Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych

Generalny Inspektorat
Sił Zbrojnych
Ilustracja
Flaga Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1926

Tradycje
Rodowód

Generalny Inspektor Sił Zbrojnych

Dowódcy
Pierwszy

marsz. Józef Piłsudski

Organizacja
Dyslokacja

garnizon Warszawa

Formacja

naczelna władza wojskowa

Podległość

Prezydent RP

Ekslibris GISZ przedstawiający profil marsz. Piłsudskiego

Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych (GISZ) – organ pracy Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych, powołany dekretem Prezydenta RP Ignacego Mościckiego z dnia 6 sierpnia 1926 o sprawowaniu dowództwa nad siłami zbrojnymi w czasie pokoju i ustanowieniu Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych[1].

Generalny Inspektor Sił Zbrojnych – generał przewidziany na Naczelnego Wodza[2]. Za pośrednictwem Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych i Ministra Spraw Wojskowych zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi w czasie pokoju sprawował Prezydent RP[3]. Inspektor nie był odpowiedzialny przed sejmem i rządem (podlegał bezpośrednio prezydentowi)[4].

6 maja 1936 roku generał dywizji Edward Śmigły-Rydz zatwierdził wzór i regulamin Odznaki Pamiątkowej Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych. Odznaka była „symboliczną i drogą pamiątką pełnienia zaszczytnej służby w GISZ w okresie od 6 VIII 1926 r. do 12 V 1935 r. pod rozkazami Józefa Piłsudskiego Pierwszego Marszałka Polski, jako Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych”[5].

Generalni Inspektorzy Sił Zbrojnych

Po roku 1980 w miejsce GISZ-u utworzona została Rada Wojskowa, której przewodził gen. dyw. Klemens Rudnicki.

Organizacja pokojowa GISZ

  • Generalny Inspektor Sił Zbrojnych
  • Inspektorzy Armii i Generałowie do Prac oraz Generałowie Inspekcjonujący w zakresie ich pracy inspekcyjnej[9]
  • Sztab Generalny (od 22 grudnia 1928 – Sztab Główny[10])
  • Biuro Inspekcji
  • Gabinet Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych
  • Samodzielny Referat Personalny
  • Biuro do Prac Komitetu Obrony Państwa (od 1936 Sekretariat Komitetu Obrony Rzeczypospolitej podporządkowany szefowi SG)
  • Komitet do Spraw Uzbrojenia i Sprzętu
  • Komitet Wyższej Szkoły Wojennej (powołany 30 VII 1932)
  • Wyższa Szkoła Wojenna w Warszawie (od 11 VIII 1932)
  • Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie
  • Biuro Kapituły Orderu Virtuti Militari (od 1 VIII 1931[11])
  • Kolumna Samochodowa GISZ w Warszawie

Oficerowie GISZ w latach 1926–1939

Szefowie Biura Inspekcji – I oficerowie do zleceń przy Generalnym Inspektorze Sił Zbrojnych
Samodzielny Referat Personalny
Oficerowie GISZ

Obsada personalna GISZ w marcu 1939

Obsada personalna GISZ w marcu 1939. Gwiazdką przy nazwisku oznaczono oficerów należących do rezerwy personalnej oficerów przy Inspektorze Saperów i przydzielonych poszczególnym inspektorom armii oraz generałom do prac przy GISZ[16].

