Gawrychy (gmina)

Gawrychy
gmina wiejska
1919–41 i 1947–54[1]
Państwo

 PRL

Województwo

1919–39: białostockie
1939: warszawskie
1945–47: warszawskie
1948–54: białostockie

Powiat

1919–32: kolneński
1932–47: ostrołęcki
1948–54: kolneński

Siedziba

Zbójna

Szczegółowy podział administracyjny (1952)
Liczba gromad

20

brak współrzędnych
Portal Polska

Gawrychy (podczas wojny i przejściowo po wojnie oraz od 1973 Zbójna) – dawna gmina wiejska istniejąca do 1954 roku[2] w woj. białostockim i przejściowo w woj. warszawskim (dzisiejsze woj. podlaskie). Nazwa gminy pochodzi od wsi Gawrychy, lecz siedzibą władz gminy była Zbójna[3].

W 1827 roku w skład gminy wchodziło 27 wsi włościańskich i folwark Dłużniewo. Obszar gminy wynosił 37742 mórg, mieszkańców 7000[4].

Na początku okresu międzywojennego gmina Gawrychy należała do powiatu kolneńskiego w woj. białostockim, a w związku ze zniesieniem powiatu 1 kwietnia 1932 roku gminę przyłączono do powiatu ostrołęckiego w tymże województwie[5]. 1 kwietnia 1939 roku gminę Gawrychy wraz z całym powiatem ostrołęckim przyłączono do woj. warszawskiego[6].

Po wojnie jednostka figuruje przejściowo (1946 rok) pod nazwą gmina Zbójna[7] (pozostałość po jednostce utworzonej przez hitlerowców[8]), potem (1947, 1948) znów pojawia się nazwa Gawrychy[9][10], zachowując przynależność administracyjną sprzed wojny. 1 stycznia 1948 roku gminę przyłączono z powrotem do woj. białostockiego jako część składową reaktywowanego tam powiatu kolneńskiego[11]. Według stanu z 1 lipca 1952 roku gmina była podzielona na 20 gromad: Bienduszka, Czarnia, Dębniki, Dobrylas, Gawrychy, Gąski, Gontarze, Jurki, Kuzie, Laski, Margowniki, Osowiec, Pianki, Popiołki, Poredy, Siwiki, Stanisławowo, Wyk, Zbójna, Złota Góra[12].

Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[13]. Jednostki nie przywrócono 1 stycznia 1973 roku po reaktywowaniu gmin[14], utworzono natomiast jej terytorialny odpowiednik, Zbójna w powiecie kolneńskim (od 1999 roku gmina znajduje się w powiecie łomżyńskim).

Demografia

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku gminę zamieszkiwało 6.334 osoby, 6.029 były wyznania rzymskokatolickiego, 32 prawosławnego, 19 ewangelickiego, 1 greckokatolickiego a 253 mojżeszowego. Jednocześnie 6.117 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 1 białoruską, 178 żydowską, 32 rosyjską, 4 litewską a 2 rusińską. Było tu 1.034 budynków mieszkalnych[15].

Przypisy

  1. ↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. białostockiego; w czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
  2. ↑ Do 28 września 1954 roku
  3. ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
  4. ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom II – wynik wyszukiwania – DIR, dir.icm.edu.pl [dostęp 2017-04-07].
  5. ↑ Dz.U. z 1932 r. nr 3, poz. 18
  6. ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240
  7. ↑ GUS (1947). Powszechny Sumaryczny Spis Ludności z dn. 14 II 1946 r., Warszawa: GUS
  8. ↑ Gemeindeverzeichnis Landkreis Scharfenwiese
  9. ↑ Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.
  10. ↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948
  11. ↑ Dz.U. z 1948 r. nr 21, poz. 148
  12. ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
  13. ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
  14. ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
  15. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 44.
Powiat kolneński (1867–1932 i 1948–75)
  • Siedziba powiatu – Kolno
Przynależność wojewódzka
Miasta
(1867–1932 i 1948–75)
Gminy wiejskie
(1867–1932, 1948–54 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
Powiat ostrołęcki (1867–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Gminy wiejskie
(1867–1954 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
  • Antonie (1954–61)
  • Bandysie (1954–59)
  • Borawe (1954–59)
  • Czarnia (1954–72)
  • Czerwin (1954–72)
  • Dąbrowy (1954–61 (→))
  • Dąbrówka (1954–61)
  • Dylewo (1954–72)
  • Gleba (1954–59)
  • Golanka (1954–57)
  • Goworowo (1954–72)
  • Jarnuty (1954–59)
  • Jawory Stare (1954–59)
  • Jazgarka (1954–59)
  • Kadzidło (1954–72)
  • Kleczkowo (1954–68)
  • Kołaki (← 1958–61)
  • Kunin (1954–61)
  • Laski Szlacheckie (1956–61)
  • Lelis (1954–72)
  • Malinowo Stare (1954–56)
  • Myszyniec (1954–72)
  • Niedźwiedź (1954–59)
  • Nowa Wieś (← 1955–72)
  • Nowawieś (Wschodnia) (1954–68)
  • Olszewka (1954–61)
  • Olszewo-Borki (1954–72)
  • Opęchowo (1954–59)
  • Ostrołęka (1969–72)
  • Pasieki (1954–72)
  • Pełty (1954–57)
  • Piski (1954–72)
  • Rzekuń (1954–72)
  • Siedliska (1954–59)
  • Stepna Stara (1954–59)
  • Strzałki (1954–59)
  • Suchcice (1954–68)
  • Surowe (1954–59)
  • Troszyn (1954–72)
  • Wach (1954–61)
  • Wolkowe (1954–61)
  • Wykrot (1954–72)
  • Zabrodzie (1961–68)
  • Zalesie (1954–59)
  • Zawady (1954–61)
  • Żabin (1954–68)
Gawrychy (gmina) (II Rzeczpospolita)
Wsie
Osada
Kolonie
Osada młyńska
Osada leśna
Leśniczówki

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).