Gauliga Ostpreußen
 Logo Gauligi | |
| Państwo |  III Rzesza |
|---|---|
| Dyscyplina | piłka nożna |
| Organizator rozgrywek | Urząd ds. Piłki Nożnej (Fachamt Fuβball) |
| Data założenia | 1933 |
| Data rozwiązania | 1944 |
| Rozgrywki | |
| Liczba drużyn | 14 (1933/34 – 1934/35) 28 (1935/36 – 1937/38) 10 (1938/39) 8 (1939/40 – 1942/43) 7 (1943/44) |
| Puchary | Puchar Tschammera |
| Zwycięzcy | |
| Pierwszy zwycięzca | SC Preußen Danzig |
| Ostatni zwycięzca | VfB Königsberg |
| Najwięcej zwycięstw | VfB Königsberg (5) |
Gauliga Ostpreußen (Gauliga Prusy Wschodnie) – najwyższa liga piłkarska niemieckiej prowincji Prusy Wschodnie i Wolnego Miasta Gdańsk. Wchodziła w skład Gauligi i istniała w latach 1933–1944.
Historia
Zgodnie z hitlerowską polityką centralizacji rozgrywki piłkarskie podlegały centralnemu urzędowi jakim był Urząd ds. Piłki Nożnej (Fachamt Fuβball; pełna nazwa brzmiała: Fachamt 2 – Fußball, Rugby, Kricket) będący częścią Niemieckiego Związku Rzeszy ds. Ćwiczeń Fizycznych (Reichsbund für Leibesübungen). Efektem tej centralizacji było utworzenie w 1933 roku Gauligi – scentralizowanego systemu rozgrywek piłkarskich o mistrzostwo Niemiec, które składały się z dwóch rund:
- rundy regionalnej – rozgrywanej w Okręgach Rzeszy (Gau)
- rundy centralnej – gdzie zwycięzcy okręgów rywalizowali między sobą.
Gauliga Ostpreußen zrzeszała zespoły z Prus Wschodnich i Wolnego Miasta Gdańsk, będącego pod kontrolą Ligi Narodów. Zastąpiła Bezirksligi (najwyższe klasy rozgrywkowe w Cesarstwie Niemiec i Republice Weimarskiej) należące do Baltischer Sport-Verband, czyli Bałtyckiego Związku Sportowego, który organizował mistrzostwa w prowincjach Prus Wschodnich (Ostpreußen), Prus Zachodnich (Westpreußen), a od roku 1913 także Pomorza (Pommern), które jednak w roku 1933 stało się odrębnym okręgiem z własną ligą (Gauliga Pommern).
W skład Gauligi Ostpreußen początkowo weszło 14 drużyn, podzielonych na dwie grupy. Rozgrywały one w sezonie 12 spotkań w systemie każdym z każdym (jeden mecz u siebie, jeden na wyjeździe). Zwycięzcy obu grup rozgrywali pomiędzy sobą mecz finałowy dwumecz, wyłaniający mistrza ligi, który kwalifikował się on do Mistrzostw Niemiec. Z kolei ostatni zespół z każdej grupy, spadł z ligi. Taki system obowiązywał do sezonu 1934/1935.
Od sezonu 1935/1936 Gauliga Ostpreußen była podzielona na cztery grupy według okręgów: Allenstein, Danzig, Gumbinnen oraz Königsberg. W skład każdej wchodziło 7 klubów. Dwa najlepsze z każdej grupy kwalifikowały się do rundy finałowej, w której brało udział 8 zespołów, podzielonych na dwie grupy. Podobnie jak w poprzednich sezonach, zwycięzcy obu grup rozgrywali pomiędzy mecz o mistrzostwo ligi.
W 1938 roku doszło do reorganizacji rozgrywek, polegającej na połączeniu wszystkich czterech grup Gauligi w jedną dywizję i zmniejszeniu liczby drużyn uczestniczących w rozgrywkach z 28 do 10. W 1939 roku z powodu coraz bardziej restrykcyjnej polityki nazistów, klub polskiej mniejszości, Gedania Gdańsk, musiał zrezygnować z występów w lidze i został rozwiązany.
W sezonie 1939/1940 do gry w lidze przystąpiło 8 drużyn. W styczniu 1940 rozgrywki zostały jednak anulowane, a cztery drużyny: VfB Königsberg, Preußen Danzig, BuEV Danzig oraz SV Prussia-Samland Königsberg rozegrały turniej o mistrzostwo ligi. Po zakończeniu sezonu, zespoły regionu gdańskiego: Preußen Danzig, SV Neufahrwasser oraz SG Elbing opuściły Gauligę Ostpreußen i przystąpiły do gry w nowo utworzonej Gaulidze Danzig-Westpreußen.
