Binaryzm płciowy

Binaryzm płciowy[1], także binaryzm płci[2][3] (od ang. gender „płeć społeczno-kulturowa”) – podział płci na dwie odrębne, przeciwstawne względem siebie rodzaje – męską i żeńską – czy to przez system społeczny, czy przez wierzenia kulturowe.

Binaryzm płciowy zakłada, że istnieją (lub powinny istnieć) tylko dwie płcie kulturowe, którym należy podporządkować swoją tożsamość i ekspresję płciową[1]; oraz że są one nierozerwalnie związane (lub tożsame) z płcią biologiczną, a więc z anatomicznymi cechami płciowymi[4].

Charakterystyka

Zwolennicy genderyzmu wyznają przekonanie, że osoba urodzona z żeńskimi lub męskimi cechami płciowymi automatycznie uzyskuje także przynależne swojej płci kulturowe wzorce zachowań i inne przypisywane kobietom i mężczyznom cechy nieanatomiczne. Zwolennicy tego poglądu uznają też, że osoby odbiegające swoim wyglądem i zachowaniem od stereotypowego wyobrażenia o kobietach i mężczyznach wykazują cechy patologiczne[5][6]. Genderyzm uznawany jest przez badaczy za przekonanie dyskryminujące osoby transseksualne i transpłciowe, gdyż neguje on możliwość posiadania psychologicznych cech płci odmiennych niż cechy fizyczne lub posiadania innej niż wynikająca z budowy ciała tożsamości płciowej[7]. W tym sensie genderyzm opisywany jest jako zjawisko analogiczne do heteroseksizmu, w podobny sposób jak transfobia jest uprzedzeniem analogicznym do homofobii[4].

Błędne użycie terminu genderyzm

W polskim dyskursie politycznym oraz w wypowiedziach działaczy polskiego Kościoła katolickiego zdarzają się przypadki użycia terminu genderyzm w odwrotnym znaczeniu – do nazwania poglądu o płynności i nieistotności podziału płci na męską i żeńską[8]. Takie użycie tego terminu jest błędne. Właściwą nazwą poglądów i zjawisk kulturowych, którym sprzeciwiają się wspomniani politycy i działacze, może być transgenderyzm, będący zespołem tożsamości płciowych odbiegających od stereotypu kobiety i mężczyzny i od przypisywanych płciom tradycyjnych ról społecznych, lub też postgenderyzm, czyli ruch społeczny postulujący zupełną eliminację płci kulturowej. Paradoksalnie jednak genderyzm – czyli przekonanie o nieodwołalnej integralności płci biologicznej danej osoby z przypisaną jej płcią społeczno-kulturową – jest poglądem podzielanym przez wiele osób wypowiadających się na temat zagrożenia błędnie definiowanym „genderyzmem”[9].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b LUDMIŁA JANION, MOJA PŁEĆ TO MOJA RZECZ, Szkoła Tolerancji, 8 kwietnia 2020 [dostęp 2020-08-14], Cytat: "Binaryzm płciowy – typowe dla kultury Zachodu przekonanie, że istnieją tylko dwie płci, którym należy podporządkować swoją tożsamość i ekspresję płciową.".
  2. ↑ Panel 1. Niebinarność, aseksualność, (nie)tożsamość, W 50 rocznicę Stonewall [dostęp 2020-08-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-07] (pol.).
  3. ↑ Ewelina Ciaputa, Zjednoczeni w odmienności?, „Maska”, 2010.
  4. ↑ a b Liz Airton: Untangling „Gender Diversity”. W: Shirley R. Steinberg: Diversity and Multiculturalism: A Reader. Nowy Jork: Peter Lang, 2009, s. 229-230. ISBN 978-1-4331-0345-2. OCLC 261343129. (ang.)
  5. ↑ Hill, Darryl B., Willoughby, Brian L. B.. The Development and Validation of the Genderism and Transphobia Scale. „Sex Roles”. 53 (7/8), s. 531-544, 2005. Kluwer Academic Publishers-Plenum Publishers. DOI: 10.1007/s11199-005-7140-x. ISSN 1573-2762 (ang.). 
  6. ↑ Darryl B. Hill: Genderism, Transphobia, and Gender Bashing: A Framework for Interpreting Anti-Transgender Violence. W: Barbara C. Wallace, Robert T. Carter: Understanding and Dealing with Violence: A Multicultural Approach. Nowy Jork: Sage, 2003. ISBN 978-0-7619-1715-1. OCLC 50448150. (ang.)
  7. ↑ Genny Beemyn, Susan Rankin: The Lives of Transgender People. Nowy Jork: Columbia University Press, 2011, s. 89. ISBN 978-0-231-14306-6. OCLC 730413613. (ang.)
  8. ↑ List pasterski na Niedzielę Świętej Rodziny 2013 roku. W: Episkopat.pl [on-line]. Konferencja Episkopatu Polski, 12.2013. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-28)].
  9. ↑ Natalia Mazur: Nieoczekiwany efekt „antygenderowej” kampanii kościoła. W: Gazeta.pl Poznań [on-line]. Agora S.A., 10.01.2014. [dostęp 2014-01-25].