Gdańska Fabryka Wagonów

Gdańska Fabryka Wagonów
Danziger Waggonfabrik AG
Ilustracja
DWF Bergmann Heubuder z 1927, wyprodukowany w fabryce
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Siedziba

Gdańsk

Adres

ul. Twarda (Broschkischerweg 1–2)

Data założenia

1898

Data likwidacji

1945

Forma prawna

spółka

Udziałowcy

Deutsche Stahlwerke GmbH Essen

Położenie na mapie Gdańska
Mapa konturowa Gdańska, w centrum znajduje się punkt z opisem „Gdańska Fabryka Wagonów”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Gdańska Fabryka Wagonów”
Ziemia54°22′40,30″N 18°38′25,10″E/54,377861 18,640306

Gdańska Fabryka Wagonów (Waggonfabrik Danzig, Deutsche Wagenbau- und Leihgesellschaft mbH, Danziger Waggonfabrik AG) – nieistniejące przedsiębiorstwo produkujące wagony kolejowe, tramwaje i trolejbusy. Siedziba znajdowała się w Gdańsku przy Broschkischerweg 1–2 (obecna ul. Wiślna), na terenie obecnej Stoczni Północnej.

Historia

Fabryka na planie z 1912

Przedsiębiorstwo zostało założone w 1898 z kapitału Niemieckich Zakładów Stalowych (Deutsche Stahlwerke GmbH) z siedzibą w Essen, działalność rozpoczęło 10 października 1899. Początkowo produkowano ok. 600 wagonów towarowych i 80 pasażerskich III i IV klasy (o nadwoziu drewnianym). Zatrudnienie wzrastało (w 1899 było 150 pracowników, w 1906 – 533, w 1910 – 430), rosła także produkcja. Od 1925 produkowano tramwaje (wagony silnikowe i doczepne) dla Gdańska, od 1928 dla Warszawy (pierwsza partia w 1929 – 26 pojazdów, w 1930 – 21, ostatnia dostawa 20 wozów miała miejsce w 1939). W pierwszych latach II wojny światowej tramwaje z Gdańska (typ K) sprzedawano też do Berlina[1]. W latach 1942-43 produkowano trolejbusy na podwoziach Henschel z silnikami AEG. W 1943 10 pierwszych trolejbusów (w związku z ograniczeniami materiałowymi spowodowanymi wojną pierwotnie planowanych do użycia na gdańskich liniach, w miejsce droższych w eksploatacji tramwajów) stało się zaczątkiem komunikacji trolejbusowej w Gdyni[2]. Trolejbusy te miały numery od 201 do 210 i były wyposażone w przyczepy pasażerskie, również wyprodukowane w gdańskiej fabryce[3].

W latach 1944-45 produkowano na zlecenie Kriegsmarine ścigacze (dł. 34,9 m, silniki 7500 KM, wyporność ok. 100 ton, prędkość maksymalna 42 węzły). Zwodowano 8 jednostek, planowano dalsze 90. Wytwarzano tutaj także bezzałogowe, zdalnie sterowane łodzie wypełnione materiałami wybuchowymi, Sprengboot[4].

W latach 1942-45 przy ul. Twardej (Schellmuhler Wiesendamm) czynny był obóz pracy przymusowej (Waggonfabrik-Lager), w którym znajdowało się ok. 200 polskich robotników[5]. Wieczorem 28 marca 1945 roku, po uroczystościach przed Dworem Artusa, tereny fabryki zabezpieczali żołnierze z 1 Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte[6]. W czerwcu 1945 na miejscu fabryki powołano do działania Stocznię nr 3 (obecnie Stocznia Północna)[4].

Produkowane pojazdy

  • Tramwaj elektryczny Bergmann Heubuder (1927)
  • Tramwaj elektryczny Tw269 Ring (1930)
  • Wagon tramwajowy typu K (Berlinka) (wybrane egzemplarze)

Przypisy

  1. ↑ Tramwaje Warszawskie - wagony typu K. [dostęp 2015-07-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (16 lutego 2015)].
  2. ↑ Historia Gdańska tramwajami pisana. [dostęp 2015-07-20].
  3. ↑ Historia gdyńskiej komunikacji miejskiej 1939-1945. [dostęp 2015-07-20].
  4. ↑ a b Gdańska Fabryka Wagonów. [dostęp 2015-07-20].
  5. ↑ Obozy pracy, Stalagi w Gdańsku 1939-1945. [dostęp 2015-07-20].
  6. ↑ Kamil Anduła, 1. Warszawska Brygada Pancerna im. Bohaterów Westerplatte na froncie (1943-1945), Warszawa: Tetragon sp. z o.o., s. 444, ISBN 978-83-63374-48-8.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Gdańsk location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Gdańsk, Polska
Pomeranian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.92 N
  • S: 53.40 N
  • W: 16.65 E
  • E: 19.75 E
Industriegebiet.png
Autor: Sal73x, Licencja: CC BY-SA 3.0
Sign for industry
Schichau-Werft Danzig (1912).JPG
Gdańsk Aniołki (park Steffensa oraz nieistniejące cmentarze) i Gdańsk Młyniska (Stocznia Schichaua oraz Waggonfabrik) na planie z 1912 r.
DWF Bergmann Heubuder 1927.jpg
Autor: LukaszKatlewa, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tramwaj produkcji Gdańskiej Fabryki Wagonów - DWF Bergmann Heubuder 1927 serii 245. Wagon nr 266 jest jednym z 24 z serii zamówionej dla obsługi nowopowstałej linii z Centrum do kąpieliska na Stogach (Heubude). Uruchomienie linii nr 4 nastąpiło 1 lipca 1927. Nazwa potoczna "Heubuder" pochodziła od linii na której był eksploatowany, po II wojnie nazywano je Bergmanami od producenta nowego wyposażenia elektrycznego. Silnik AEG-USL323a, później Bergmann SL49n, 2x45 kW, 2x46 kW, miejsc siedzących 22, długość 9700 mm, szerokość 2150 mm, rozstaw osi 3000 mm, ciężar wagonu 13400 kg