; Biuro Inspektora[17]
  • I oficer do zleceń GISZ – płk dypl. art. Kazimierz Glabisz (1929 – IX 1939)
  • II oficer do zleceń GISZ – płk dypl. piech. Tadeusz Münnich
  • I adiutant – mjr kaw. Jerzy Krzeczkowski
  • II adiutant – rtm. Edward Mańkowski
; Biuro Inspekcji GISZ[17]
  • szef biura – płk dypl. kaw. Leon Strzelecki
  • zastępca szefa i oficer ds. wyszkolenia – ppłk dypl. piech. Feliks Henryk Machnowski
  • pomocnik szefa Kapituły Orderu Virtuti Militari – kpt. piech. Franciszek Sakowski
  • oficer dyspozycyjny Biura Inspekcji – ppłk dypl. piech. Bronisław Kowalczewski
  • oficer dyspozycyjny Biura Inspekcji – ppłk dypl. piech. Bronisław Szostak
  • oficer dyspozycyjny – mjr dypl. art. Kazimierz Mieczysław Napieralski
  • oficer dyspozycyjny – mjr dypl. kaw. Mikołaj II Rodziewicz
  • oficer dyspozycyjny – mjr dypl. piech. Bogusław Makary Smoleń
  • oficer do zleceń – mjr kaw. Marian Bełcikowski
  • oficer do zleceń – mjr adm. (piech.) Władysław Gołąb
  • kierownik Samodzielnego Referatu Personalnego – mjr kaw. Aleksander Hrynkiewicz
  • kierownik Samodzielnego Referatu Informacyjnego – mjr żand. Kazimierz Kaciukiewicz
  • kierownik referatu ogólnego – mjr dypl. kaw. Witold Stefan Witkowski
  • referent – rtm. Stefan III Janowski
  • kierownik kancelarii – mjr adm. (piech.) Franciszek Skrzywanek
  • oficer – kpt. adm. (art.) Julian Konstanty Sternak
  • bibliotekarz – por. adm. (piech.) Adam Tabjan
  • kierownik kreślarni – kpt. adm. (art.) Ludwik Ćwirko-Godycki
  • oficer ds. administracji gmachu – kpt. tab. Gustaw Stachowicz
; Referat Rachunkowo-Kasowy GISZ[17]
  • kierownik referatu – mjr int. Karol Rolski
  • referent – kpt. int. Czesław Gąsiorkiewicz
  • referent – kpt. int. Kazimierz Marian Pluszyński
; Kolumna Samochodowa GISZ[17]
  • dowódca – kpt. br. panc. Franciszek Kawala
  • I zastępca dowódcy – kpt. kontr. br. panc. Jerzy Izydor Eggert
  • II zastępca dowódcy – kpt. adm. (piech.) Stanisław Mikruta
; Inspektorat Obrony Powietrznej Państwa[18]
  • Inspektor Obrony Powietrznej Państwa – gen. bryg. dr Józef Zając
  • szef sztabu – płk dypl. piech. Tadeusz Lubicz-Niezabitowski
  • szef wydziału ogólno-organizacyjnego – ppłk dypl. piech. Hipolit Słabicki
  • kierownik referatu – ppłk adm. (sap.) inż. Józef Szychowski
  • kierownik referatu organizacyjnego – mjr dypl. piech. Jerzy Zaremba
  • szef wydziału operacyjnego – ppłk. lot. Józef Jungraw
  • kierownik referatu – kpt. adm. (piech.) mgr Marcin Wiktor Langner
  • kierownik referatu – mjr uzbr. Zygfryd Alfons Piotr Bartel
  • szef wydziału artylerii przeciwlotniczej – ppłk dypl. art. Marian Jurecki
  • kierownik referatu – mjr dypl. art. Stanisław Dziewiszek
  • kierownik referatu – kpt. art. mgr Jakub Chmielewski
  • szef wydziału łączności – mjr łącz. Teodor Józef Stefan Lange
; Inspektoraty i oficerowie do prac[19]
  • inspektor armii „na odcinku Polesie” – gen. broni Kazimierz Sosnkowski
  • I oficer sztabu – ppłk dypl. piech. Franciszek Demel
  • II oficer sztabu – mjr dypl. piech. Edward Józef Ombach
  • III oficer sztabu – mjr dypl. adm. (art.) Józef Władysław Musielewicz
  • sekretarz komisji regulaminowej – ppłk dypl. piech. Kazimierz Wiśniowski
  • oficer komisji regulaminowej – ppłk art. Tadeusz Pietsch
  • oficer dyspozycyjny – mjr adm. (piech.) Jan Jawicz
  • referent łączności – mjr łącz. Stefan Śliwowski
  • referent uzbrojenia – mjr uzbr. Bronisław Juszkiewicz
  • referent artylerii – kpt. art. Stefan Konopka
  • oficer saperów – płk sap. Antoni Lukas *
  • wykonawca studiów – mjr sap. Zenon Lenczewski *
  • kierownik budowy – mjr sap. Stanisław Wacław Koźmiński *
  • kierownik budowy – kpt. sap. Marian Werner *
  • inspektor armii „na odcinku Warszawa” – gen. broni inż. Leon Berbecki
  • I oficer sztabu – ppłk dypl. art. Włodzimierz Gierowski
  • II oficer sztabu – wakat
  • p.o. III oficera sztabu – kpt. piech. Jan Brewiński
  • inspektor armii „na odcinku Poznań” – gen. dyw. Tadeusz Kutrzeba
  • I oficer sztabu – wakat
  • II oficer sztabu – ppłk dypl. piech. Józef Gryglaszewski
  • III oficer sztabu – mjr dypl. piech. Izydor Kwieciński
