Geografia Luksemburga

Położenie Luksemburga

(c) ESA/Belspo – produced by VITO, CC BY-SA 3.0 igo

Luksemburg – zdjęcie satelitarne

Mapa topograficzna Luksemburga

Geografia Luksemburga – dziedzina nauki zajmująca się badaniem Luksemburga pod względem geograficznym.

Luksemburg jest jednym z najmniejszych państw świata i Europy. To niewielkie księstwo leży w Europie Zachodniej i nie ma dostępu do morza. Kraj znajduje się pomiędzy Belgią, Francją i Niemcami. Księstwo cechuje się wyżynnym krajobrazem, gdzie panuje umiarkowany klimat. Luksemburg należy do najbogatszych państw świata o wysokim produkcie narodowym brutto.

Nazwa

Tereny współczesnego Luksemburga, leżące strategicznie pomiędzy ziemiami Germanów i Franków, nazywane były przez Sasów Lucilinburhuc (pol. „mała forteca”)^[1]. Przez to Luksemburg nazywany jest także „Gibraltarem północy”^[1].

Położenie, powierzchnia i granice

Luksemburg leży w Europie Zachodniej i nie ma dostępu do morza^[2]. Jest jednym z najmniejszych państw świata^[1] – jego powierzchnia wynosi 2586 km²^[3]. Jest drugim najmniejszym państwem Unii Europejskiej^[4].

Luksemburg graniczy na północy i zachodzie z Belgią (długość granicy wynosi 148 km), na południu z Francją (73 km) i na wschodzie i południowym wschodzie z Niemcami (135 km)^[5]. Łączna długość granic wynosi 356 km^[5][a].

Skrajne punkty:

• północny 50°10′59″N 6°01′29″E/50,183056 6,024722
• południowy 49°26′52″N 6°02′00″E/49,447778 6,033333
• zachodni 49°54′N 5°44′E/49,900000 5,733333
• wschodni 49°49′N 6°32′E/49,816667 6,533333

Rozciągłość południkowa wynosi 82 km, a równoleżnikowa 57 km^[5].

Budowa geologiczna i rzeźba

Terytorium luksemburskiego księstwa znajduje się w obrębie dwóch krain geograficznych^[4]. Pierwszą są Ardeny leżące w północnej części kraju – Oesling zajmujący 1/3 powierzchni kraju^[1] (828 km²^[4]). Obszar tych gór jest zbudowany ze starych skał metamorficznych, pochodzących z dewonu^[6]. Drugą krainą – zajmującą 2/3 powierzchni kraju (1758 km²^[4])– jest Gutland leżący w południowej części^[1] obejmujący Wyżynę Lotaryńską. Obszar ten budują skały osadowe pochodzące z jury środkowej^[6]. Region ten jest przedłużeniem Basenu Paryskiego^[6]. Jeden z regionów Luksemburga – Müllerthal – nazywany jest Szwajcarią Luksemburską z uwagi na krajobraz przypominający Szwajcarię^[7]. Jest to obszar leżący w obrębie dopływów rzeki Alzette. Tereny dolin rzecznych cechują się występowaniem tam niezwykłych form skalnych, będących efektem wypłukiwania przez rzeki warstw wietrzejących piaskowców i wapieni.

Obszar kraju jest w większości wyżynny^[8], gdzie przeciętna wysokość wynosi 325 m n.p.m.^[3] Obszary wyżyn rozcięte są dolinami rzek, licznie występują tereny pagórkowate, które są rozczłonkowane przez doliny rzeczne. Północny region, obejmujący obszar Ardenów, jest terenem gór niskich o przeciętnej wysokości 450 m n.p.m.^[1] Najwyższym wzniesieniem tego regionu jest Kneiff wznoszący się na 560 m n.p.m. Wyżyna Lotaryńska, która jest regionem o mniejszych wysokościach bezwzględnych, zwana jest w Luksemburgu Bon Pays – „dobrym krajem”^[1]. Jest to obszar, gdzie średnia wysokość terenu to 245 m n.p.m.^[1] Jedynie przy granicy z Francją teren się podnosi. Najwyższym wzniesieniem tego regionu jest Ginzebierg, którego wysokość wynosi 425 m n.p.m. Powszechnymi glebami są gleby brunatne, zaś w górach występują rędziny węglanowe.

Najwyższe wzniesienie: 559,8 m n.p.m. Kneiff w Wilwerdange 50°09′26″N 6°02′13″E/50,157222 6,036944
Najniższy punkt^[4]: 130 m n.p.m. Wasserbillig 49°42′47″N 6°30′23″E/49,713056 6,506389

Klimat

Luksemburg leży w strefie klimatu umiarkowanego, ciepłego, pod wpływem morskich mas powietrza. Oznacza to, że temperatury cechują się łagodnym przebiegiem rocznym, a opady deszczu są wysokie.

Przebieg roczny temperatur jest typowy dla obszarów o morskim klimacie, mimo iż Luksemburg znajduje się 280 km od brzegów Oceanu Atlantyckiego. Masy powietrza kontynentalnego pochodzące z głębi Europy co prawda zaznaczają swój wpływ w kraju, to jednak występują one w niewielkim stopniu. W księstwie dominują wilgotne masy powietrza polarnomorskiego. To oznacza, że pomimo wyżynnego krajobrazu zimy są łagodne, nawet w regionie Ardenów. Na północy, w obrębie Ardenów jest chłodniej^[1], ale średnie wartości i tak w ciągu zimy wynoszą -2° do 0 °C. Na południu jest jeszcze cieplej, gdzie średnie wartości termiczne wynoszą od 0° do +2 °C. Lata są chłodne, bez występowania ekstremów termicznych. Średnie wartości wahają się od +17 °C w Ardenach do +19 °C na południu kraju.

