Generalny Okręg Białorusi

Generalny Okręg Białorusi

Generalbezirk Weißruthenien
Генеральная акруга Беларусь

1941–1944
Flaga III Rzeszy Godło III Rzeszy
Stolica	Mińsk
Zależne od	Komisariat Rzeszy Wschód
Głowa terytorium	Komisarz Generalny Kurt von Gottberg

b. siedziba administracji Generalnego Okręgu Białorusi (1941-1944), KC KPB (1947-1991), obecnie administracji Prezydenta Białorusi

Generalny Okręg Białorusi (niem. Generalbezirk Weißruthenien, biał. Генеральная акруга Беларусь) – jednostka administracyjna na terytorium Białorusi, okupowanym przez nazistowskie Niemcy podczas II wojny światowej. Powołany 17 lipca 1941, a wraz z generalnymi okręgami Litwy, Łotwy i Estonii był częścią Komisariatu Rzeszy Wschód (Reichskommissariat Ostland) z siedzibą w Rydze a następnie w Kownie, który był jednostką Ministerstwa Rzeszy dla okupowanych Ziem Wschodnich (Reichsministerium für die besetzten Ostgebiete).

Komisarze Generalni

• Gauleiter Wilhelm Kube: 1 września 1941 - 22 października 1943 (zginął w zamachu zorganizowanym przez białoruski radziecki ruch oporu)
• SS-Obergruppenführer Curt von Gottberg: 22 października 1943 - lipiec 1944 (wyzwolenie Białorusi przez Armię Czerwoną)

Aparat bezpieczeństwa

Dowódcy SS i Policji

• SS-Gruppenführer Jakob Sporrenberg: 21 lipca - 14 sierpnia 1941 (przeniesiony do sztabu Ericha von dem Bacha)
• SS-Brigadeführer Carl Zenner: 14 sierpnia 1941 - 22 maja 1942 (przeniesiony do SS-Hauptamt)
• SS-Oberführer Karl Schäfer: 22 maja - 21 lipca 1942 (przeniesiony na południową Ukrainę)
• SS-Brigadeführer/SS-Gruppenführer Curt von Gottberg: 21 lipca 1942 - 22 października 1943 (przeniesiony na stanowisko Komisarza Generalnego Okręgu; od 5 lipca 1943 do 21 czerwca 1944 jednocześnie Wyższy Dowódca SS i Policji Rosji centralnej i Białorusi)^[1]
• SS-Standartenführer Erich Ehrlinger: 22 października 1943 - lipiec 1944 (wyzwolenie Białorusi)

Dowódcy Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa

• SS-Obersturmbannführer Eduard Strauch: 3 grudnia 1941 - lato 1943 (przyczyna odwołania nieznana, prawdopodobnie winą był jego alkoholizm^[2])
• SS-Standartenführer Erich Isselhorst: lato 1943 - październik 1943 (ranny, po wyleczeniu przeniesiony na to samo stanowisko do Strasburgu)

Białoruska Policja Pomocnicza

• kapitan Franciszek Kuszel: komendant policji w Mińsku oraz kursów dla policjantów od lipca 1941, w sierpniu 1943 mianowany jej głównym zwierzchnikiem na całym okupowanym obszarze.

Weißruthenische Hilfspolizei powstała w lipcu 1941, min. z inicjatywy Abwehry, podległa Ordnungspolizei. Uczestniczyła ona w nazistowskich zbrodniach popełnionych w tym kraju, często wyręczając w nich okupanta. Środowisko było pełne degeneratów i zbrodniarzy przeciwko czemu protestował sam Kuszel widząc w policji zalążek przyszłej białoruskiej armii. Białoruska Obrona Krajowa, której trzon stanowiła białoruska policja pomocnicza, powstała w lutym 1944 z inicjatywy Białoruskiej Centralnej Rady kolaborującej z hitlerowskim okupantem. Dowódcą został Franciszek Kuszel (awansowany na majora)^[3]. BKA nie zdążyła odegrać większej roli w wojnie. Z żołnierzy, którzy wycofali się z Niemcami sformowano brygadę SS zaś ci, którzy zostali w kraju albo poddali się Sowietom albo przystąpili do antyradzieckiego ruchu oporu.

Siedziba

Administracja mieściła się w budynku wybudowanym w latach 1939-1941 dla Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Białorusi.

Przypisy

Bibliografia

• Mieczysław Juchniewicz: Polacy w radzieckim ruchu partyzanckim 1941-1944, Warszawa 1973