  • oficer saperów – ppłk dypl. sap. Leon Bianchi *
  • inspektor armii „na odcinku Lida” – gen. dyw. Mieczysław Norwid-Neugebauer
  • I oficer sztabu – płk dypl. kaw. Fryderyk Mally
  • II oficer sztabu – mjr dypl. piech. Jan Franciszek Wawrzkiewicz
  • III oficer sztabu – mjr dypl. art. Zbigniew Teobald Ewaryst Semilski
  • oficer ordynansowy – rtm. (adm.) Eugeniusz Baranowski-Tuhan-Mirza
  • oficer saperów – ppłk sap. Czesław Hellmann *
  • wykonawca studiów – mjr sap. Eugeniusz Niewiarowski *
  • inspektor armii „na odcinku Łódź” – gen. dyw. Juliusz Rómmel
  • I oficer sztabu – płk dypl. kaw. Aleksander Pragłowski
  • II oficer sztabu – mjr dypl. art. Jan Marian Młoszewski
  • p.o. III oficera sztabu – mjr adm. (art.) Tadeusz Strużyński
  • referent łączności – mjr łącz. Jerzy Uszycki
  • oficer saperów – ppłk sap. Bolesław Siwiec *
  • wykonawca studiów – mjr sap. Antoni II Piotrowski *
  • inspektor armii „na odcinku Baranowicze” – gen. dyw. Tadeusz Piskor
  • I oficer sztabu – płk dypl. art. Jerzy Aleksander Zawisza
  • II oficer sztabu – mjr dypl. kaw. Tadeusz III Grabowski
  • III oficer sztabu – mjr adm. (art.) Jacek Stefan Brzeziński
  • sekretarz komisji regulaminowej – ppłk dypl. piech. Gustaw Wiktor Nowosielski
  • oficer komisji regulaminowej – ppłk dypl. piech. Włodzimierz Maria Krzyżanowski
  • oficer komisji regulaminowej – mjr piech. Andrzej Górnicki
  • oficer saperów – ppłk dypl. sap. Józef Ziętkiewicz *
  • wykonawca studiów – kpt. sap. inż. Adam Julian Kasperski *
  • inspektor armii „na odcinku Wołyń” – gen. dyw. Stanisław Burhardt-Bukacki
  • I oficer sztabu – płk dypl. piech. Stanisław Pelc
  • II oficer sztabu – ppłk art. Stanisław Marian Matzner
  • p.o. III oficera sztabu – rtm. adm. Jerzy Baliński
  • oficer ordynansowy – rtm. Jan Kościa
  • referent łączności – mjr łącz. Zygmunt Chimiak
  • oficer saperów – ppłk sap. Marian Kaufer *
  • wykonawca studiów – mjr sap. Karol Czarnecki *
  • generał do prac przy GISZ „na odcinku Kraków” – gen. bryg. Antoni Szylling
  • I oficer sztabu – płk dypl. piech. Stanisław Wiloch
  • II oficer sztabu – ppłk dypl. piech. Marian Zdon
  • p.o. III oficera sztabu – kpt. piech. Adam Józef Potocki
  • oficer saperów – ppłk sap. Ryszard Jaworowski *
  • wykonawca studiów – mjr sap. inż. Romuald Salnicki *
  • generał do prac przy GISZ – gen. bryg. Stanisław Kwaśniewski
  • I oficer sztabu – mjr dypl. art. Jerzy Tadeusz Machwitz-Boguski
  • II oficer sztabu – wakat
  • p.o. III oficera sztabu – kpt. art. Jan Józef Michał Bukowski
  • generał do prac artyleryjskich przy GISZ – gen. bryg. Stanisław Miller
  • I oficer sztabu – ppłk dypl. art. Jan Ciałowicz
  • II oficer sztabu – mjr dypl. art. Jan Marian Milewski
  • p.o. III oficera sztabu – kpt. art. Józef Artur Mieczysław Szilagyi
; Inspektorat Armii we Lwowie[20]
  • inspektor armii – gen. dyw. Kazimierz Fabrycy
  • I oficer sztabu –
  • II oficer sztabu –
  • III oficer sztabu –
  • oficer ordynansowy –
  • referent –
  • oficer saperów –
  • wykonawca studiów –
  • wykonawca studiów –
  • kierownik kancelarii – kpt. adm. (piech.) Jan II Ostrowski
; Inspektorat Armii w Toruniu[21]
  • inspektor armii – gen. dyw. Władysław Bortnowski
  • I oficer sztabu –
  • II oficer sztabu –
  • III oficer sztabu –
  • oficer ordynansowy –
  • oficer saperów –
  • wykonawca studiów –
  • wykonawca studiów –
  • wykonawca studiów –
  • wykonawca studiów –
  • kierownik kancelarii – kpt. adm. (piech.) Stanisław VI Dąbrowski
; Inspektorat Armii w Wilnie[22]
  • inspektor armii – gen. dyw. Stefan Dąb-Biernacki
  • I oficer sztabu –
  • II oficer sztabu –
  • III oficer sztabu –
  • oficer ordynansowy –
  • referent łączności – mjr łącz. Marian Dorotycz-Malewicz
  • oficer saperów – ppłk dypl. sap. Leon Tyszyński *
  • wykonawca studiów – ppłk sap. Edward Marian Peristy *
  • wykonawca studiów – mjr sap. Tadeusz Mrazek *
  • wykonawca studiów – kpt. sap. Antoni Frelich *
  • oficer do prac w grupie fortyfikacyjnej – mjr sap. Kazimierz Jania *
  • oficer do prac w grupie fortyfikacyjnej – kpt. sap. Jerzy Marian Szukszta *
  • kierownik kancelarii – wakat

