Gegowie

Obszar osadnictwa gegijskiego (kolor niebieski)

Gegowie – jedna z dwóch największych (obok Tosków) albańskich grup etnicznych, zamieszkujących obszar Kosowa, południowej Czarnogóry, zachodniej Macedonii Północnej i Albanii na północ od rzeki Shkumbin. Posługuje się dialektem gegijskim języka albańskiego (gegërishtja). Społeczność gegijska jest dwuwyznaniowa – większość wyznaje islam, grupę mniejszościową stanowią katolicy. Albański działacz narodowy i pisarz Pashko Vasa w XIX w. pisał o pochodzeniu nazwy Gegów, wywodząc je od słów: Gjiant, Gegant, Gigand, oznaczających olbrzymów. Nawiązywał też do słów Homera, który w Iliadzie pisał, że ziemia za Górami Akrokeraunijskimi jest zamieszkana przez olbrzymów.

Constantin Chekrezi opisywał Gegów jako bałkańskich Cyklopów, uznając ich za najwyższych mieszkańców Bałkanów w odróżnieniu od Tosków, którzy nie odznaczali się tak imponującym wzrostem[1].

W opinii Thomasa Gordona charakterystyczną cechą Gegów było noszenie czerwono-zielonych kaftanów[2]. O stroju gegijskim pisał także podróżnik i geograf Henry Fanshawe Tozer. Wyróżniał charakterystyczne elementy gegijskiego stroju męskiego, za które uważał czerwone kamizelki i krótkie białe spodnie[3]. W 1871 Zef Jubani zebrał i wydał w Trieście pierwszy zbiór tekstów folkloru Gegów.

W okresie rządów osmańskich Gegowie, zamieszkujący niedostępne tereny północnej Albanii, zachowywali daleko idącą niezależność wobec Imperium Osmańskiego, a także klanową strukturę społeczeństwa. Ich życie codzienne regulowały zasady prawa zwyczajowego[4]. Większość Gegów utrzymywała się z pasterstwa i uprawy roli. Polityka centralizacji państwa osmańskiego i wprowadzenia stałych podatków na obszarach gegijskich powodowała, że stali się oni siłą napędową antyosmańskich wystąpień ludności albańskiej w XIX w. Do zakończenia II wojny światowej Gegowie dominowali w albańskiej elicie politycznej. W czasie II wojny światowej uznawani przez Niemców za rasę aryjską, byli rekrutowani do 21 Dywizji Górskiej SS Skanderbeg[5].

Po przejęciu władzy przez komunistów rolę dominującą zdobyli pochodzący z południowej Albanii – Toskowie[6]. Po śmierci Envera Hodży jego miejsce zajął wywodzący się z Gegów – Ramiz Alia. Z jego inicjatywy we władzach partii pojawili się przedstawiciele młodej generacji polityków pochodzących z północnej części kraju. Po obaleniu systemu komunistycznego politycy z północnej Albanii zdominowali nową elitę polityczną, aż do Rewolucji Piramidowej w 1997. Maria Koinova podkreśla poparcie Gegów dla Albańczyków w Kosowie, co odróżniało ich w latach 90. od Tosków[7].

Przypisy

  1. ↑ Constantin Chekrezi: Albania Past and Present. BiblioBazaar, 2009, s. 189. ISBN 978-1-113-61266-3. (ang.).
  2. ↑ Thomas Gordon: History of the Greek Revolution, tom 1. Edinburg & London: William Blackwood, 1832, s. 21. (ang.).
  3. ↑ Henry F. Tozer: Researches in the Highlands of Turkey including Visits to Mounts Ida Athos, Olympus and Pellion. J. Murray, 1869, s. 213. (ang.).
  4. ↑ Tadeusz Czekalski: Albania w latach 1920–1924 – aparat państwowy i jego funkcjonowanie. Katowice: 1998, s. 14–21.
  5. ↑ Jonathan Trigg: Hitler's Jihadis: Muslim volunteers of the Waffen-SS. History Press: 2009, s. 146. ISBN 978-1-86227-487-7.
  6. ↑ James Minahan: One Europe, many nations: a historical dictionary of European national groups. Greenwood Publishing Group, 2000, s. 29. ISBN 978-0-313-30984-7. (ang.).
  7. ↑ Maria Koinova: Ethnonationalist Conflict in Postcommunist States: Varieties of Governance in Bulgaria, Macedonia, and Kosovo. University of Pennsylwania Press: 2013, s. 140. ISBN 978-0-8122-0837-5.

Media użyte na tej stronie

Dialects of the Albanian Language.png
The map on the dialects of the Albanian language. According to "The Albanian Language", Albanian Academy of Sciences, Toena, 2000. The map does not imply that the Albanian language is the majority or the only spoken language in those areas.