Gaur indyjski
| Bos gaurus[1] | |
| C.H. Smith, 1827 | |
 Samiec z osobnikiem młodocianym | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj | |
| Gatunek | gaur indyjski |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Gaur indyjski[3], gaur (Bos gaurus) – gatunek dużego ssaka z rodziny wołowate (Bovidae) występujący w Azji Południowej i Azji Południowo-Wschodniej. Największe populacje są spotykane współcześnie w Indiach. Nazywają go seladang lub w kontekście turystycznym safari indyjskim bizonem, który jest pod względem technicznym niepoprawne. Jest największym gatunkiem dzikiego bydła, większym niż azjatycki dziki bawół wodny i bizon amerykański. Udomowioną formę gaura jest gajal.
Występowanie i biotop
Występują w południowej i południowo-wschodniej Azji. Zwierzęta te zamieszkują tropikalne lasy do wysokości 2000 m n.p.m. Preferują miejsca gęsto porośnięte bambusami, krzewami i niskimi drzewami.
Wygląd
Tułów jest pokryty krótką, gładką sierścią o kolorze szaro- lub rudobrązowym. Dojrzałe samce są wyraźnie ciemniejsze od samic. Cielęta rodzą się nieco jaśniejsze od ich matek, kolor dorosłych samic osiągają do roku. Byczki zaczynają ciemnieć w wieku 2,5-3 lat. Spód ciała jest rozjaśniony (w tonacji rdzawej). Przednie kończyny są białe do nadgarstków, tylne do stawów skokowych. Nad łopatkami znajduje się wyraźny garb (u dorosłych samców w dobrej kondycji imponująco, wręcz monstrualnie, umięśniony). Na spodniej stronie szyi zwisa fałd luźnej skóry. Wykrzywione ku górze rogi osadzone są na dużej głowie. Rogi samców są nieco większe niż u samic (grubsze u nasady) i nieco inaczej gięte. Ogon długi, zakończony kępą ciemnego włosia.
Informacje ogólne
Wysokość w kłębie:
170-210 cm
Długość ciała:
250-300 cm
Długość ogona:
70-100 cm
Waga:
samce 1000-1500, samice 700-1000 kg
Długość życia:
Około 20 lat.
Tryb życia
Gaury prowadzą osiadły tryb życia. Dobierają się w stada liczące najczęściej 10 do 12 osobników.
Pokarm
Zwierzęta te żywią się trawą i liśćmi. Często pasą się razem z bydłem domowym, jednak nie są odporne na choroby roznoszone przez zwierzęta domowe (pryszczyca, pomór bydła).
Rozmnażanie
Latem byki stają do walk o samice. Najpierw stają do siebie bokiem, mając nadzieję, że ich garb przestraszy przeciwnika. Kiedy to nie skutkuje, zderzają się rogami. Po zapłodnieniu wszystkich krów w swoim rewirze samiec odchodzi, aby wieść samotne życie, jednak czasami przebywa w okolicy broniąc samic przed niebezpieczeństwem.
Ciąża trwa ok. 270 dni. Młode rodzą się wiosną, z dala od stada. Po przyjściu na świat młode jest już dobrze rozwinięte. Po kilku dniach matka przyprowadza cielę do stada. W wieku trzech lat młody samiec opuszcza grupę i dołącza do swoich rówieśników.
Samica osiąga dojrzałość płciową w wieku 3, a samiec 6 lat.
Udomowienie
Udomowioną formą gaura jest gajal (Bos frontalis)[4]. Występuje w różnych maściach; szarej, szarobrunatnej, brunatnej do czarnej (najczęściej maść czysto czarna). Charakterystyczne (analogicznie do dzikiej formy) białe do nadgarstków przednie i do stawów skokowych tylne kończyny. Często występują białe odmiany barwne na czole oraz podbrzuszu. Posiada nieco inaczej ukształtowane i bardziej masywne rogi niż u dzikiego gaura. Należy jednak zaznaczyć, że gajal nie jest czystą udomowioną formą dzikiego gaura. Gajal posiada domieszkę krwi lokalnych odmian bydła typu zebu. Jako forma udomowiona nie powstał on w zamierzonym przez człowieka i z natury bardzo długim procesie udomawiania lecz zupełnie przypadkowo i spontanicznie. Zdarzało się (i zdarza się także obecnie), że samice bydła domowego wypasanego w dżungli były kryte przez byki dzikiego gaura. Ponieważ samice z takiego kojarzenia są płodne, możliwe było dalsze krzyżowanie się takich samic-mieszańców z gaurem. Po przekroczeniu 75% krwi gaura także samce-mieszańce stawały się płodne. Zostało to wykorzystane przez miejscową ludność i utrwalona i wyselekcjonowana została forma w pełni płodnego i przekazującego wiernie dalej swoje cechy na potomstwo mieszańca gaura (nieco powyżej 75% krwi gaura) i bydła typu zebu (nieco poniżej 25% krwi bydła domowego) nazywanego obecnie gajalem. Przedstawiony powyżej proces tworzenia nowej formy bydła domowego, w przypadku gajala zupełnie nie zamierzony przez człowieka i przypadkowy, został w pełni świadomie powtórzony przez naukowców w USA. podczas tworzenia formy bydła catallo. Bydło to w pełni płodne i wiernie przekazujące dalej swoje cechy na potomstwo posiada nieco powyżej 75% krwi bydła domowego i nieco poniżej 25% krwi dzikiego bizona. Odznacza się ono niespotykaną żywotnością oraz odpornością na choroby i niekorzystne warunki klimatyczno-żywieniowe. Pomimo powyższych zalet bydło catallo nie zdobyło uznania hodowców amerykańskich. Bardziej ekonomiczna jest w chwili obecnej kontrolowana w pełni hodowla, utrzymywanych na terenach ogrodzonych, dzikich bizonów. W przeciwieństwie do catallo, gajal jest tradycyjnie i masowo utrzymywany przez autochtonów (stosuje się wolny wypas w dżungli).
Ochrona
W połowie XX w. z powodu wycinki lasów zginęło wiele osobników z tego właśnie gatunku. W niektórych regionach gaury musiały zmienić tryb życia na nocny. Berliński ogród zoologiczny zajmuje się wpisywaniem do międzynarodowej księgi gatunkowej osobników urodzonych w niewoli.
Inne
- gaur przesypia łącznie około godziny dziennie
- fałd zwisający z dołu szyi umożliwia odprowadzanie nadmiaru ciepła z organizmu
- głośnym parskaniem gaury ostrzegają przed niebezpieczeństwem
- naturalny wróg gaura, tygrys, atakuje czasami dorosłego byka
Przypisy
- ↑ Bos gaurus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ Bos gaurus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 180. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ Nazwa uznana decyzją Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej, 2003 (zob. Zasady tworzenia nazw systematycznych#Wyjątki)
Media użyte na tej stronie
Autor: Ramesh NG, Licencja: CC BY-SA 2.0
The gaur (Bos gaurus), also called Indian bison, is a large bovine native to South Asia and Southeast Asia. The species is listed as vulnerable on the IUCN Red List since 1986 as the population decline in parts of the species' range is likely to be well over 70% over the last three generations. Population trends are stable in well-protected areas, and are rebuilding in a few areas which had been neglected
Copyright © N. A. Naseer / www.nilgirimarten.com / naseerart@gmail.com, CC BY-SA 2.5 in
Manjampatti white bison or White Indian bison (Bos gaurus), "White" bison are very rare. This photograph is taken from Chinnar Wildlife Sanctuary. This picture was claimed as the "First clear Photographic evidence of white bison after seventy years"