Gebhard Truchsess von Waldburg

Gebhard Truchsess von Waldburg

Data i miejsce urodzenia	10 stycznia 1547 Heiligenberg
Data i miejsce śmierci	31 maja 1601 Strasburg
Miejsce pochówku	Katedra Najświętszej Marii Panny w Strasburgu
Arcybiskup Kolonii
Okres sprawowania	1577–1583
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki

Gebhard Truchsess von Waldburg, Gebhard z Waldburga (ur. 10 stycznia 1547 w Heiligenbergu, zm. 31 maja 1601 w Strasburgu^[1][2][3]) – arcybiskup Kolonii i książę-elektor Rzeszy od 1577 do 1583, który w 1582 przeszedł na protestantyzm i podjął nieudaną próbę sekularyzacji księstwa arcybiskupiego.

Życiorys

Gebhard pochodził z możnej katolickiej rodziny, której członkowie pełnili różne funkcje na dworze cesarskim i w księstwach niemieckich. Jego ojciec Wilhelm był członkiem rady i posłem cesarskim^[1], a stryj Otto biskupem Augsburga^[1][4]; ten ostatni wspierał Gebharda w jego karierze kościelnej^[4]. Gebhard studiował w Dillingen, Ingolstadt, Leuven i Perugii^[1][3][4]. Od 1560 pełnił różne funkcje kościelne w Augsburgu, Kolonii i Strasburgu^[1][2][3][4]. M.in. w 1574 został prepozytem kapituły katedralnej w Augsburgu oraz dziekanem kapituły katedralnej w Kolonii^[1][4]. 5 grudnia 1577 został wybrany na arcybiskupa Kolonii. Wybór nastąpił stosunkiem głosów 12:10 przeciwko Ernestowi Wittelsbachowi^[1][3], który był kandydatem popieranym przez cesarza i kurię, a o zwycięstwie Gebharda zadecydowały wpływy w kapitule katedralnej partii protestanckiej, obawiającej się wpływów bawarskich na arcybiskupstwo^[1][4]. 19 marca 1578 Gebhard przyjął święcenia kapłańskie, w kwietniu tego samego roku otrzymał cesarską inwestyturę i został przyjęty do kolegium elektorskiego, a dopiero 29 marca 1580 zatwierdzony przez papieża^[1][3][4] (który długo wstrzymywał się, prawdopodobnie ze względu na Bawarię^[1]).

Najprawdopodobniej Gebhard był z przekonania katolikiem i jego działania związane z przejęciem arcybiskupstwa nie były zaplanowanym podstępem^[1]. Jednak pod wpływem Agnes von Meinsfeld-Eisleben, protestanckiej hrabianki, z którą miał potajemny romans prawdopodobnie od 1579^[1][3][4] lub 1580^[2] (kochankowie spotykali się na zamku Moers należącym do kalwińskiego hrabiego Adolfa z Neuenahr^[2]) oraz hrabiego Wetterau przyjął plan porzucenia katolicyzmu, poślubienia Agnes i sekularyzacji księstwa arcybiskupiego^[1]. 19 grudnia 1582 publicznie wyrzekł się Kościoła katolickiego i proklamował wolność wyznania w księstwie, a 2 lutego 1583 w Bonn poślubił Agnes^[1][3][4]. Działania te oznaczały naruszenie postanowień pokoju augsburskiego z 1555 (zgodnie z którym księstwa biskupie miały pozostać w rękach katolików – w razie przejścia biskupa na protestantyzm miał zrezygnować z urzędu i na jego miejsce miał być wybrany katolik^[2]), a także równowagi politycznej pomiędzy katolikami i protestantami w Rzeszy – stanowiły szczególnie silny impuls dla rozwoju protestantyzmu w tej części Europy^[1] oraz mogło dać książętom protestanckim większość w kolegium elektorskim, co mogło spowodować w przyszłości wybór protestanckiego cesarza^[1][2]. Spowodowało to silny opór katolickiej części kapituły, cesarza i papieża^[1]. 1 kwietnia 1583 papież Grzegorz XIII ogłosił ekskomunikę Gebharda i pozbawienie go arcybiskupstwa Kolonii, a 23 maja tego roku kapituła katedralna wybrała na nowego arcybiskupa Ernesta Wittelsbacha, zapewniając sobie pomoc wojsk bawarskich i hiszpańskich^[1][2][3][4].

Gebhard nie uznał wyboru Ernesta^[2] i zmobilizował siły protestanckie z księstwa arcybiskupiego (zwłaszcza z Westfalii)^[1] oraz otrzymał pomoc z Palatynatu Reńskiego^[1][2][4]. Wybuchła wojna, która trwała od 1583 do 1588^[1][3] i doprowadziła do dewastacji księstwa^[1]. Już w 1583 wycofały się wojska palatynackie^[2][4], skutkiem czego wojska bawarskie i hiszpańskie zdobyły w grudniu tego roku biskupi zamek Godesburg zabezpieczający główne miasto księstwa, Bonn^[1][2][3][4]. Samo Bonn poddało się w styczniu 1584^[2][4]. Gebhard chronił się początkowo w Westfalii, a w 1584 udał się do Niderlandów. Uzyskał niderlandzkie wsparcie wojskowe, które umożliwiło mu nawet zdobycie 23 grudnia 1587 Bonn^[1][3]. Dopiero w 1589 zrezygnował z walki o utracone arcybiskupstwo^[1][2][3].

Osiadł w Strasburgu, gdzie był protestanckim dziekanem kapituły katedralnej. Tam też zmarł i został pochowany w tamtejszej katedrze^[1][2][3][4].

Przypisy