej stronie
Autor: Craig Pemberton, Licencja: CC BY-SA 3.0
I took this image at the Museum of Northern Arizona in Flagstaff. It depicts plesiosaur gastroliths from the Tropic Shale of Utah.
Photography is accepted: I was looking at a snake outside the museum with a curator and he joked that the snake was copyright, and then said that he was kidding and that photography was okay in and around the museum. I was also walking around with a huge camera in plain sight so photography must be acceptable there.
The image is also available at my flickr account.