Gazownia w Toruniu
 Budynek aparatowni wraz z wieżą, 2019 rok | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | ul. Szosa Lubicka 2/18 |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | Teodor Piotrowski |
| Rozpoczęcie budowy | 1938 |
| Ukończenie budowy | 1942 |
Położenie na mapie Torunia  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 | |
 53°01′02″N 18°38′19″E/53,017222 18,638611 | |
Gazownia w Toruniu – zespół budynków Gazowni Miejskiej w Toruniu.
Lokalizacja
Gazownia znajduje się we wschodniej części miasta, w dzielnicy Jakubskie Przedmieście, przy ul. Szosa Lubicka 2/18.
Historia
_2010-07-17_026.jpg)
Lata 1859–1920
Pierwszą gazownię miejską w Toruniu uruchomiono w 1859 roku, gdy Toruń należał do Królestwa Prus. Mieściła się ona na terenie Zespołu Staromiejskiego w rejonie skrzyżowania ulic Kopernika i Pod Krzywą Wieżą (tereny dzisiejszego Alpinarium). W pobliżu postawiono dwa zapasowe zbiorniki na gaz, które znajdowały się przy Franciszkańskiej i Flisaczej. Do czasów współczesnych zachowała się murowana konstrukcja tego pierwszego, w której dziś mieści się planetarium. Natomiast obok zlikwidowanego już zbiornika w pobliżu Bramy Klasztornej (ul. Flisacza) ocalało laboratorium, w którym w latach 70. i 80. XX wieku funkcjonowała kameralna kawiarnia „Flisacza”, obecnie pub[1][2][3].
Lata 1920–1945
Po I wojnie światowej, kiedy Toruń znalazł się w granicach II Rzeczypospolitej i został stolicą województwa pomorskiego, rozpoczął się dynamiczny rozwój miasta i tym samym wzrastało zapotrzebowanie na gaz. Wtedy to polska administracja rozpoczęła przygotowania do modernizacji i rozbudowy gazownictwa w mieście. W pierwszej kolejności w latach 1926–1929 wyremontowano właśnie tę XIX-wieczną gazownię, lecz ze względu na jej przestarzałą aparaturę oraz brak możliwości rozbudowy, władze miasta postanowiły wybudować nową gazownię przy ul. Szosa Lubicka. Zaprojektował ją w 1936 roku Teodor Piotrowski, późniejszy dyrektor Gazowni Miejskiej. Budowę rozpoczęto 15 czerwca 1938 roku i podzieloną ją na kilka etapów. Do końca sierpnia tegoż roku wzniesiono: aparatownię, oczyszczalnie oraz kotłownię, a podczas drugiego etapu, który trwał do wiosny 1939 roku, powstały: budynek administracyjny, portiernia, warsztaty oraz garaże.
We wrześniu 1939 roku, po wkroczeniu do Torunia wojsk hitlerowskich, prawie już ukończony obiekt przejął okupant, a w 1942 roku, po dokończeniu budowy m.in. piecowni oraz komina, nastąpiło jej otwarcie[4][5][6].
Po 1945
Po II wojnie światowej gazownię uruchomiono 1 października 1945 roku, a w latach 1958–1965 wzbogacono ją o nowoczesną aparaturę. W latach 80. XX wieku gazownia zakończyła produkcję, zaś piecownię wraz z kotłownią i kominem zburzono, a z wnętrza wieży usunięto zbiorniki. W 2007 roku rozebrano portiernię i garaże[7].
Obecnie mieszczą się tu pomieszczenia techniczne Państwowego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa.
3 grudnia 2019 roku władze gazowni zorganizowały obchody 160–lecia jej istnienia[8].
Gazownia wpisana jest do gminnej ewidencji zabytków (nr 1411)[9].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Szymon Spandowski, Historia gazowni, której Toruń zawdzięczał oświecenie, „nowosci.com.pl” [dostęp 2018-06-23] (pol.).
- ↑ Toruń nie istniejący – [6] – Gazownia miejska, „Pulpit STOTOM-a”, 6 kwietnia 2017 [dostęp 2018-06-23] (pol.).
- ↑ Anna Hartwich, Dawna gazownia w Toruniu, www.odznaka.kuj-pom.bydgoszcz.pttk.pl [dostęp 2018-06-23].
- ↑ Katarzyna Kluczwajd, Toruń, którego nie ma, wyd. 1, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy Michał Koliński, 2017, s. 40, ISBN 978-83-7729-333-1.
- ↑ Waldemar Pankowski, Album toruński, Bydgoszcz 2008, s. 42, ISBN 978-83-60751-59-6.
- ↑ Gdzie to jest? – oToruniu.net, otoruniu.net [dostęp 2018-06-23] (pol.).
- ↑ Marcin Ceglarski, Jakub Polak, Toruński modernizm: architektura miasta 1920 - 1989, Inowrocław, ISBN 978-83-943684-5-6.
- ↑ https://www.torun.pl/pl/160-lat-gazownictwa-w-toruniu
- ↑ Gmina Miasta Toruń: Gminny Program Opieki nad Zabytkami Miasta Torunia na lata 2022–2025. 2021, s. 112.
| Wodociągi |
|
|---|---|
| Gazownie |
|
Media użyte na tej stronie
Autor:
Mapa miasta Toruń, Polska
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.83 N
- S: 52.28 N
- W: 17.16 E
- E: 19.88 E
Autor: DerHexer, Licencja: CC BY-SA 3.0
Picture taken in w:Toruń after Wikimania 2010 conference.
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dom gazownika przy ul. Flisaczej w Toruniu