Geografia Beninu

(c) Kelisi z angielskojęzycznej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0

Mapa Beninu

(c) Baliola, CC-BY-SA-3.0

Park Narodowy Pendjari – krajobraz północnego Beninu

Ujście rzeki Ouémé do Oceanu Atlantyckiego w Kotonu

Benin jest niewielkim państwem leżącym w Afryce Zachodniej nad Zatoką Beninu (część Zatoki Gwinejskiej). Do roku 1960 państwo to było kolonią francuską. Po dziś dzień językiem urzędowym jest tam francuski.

Granice

Benin graniczy z następującymi krajami (podano długość granic):

• Burkina Faso – 306 km
• Niger – 266 km
• Nigeria – 773 km
• Togo – 664 km

Długość linii brzegowej – 121 km.

Budowa geologiczna i rzeźba

Benin dzieli się na trzy jednostki morfologiczne. Nizinna równina wybrzeża, płaskowyż krystaliczny w centrum i góry Atakora na północnym zachodzie. Benin jest krajem stosunkowo nizinnym, jedynie na północy, a zwłaszcza na północnym zachodzie, teren staje się wyżynny. Najwyższy szczyt w górach Atakora, leżący na granicy z Togo Sokbaro ma jedynie 658 m n.p.m., kolejny Tanekas jest o 17 metrów niższy. Góry Atakora są górami wyspowymi leżącymi na krystalicznym płaskowyżu o średniej wysokości 400 m n.p.m. Same góry zbudowane są z kwarcytu, pochodzącego z górnego prekambru. Wybrzeże Beninu usłane jest piaszczystymi wydmami, które odgradzają długie laguny i jeziora. Do wybrzeża przylega silnie zerodowana i pocięta dolinami rzek nizina.

Klimat

Kraj podzielony jest na dwie strefy klimatyczne – równikową wilgotną na wybrzeżu (do 50 km w głąb lądu) i podrównikową w centralnej części kraju i na północy. Północ Beninu leży w strefie klimatu charakterystycznego dla strefy Sahelu, charakteryzującego się większą suchością niż obszary leżące na południu.

Klimat równikowy na południu jest zdominowany przez duże opady w ciągu roku 1000–1200 mm. Dodatkowo w części wschodniej przy granicy z Nigerią opady deszczu dochodzą do 1500 mm rocznie. Im dalej na północ, tym opady są niższe z coraz wyraźniej zaznaczoną porą suchą. W środkowej części kraju występuje jedna pora sucha, a dalej na północ dwie pory suche. Jeszcze dalej na północ kraju klimat przechodzi w suchą odmianę klimatu podrównikowego – pora bez deszczu trwa tam pół roku, a w pobliżu rzeki Niger nawet siedem miesięcy. W północnej części kraju opady są dużo mniejsze i wynoszą średnio 700 mm. Ich wysokość w danym miejscu zależy od oddalenia od oceanu – północny kraniec Beninu otrzymuje jedynie 500 mm deszczu rocznie. Pora sucha występuje w miesiącach zimowych (styczeń-luty).

Na wybrzeżu utrzymują się stałe temperatury, praktycznie bez większych wahań, dochodzące do 26–29 °C. Dobowe amplitudy temperatur są niskie, przez całą dobę panuje także wysoka wilgotność powietrza. Amplitudy wzrastają wraz z oddaleniem od oceanu. Na północy kraju w porze suchej występują upały powyżej 30 °C, w czasie pory deszczowej temperatura obniża się o kilka stopni. Bezpośrednio po deszczach wynosi około 23–25 °C. Różnice między temperaturami dnia i nocy wynoszą 5-10 stopni.

Wody

Rzeki płynące w Beninie należą do dorzecza Nigru i Wolty (zlewisko Oceanu Atlantyckiego). Ze względu na wysokie opady są one bardzo zasobne w wodę. Największą rzeką Beninu jest Ouémé z dopływami: Zou i Okpara. Ouémé oraz jej dopływ Couffo są żeglowana na długości 50 km, pozostałe rzeki na znacznie krótszych odcinkach. Żeglowność oznacza tu możliwość przepłynięcia dużego statku lub barki (do celów handlowych i przemysłowych), jednak miejscowa ludność używa także łódek i czółen, mogących pokonywać odcinki rzek niedostępne dla większych jednostek pływających. Stan wód w rzekach ulega wahaniom w zależności od opadów, także tych w sąsiednich państwach.

Gleby

Większość terytorium Beninu pokrywają typowe dla sawann gleby ferruginowe. W południowo-wschodniej części kraju występują ferrality, na których rosną lasy tropikalne. Wybrzeże jest zdominowane przez bagienne gleby lasów namorzynowych.

Flora

Szata roślinna Beninu jest zróżnicowana. Przyczyną jest duża rozciągłość południkowa kraju (650 km). Południe kraju zdominowane jest przez lasy tropikalne, obecnie w dużym stopniu zdegradowane i zastąpione przez pola uprawne i gaje oliwne. Na wybrzeżu gdzieniegdzie rosną lasy namorzynowe. Centralna część Beninu pokryta jest sawanną drzewiastą, a północna jest o wiele mniej zadrzewiona. Północne krańce Beninu porośnięte są miejscami suchą odmianą sawanny, w których drzewa rosną w dużym rozrzedzeniu, a trawy są niskie. W takich sawannach można spotkać takie drzewa jak baobaby i inne drzewa butelkowe.

Fauna

Faunę Beninu reprezentują takie gatunki jak słonie, bawoły oraz małpy głównie szympansy i pawiany. Na sawannach występują antylopy, hieny, a w rzadkości lwy. Nad rzekami bytują hipopotamy i krokodyle.

Benin posiada kilka parków narodowych i dużą liczbę rezerwatów rozsianych po całym kraju. Najbardziej znanym parkiem narodowym w Beninie jest Pendjari.

Zobacz też

• Benin

Bibliografia

• Encyklopedia Geograficzna Świata: Afryka, Wydawnictwo OPRESS, Kraków 1997 ISBN 83-85909-21-4.