Gedko Stilvoyt

Przywilej lokacyjny Krakowa

Gedko Stilvoyt (Gotke Stillevogt) – zasadźca, pierwszy wójt Krakowa, razem z Jakubem, sędzią z Nysy i Dytmarem Wolkiem z Wrocławia, 5 czerwca 1257 we wsi Kopernia koło Pińczowa za przywilejem księcia Bolesława Wstydliwego zawarli umowę lokacyjną nowego miasta w Krakowie na prawie magdeburskim. Gedko Stilvoyt był synem pierwszego wrocławskiego wójta Godinusa Stillevoyta[1], oraz właścicielem młyna w Oławie koło Wrocławia. Pierwszy raz występuje Gedko w 1254 jako ławnik wrocławski (Gotkinus)[2].

Treścią umowy zawartej z księciem było przeprowadzenie prac mierniczych, utworzenie miejsc do prowadzenia handlu, zorganizowanie sądu ławniczego oraz sprowadzenie osadników [3]. Efektem pracy wójta było wytyczenie Rynku Głównego, Rynku Małego, miejsc na kramy, szachownicy ulic oraz powołanie do życia instytucji ławy miejskiej, która miała wraz z wójtem odbywać sądy.

Za swoje usługi pierwsi wójtowie otrzymali m.in. 600 hektarów ziemi rolnej w obrębie jurysdykcji miejskich, rzeźnię, młyny na Wiśle i Prądniku oraz wyłączność na zagospodarowanie brzegów Wisły od klasztoru panien norbertanek na Zwierzyńcu do klasztoru ojców cystersów w Mogile. Największy dochód przyniósł jednak przywilej pobierania czynszu z jednej szóstej działek budowlanych w nowym Krakowie oraz zwolnienie od cła i opłat od przewożonych towarów. Swoją działalność w Krakowie zakończył przed rokiem 1267.

Między rokiem 1264 a 1272 Gedko był właścicielem wójtostwa nowomiejskiego we Wrocławiu [4]

Bibliografia

  • Zagadkowy Kraków, Piotr Hapanowicz (red.), Michał Niezabitowski (red.), Wacław Passowicz (red.), Kraków: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, 2013, ISBN 978-83-7677-130-5, OCLC 883504007.

Przypisy

  1. ↑ „Gedko oder Gotke Stillevogt war der Sohn des ersten Breslauer Schultheißen Godinus Stillevogt, der Breslau zu deutschen Recht ansetzte.” [w:] Schlesien: eine Vierteljahresschrift für Kunst, Wissenschaft und Volkstum 25-26 1980. s. 170
  2. ↑ Polski Słownik Biograficzny, t. 7, 1948
  3. ↑ „Zamierzając przeto założyć miasto w Krakowie i zgromadzić tu ludzi z różnych stron świata, wpajamy mocno w uszy każdemu z osobna, tak współczesnym, jak i przyszłym, że my - Bolesław z bożej łaski, książę Krakowa i Sandomierza, razem z dostojną matką naszą Grzymisławą, i szlachetną małżonką naszą Kunegundą, miasto to zakładamy na tym samym prawie, na jakim założone zostało miasto Wrocław, tak aby nie to co tam się dzieje, lecz co według prawa i wzoru miasta Magdeburga dziać się powinno, było zmienione, aby jeśli kiedyś byłaby co do tego jakaś wątpliwość, do pisanego prawa wątpiący się odwoływali” [w:] Akt lokacji Krakowa, Archiwum Państwowe w Krakowie
  4. ↑ Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka, t. 61, w. 2, 2006, s. 222; „Gedko dictus Stihoyt, wymieniony w dokumencie lokacyjnym na pierwszym miejscu, należał do znanej rodziny wrocławskiej. Należałoby zatem przyjąć, że któryś z przodków Gedki, może ojciec, pełnił tę właśnie funkcję.” [w:] Dzieje Krakowa: Kraków do schyłku wieków średnich. 1998. s. 132

Media użyte na tej stronie

Przywilej lokacyjny Krakowa.jpg
Przywilej lokacyjny Krakowa z 1257 roku.