Przypisy

  1. ↑ Dz.U. z 1926 r. nr 79, poz. 445.
  2. ↑ Art. 4 Dekretu Prezydenta RP z dnia 9 maja 1936 r. o sprawowaniu zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnemi i organizacji naczelnych władz wojskowych w czasie pokoju (Dz.U. z 1936 r. nr 38, poz. 286). Dekret wszedł w życie z chwilą ogłoszenia (12 maja) odwołując dekret o sprawowaniu dowództwa z 6 sierpnia 1926 r.
  3. ↑ Art. 1 § 1 Dekretu z dnia 9 maja 1936 r. Jego podstawą był art. 63 ust. 1 Konstytucji Kwietniowej mówiący, że Prezydent wydaje dekrety o zwierzchnictwie nad siłami zbrojnymi. Wg art. 56 dekrety takie mogły być wydawane w każdym czasie (bez konieczności upoważnienia przez Sejm lub jego zatwierdzenia), a zmieniane lub uchylane w ten sam sposób.
  4. ↑ Wedle art. 3 ust. 1 Konstytucji Kwietniowej Siły Zbrojne były organem państwa pozostającym pod zwierzchnictwem Prezydenta, wg art. 12 lit. d Prezydent był Zwierzchnikiem Sił Zbrojnych, art. 13 ust. 2 lit. d do jego prerogatyw zaliczał mianowanie i zwalnianie Naczelnego Wodza i Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych.
  5. ↑ Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 7 z 14 maja 1936 roku, poz. 85. Ewidencja odznaczonych oficerów i inne dokumenty wytworzone przez komisję odznaki pamiątkowej GISZ przechowywana jest w zbiorach archiwum Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku (zespół archiwalny nr 1).
  6. ↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 7, s. 61, 13 maja 1935. 
  7. ↑ Władysław Anders pełnił obowiązki Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych w czasie kiedy Tadeusz Bór-Komorowski przebywał w niewoli.
  8. ↑ Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 23 maja 1964 r.. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 16, Nr 3 z 24 czerwca 1964. 
  9. ↑ Pisownia stanowisk w brzmieniu określonym Dekretem z dnia 9 maja 1936 r.
  10. ↑ Dziennik Rozkazów Ministra Spraw Wojskowych z 22 grudnia 1928 r., Nr 36, poz. 396.
  11. ↑ Dziennik Rozkazów Ministra Spraw Wojskowych z 7 sierpnia 1931 r., Nr 24, poz. 304.
  12. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 48 z 3 listopada 1926 roku, s. 393.
  13. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 303.
  14. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 294.
  15. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 304.
  16. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 425-427.
  17. ↑ a b c d Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 416.
  18. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 416-417.
  19. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 417-418.
  20. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 418.
  21. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 418-419.
  22. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 419.

Bibliografia

Wojsko Polskie II Rzeczypospolitej
Rodowód
Naczelne władze wojskowe
Rodzaje sił zbrojnych
Formacje
Bronie
Służby
WP w 1939
Inne

Orzełek II RP.svg

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP