Genua

Genua
Genova
Herb	Flaga
Państwo	Włochy
Region	Liguria
Burmistrz	Marco Bucci
Powierzchnia	243 km²
Wysokość	20 m n.p.m.
Populacja (05.2014); • liczba ludności; • gęstość	; 595 025; 2571 os./km²
Nr kierunkowy	010
Kod pocztowy	16100
Tablice rejestracyjne	GE
	Położenie na mapie Włoch Genua
	Położenie na mapie Europy Genua
	Położenie na mapie Ligurii Genua
	44°25′N 8°56′E/44,416667 8,933333
	Strona internetowa

Genua (wł. Genova, lig. Zena) – miasto w północno-zachodniej części Włoch nad Morzem Liguryjskim (Morze Śródziemne), u stóp Apeninu Liguryjskiego i Alp Liguryjskich. Stolica i główne miasto regionu administracyjno-historycznego Liguria. Obszar administracyjny ma powierzchnię 243 km² i liczbę ludności 595 025^[1], będąc szóstym co do wielkości miastem Włoch.

Port Genua jest największym portem morskim we Włoszech i piętnastym w Europie pod względem ilości przeładunku w tonach i drugim portem we Włoszech po porcie w Gioia Tauro, a także szesnastym w Europie pod względem liczby kontenerów^[2].

Nazwa

Nazwa miasta wiąże się z łac. genu „kolano” (i dalej stgr. γόνυ góny „kolano” czy niem. Knie „kolano; (także) zakręt, zakole, zakrzywienie”) i odnosi się do położenia Genui w najbardziej na północ wysuniętym punkcie wybrzeża Morza Liguryjskiego (czyli tam, gdzie linia brzegowa „zakręca”)^[3].

Żadne źródła starożytne nie potwierdzają ortografii Janua (Ianua), która była popularna w średniowieczu, a miała na celu uzasadnić przekonanie, jakoby miasto zostało założone przez rzymskiego boga Janusa. Zapisy tego typu pojawiają się dopiero od X wieku i nie mają starszego rodowodu^[4] (por. w utworze F. Petrarki Itinerarium breve de Ianua ad Ierusalem z 1358).

Inna legenda także odwołuje się do ortografii Ianua i wiąże nazwę Genui z Janusem, mówiąc, iż tak jak on miasto to ma dwa oblicza: jedno zwrócone ku morzu, drugie ku otaczającym je górom. Legenda powstała najwidoczniej na gruncie bliskich związków między obydwoma miastami już w starożytności (wojny punickie) oraz wierności tradycyjnie okazywanej przez mieszkańców Genui Rzymowi^[5].

Historia

ośrodek Ligurów
w 220 roku p.n.e. zdobyte przez Rzymian
od 634 we władaniu Longobardów
w X wieku republika
w okresie XII-XIII wieku druga obok Wenecji handlowa potęga morska w basenie Morza Śródziemnego
od 1381 zależność od Wenecji i powolny schyłek
1481 – założenie uniwersytetu w Genui
1797 – Genua zdobyta przez Napoleona i przekształcona w zależną od Francji Republikę Liguryjską
w 1805 – przyłączona do Francji
1815 – weszła do Królestwa Sardynii
w XIX wieku rozwój przemysłowy
w 2004 roku Genua była Europejską Stolicą Kultury
w 2006 roku część Genui została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO
14 sierpnia 2018 doszło do katastrofy wiaduktu Morandi, który z przyczyn ulewy i złego stanu technicznego zawalił się.

Klimat

Genua leży w strefie klimatu subtropikalnego^[6]^[7], na pograniczu subtropikalnego–wilgotnego i śródziemnomorskiego^[8], z łagodnymi zimami i ciepłymi latami. Średnia roczna temperatura wynosi 20 °C w dzień i 13 °C w nocy.

Średnia temperatura najchłodniejszych miesięcy – grudnia, stycznia i lutego wynosi wokół 12 °C w dzień i 6 °C w nocy. Średnia temperatura sześciu miesięcy letnich, od maja do października wynosi 24 °C w dzień i 17 °C w nocy^[9].

Średnia temperatura i opady dla Genui
Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C]	11,8	12,7	14,9	17,8	21,8	25,1	27,5	27,8	25,1	21,1	16,6	13,3	19,9
Średnie dobowe temperatury [°C]	8,6	9,5	11,7	14,6	18,6	22,1	24,5	24,6	21,6	18,0	13,4	10,0	16,7
Średnie temperatury w nocy [°C]	5,7	6,5	8,6	11,6	15,7	19,3	21,5	21,5	18,4	15,2	10,7	7,1	13,8
Opady [mm]	76,8	55,7	81,1	81,0	52,2	29,1	21,5	41,0	66,6	111	129	116	961
Średnia liczba dni z opadami	7,6	6,1	7,6	8,6	7,1	5,1	3,2	5,4	5,9	8,3	10,8	8,3	84
Średnie usłonecznienie (w godzinach)	118	131	158	192	220	246	295	267	201	174	111	112	2223
Źródło: climatebase.ru^[10] (od 2000), nasłonecznienie^[11]

Średnia dobowa temperatura morza (°C)^[12]
Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Rok
13,6	13,1	13,6	15,1	18,7	22,8	24,1	24,3	23,0	20,2	17,9	15,3	18,5

Zabytki i turystyka

Panorama miasta

Latarnia morska z herbem miasta

Via Garibaldi
- Palazzo Doria-Tursi (pol.: Pałac Doria-Tursi) z XVI wieku, obecnie mieści ratusz i miejskie muzeum sztuki;
- Palazzo Bianco (pol. Biały Pałac) z XVI wieku, mieszczący galerię obrazów takich włoskich mistrzów jak Caravaggio, Veronese czy Filippino Lippi, jak również mało znanych malarzy genueńskich;
- Palazzo Rosso (pol. Czerwony Pałac) z XVII wieku
cmentarz w Staglieno
dom Krzysztofa Kolumba (it.: Casa di Colombo)
gotycki ratusz miejski z XIII-XV wieku
katedra San Lorenzo (it.: Cattedrale di San Lorenzo) katedra z XII-XIII wieku, przebudowana w XVI wieku
latarnia morska (La Lanterna, XII wiek)
muzeum malarstwa w dawnym Pałacu Paroti
muzeum sztuki orientalnej Museo d’Arte Orientale Edoardo Chiossone
Plac De Ferrari (it: Piazza De Ferrari)
- pałac dożów Genui (it.: Palazzo Ducale) z XVII wieku
Plac Zwycięstwa (it: Piazza della Vittoria)
Stary Port (it.: Porto Antico)
- galeon Neptun – replika galeonu wykorzystana w filmie Piraci R. Polańskiego
- Il Bigo – monumentalna 8-ramienna konstrukcja z windą widokową
- muzeum morskie (it.: Il Galata – Museo del Mare di Genova)
- Pałac San Giorgio (it.: Palazzo San Giorgio) z XIII wieku
zabytki z okresu rzymskiego
akwarium (jedno z największych w Europie)
Mury obronne z XII wieku.

Podział administracyjny

Od 2007 roku

Gmina	Ludność (% całości)	Dzielnice
Centro-Est	91,402 (15,0%)	Pré, Molo, Maddalena, Oregina, Lagaccio, San Nicola, Castelletto, Manin, San Vincenzo, Carignano
Centro-Ovest	66,626 (10,9%)	Sampierdarena, Campasso, San Teodoro, San Bartolomeo
Bassa Val Bisagno	78,791 (12,9%)	San Fruttuoso, Marassi, Quezzi
Media Val Bisagno	58,742 (9,6%)	Staglieno, Sant’Eusebio, San Gottardo, Molassana, Struppa
Valpolcevera	62,492 (10,3%)	Borzoli, Fegino, Certosa, Rivarolo, Teglia, Begato, Bolzaneto, Morego, San Quirico, Pontedecimo
Medio Ponente	61,810 (10,1%)	Sestri, Cornigliano, Campi
Ponente	63,027 (10,3%)	Crevari, Voltri, Palmaro, Prà, Pegli, Multedo
Medio Levante	61,759 (10,1%)	Foce, Brignole, Albaro, San Martino, San Giuliano, Lido, Puggia
Levante	66,155 (10,8%)	Sturla, Quarto, Quinto, Nervi, Bavari, San Desiderio, Borgoratti

Gospodarka

Widok na World Trade Center w Genui

Genua stanowi południowy róg trójkąta przemysłowego Mediolan-Turyn-Genua, jest jednym z głównych centrów gospodarczych kraju. Wytwarza PKB 15,08 miliarda €, co stanowi 1,3% PKB krajowego. W 2000 roku miasto znalazło się na 5. miejscu w rankingu najsilniejszych ekonomicznie miast we Włoszech. Bank św. Jerzego (Banco di San Giorgio), jeden z najstarszych banków na świecie, został założony w Genui w 1407 roku i przyczynił się do świetności gospodarczej miasta od połowy XV wieku. Obecnie wiele czołowych włoskich przedsiębiorstw ma siedzibę w Genui, w tym Ansaldo Energia, Ansaldo STS i Edoardo Raffinerie Garrone.

Transport

Port w Genui

W mieście znajduje się 23 czynne stacje kolejowe:

Genua to miasto portowe – brama wyjazdowa dla krajów Afryki Północnej (Maroko, Tunezja) oraz do Hiszpanii, Korsyki, Sardynii, Sycylii i Malty. W porcie znajduje się kilka terminali w zależności od przewoźnika. Najwięcej połączeń oferuje Grandi Navi Veloci^[13].