Od sezonu 1940/1941 w Gaulidze Ostpreußen występowało 7 drużyn. Rozgrywki w tym systemie funkcjonowały do sezonu 1943/1944, który okazał się ich ostatnim. W 1944 roku z powodu przemarszu Armii Czerwonej przez tereny Prus Wschodnich, liga nie wystartowała. W styczniu 1945 miała miejsce Operacja wschodniopruska, która całkowicie pochłonęła ten rejon działaniami wojennymi. Z kolei w maju 1945 teren Prus Wschodnich został podzielony pomiędzy Polskę i ZSRR i przestał być terenem Rzeszy.
Mistrzowie i wicemistrzowie ligi
| Sezon | Mistrz | Wicemistrz |
|---|---|---|
| 1933/1934 | Preußen Danzig | SV Hindenburg Allenstein |
| 1934/1935 | MSV Yorck Boyen Insterburg | SV Prussia-Samland Königsberg |
| 1935/1936 | SV Hindenburg Allenstein | SV Prussia-Samland Königsberg |
| 1936/1937 | SV Hindenburg Allenstein | MSV Yorck Boyen Insterburg |
| 1937/1938 | MSV Yorck Boyen Insterburg | BuEV Danzig |
| 1938/1939 | SV Hindenburg Allenstein | SpVgg Masovia Lyck |
| 1939/1940 | VfB Königsberg | Preußen Danzig |
| 1940/1941 | VfB Königsberg | SV Preußen Mielau |
| 1941/1942 | VfB Königsberg | SV Preußen Mielau |
| 1942/1943 | VfB Königsberg | SV Prussia-Samland Königsberg |
| 1943/1944 | VfB Königsberg | SV Insterburg |
Miejsca w klasyfikacji ligowej
| Klub | 1934 | 1935 | 1936 | 1937 | 1938 | 1939 | 1940 | 1941 | 1942 | 1943 | 1944 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Preußen Danzig | 1 | 5 | 1 | 1 | 5 | 2 | |||||
| VfB Königsberg | 2 | 6 | 2 | 2 | 2 | 6 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 |
| SV Prussia-Samland Königsberg | 3 | 1 | 1 | 3 | 1 | 8 | 4 | 4 | 3 | 2 | 6 |
| SV Rasensport-Preußen Königsberg | 4 | 7 | 3 | 1 | 3 | 10 | 8 | ||||
| BuEV Danzig | 5 | 4 | 2 | 3 | 1 | 3 | 3 | ||||
| Gedania Gdańsk | 6 | 3 | 3 | 2 | 2 | 5 | |||||
| SV Viktoria Elbing | 7 | 4 | 4 | 4 | |||||||
| SV Hindenburg Allenstein | 1 | 2 | 1 | 1 | 2 | 1 | |||||
| MSV Yorck Boyen Insterburg | 2 | 1 | 1 | 1 | 1 | 9 | |||||
| SpVgg Masovia Lyck | 3 | 3 | 2 | 2 | 1 | 2 | |||||
| SV Viktoria Allenstein | 4 | 7 | 3 | 5 | 4 | ||||||
| SC Tilsit | 5 | 6 | 4 | 5 | 6 | ||||||
| Preußen Gumbinnen | 6 | 3 | 4 | 4 | |||||||
| Rastenburger SV 08 | 7 | 4 | 5 | 3 | 6 | ||||||
| Polizei Danzig | 2 | 6 | 6 | 3 | 4 | ||||||
| SV Insterburg | 5 | 7 | 3 | 6 | 7 | 7 | 2 | ||||
| SV Allenstein | 4 | 6 | 5 | 3 | |||||||
| VfB Osterode | 6 | 4 | 3 | 7 | |||||||
| RSV Ortelsburg | 7 | 7 | 7 | ||||||||
| SV Neufahrwasser | 5 | 5 | 7 | ||||||||
| SC Lauenthal | 6 | ||||||||||
| SpVgg ASCO Königsberg | 4 | 5 | 7 | ||||||||
| RSV Heiligenbeil | 5 | 7 | |||||||||
| Königsberger STV | 6 | 6 | 5 | 4 | 7 | ||||||
| RSV Braunsberg | 7 | ||||||||||
| Polizei Tilsit | 2 | 3 | 2 | 7 | |||||||
| VfB Tilsit | 5 | 6 | 5 | ||||||||
| Preußen Insterburg | 6 | 7 | |||||||||
| Hansa Elbing | 7 | 6 | |||||||||
| Concordia Königsberg | 4 | 4 | |||||||||
| SV Goldap | 2 | 7 | |||||||||
| VfB Labiau | 6 | ||||||||||
| Preußen Mielau | 2 | 2 | 8 | ||||||||
| Luftwaffen-SV Richthofen Neukuhren | 3 | 5 | |||||||||
| Reichsbahn Königsberg | 5 | 5 | 3 | 5 | |||||||
| Freya Memel | 7 | ||||||||||
| Luftwaffen-SV Heiligenbeil | 4 | ||||||||||
| MTV Ponarth | 6 | 4 |
Bibliografia
Media użyte na tej stronie
Logo der Fußball-Gauliga, ab 1939 Sportbereichsklasse.
.svg)
National flag and merchant ensign of Germany from 1933 to 1935.