Opady są stosunkowo wysokie i wynoszą średnio około 750 mm rocznie^[8]. Najniższe wartości reprezentuje regiony nisko położone, gdzie średnio w ciągu roku spada około 700 mm opadów. W północnej części kraju wartości opadowe dochodzą nawet do 1200 mm rocznie. Opady śniegu występują dość rzadko, zwłaszcza na południu, co wiąże się nie tylko z bliskością oceanu, ale i niezbyt dużą wysokością bezwzględną kraju.

Wody

Luksemburg należy do zlewiska Oceanu Atlantyckiego. Sieć rzeczna jest gęsta. Główne rzeki to: Mozela (jej odcinek na terenie Luksemburga wynosi 37 km), Alzette (67 km) i Sûre (136 km)^[4]. Alzette i Sûre są dopływami Mozeli, która tworząc częściowo granicę z Niemcami, uchodzi do Renu. Rzeki Luksemburga płyną w głębokich dolinach, cechują się dużą zasobnością wód.

Flora i fauna

Las liściasty

Luksemburg leży w strefie europejskich lasów mieszanych, gdzie przeważają formacje liściaste. Powszechnie występującym drzewem jest buk, który dominuje na stokach Ardenów. Licznie występują także lasy dębowe i dębowe grabowe. Lasy iglaste występują w Luksemburgu w niewielkiej ilości i są sztucznymi monokulturami. W tym ekosystemie rosną sosny i świerki. Lasy obejmują 34% powierzchni kraju^[8]. Poza lasami dominującą formą krajobrazu są tereny rolnicze. Nielicznie na terenie kraju występują wrzosowiska.

Świat zwierząt jest ubogi, co wiąże się m.in. z dużą gęstością zaludnienia. Duże ssaki można spotkać jedynie na terenach chronionych, a dokładnie w Niemiecko-Luksemburskim Parku Krajobrazowym leżącym we wschodniej części kraju. Do świata zwierząt należą gatunki typowe dla lasów Europy: jelenie, sarny i dziki, zaś do mniejszych ssaków należą: łasice, lisy i borsuki.

Demografia

Liczba ludności Luksemburga 1 stycznia 2020 roku wynosiła ponad 626 tysięcy^[11][b]. Luksemburg jest jednym z państw europejskich o najwyższej gęstości zaludnienia – na jeden km² przypada to 230 osób^[13].

Kraj charakteryzuje wysoka liczba mieszkających tu obcokrajowców – Luksemburczycy stanowią 51.1% ludności, Portugalczycy 15.7%, Francuzi 7.5%, Włosi 3.6%, Belgowie 3.3%, Niemcy 2.1%, Hiszpanie 1.1%, Brytyjczycy 1%, inne narodowości 14.6% (szacunek na 2019 rok)^[12]. Mieszkają tu przedstawiciele 170 narodowości^[13]. Najwięcej obcokrajowców mieszka w Luksemburgu – stanowią 70,8% mieszkańców miasta^[13]. Ponadto do pracy w Luksemburgu dojeżdża ok. 185 tys. osób z krajów ościennych^[13].

Luksemburg jest państwem wielojęzycznym – w 1984 roku język luksemburski został ustanowiony językiem narodowym, język francuski językiem prawnym (wszystkie akty prawne sporządzane są w jęz. fr.), a języki francuski i niemiecki mają status język administracyjnego^[14].

70,4% mieszkańców jest chrześcijanami (główni wyznania rzymsko-katolickiego), 2,3% muzułmanami, 0,5% deklaruje inne wyznanie a żadnego wyznania nie deklaruje 26,8% (szacunek na 2010 rok)^[12].

Gospodarka

Gospodarka Luksemburga charakteryzuje się niską stopą bezrobocia, niską inflacją i wysokim dochodem^[15].

Luksemburg jest piątym najbogatszym krajem świata po względem PKB per capita^[12]. Ma wysoko rozwiniętą gospodarkę z dominującą rolą usług, zwłaszcza sektora finansowego, którego udział w PKB wynosi 35%^[12]. Jest jednym z głównych ośrodków finansowych świata^[16].

Jeszcze w latach 60. XX w. gospodarka Luksemburga opierała się na hutnictwie żelaza i przemyśle stalowym, lecz pod koniec XX w. zaczęły dominować usługi finansowe, a na początku XXI w. nastąpił szybki rozwój sektora technik informatycznych i e-commerce^[1].

Przez lata Luksemburg prowadził liberalną politykę podatkową, oferując niskie opodatkowanie zagranicznym firmom, które przenosiły swoje siedziby do księstwa^[1]. Od 2015 roku Luksemburg dostosował swoje prawa do wymagań Unii Europejskiej w zakresie wymiany informacji podatkowej i opodatkowania e-commerce^[12].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Neil Birch: Luxembourg. W: R. W. McColl: Encyclopedia of World Geography. T. 1. Infobase Publishing, 2014. ISBN 978-0-8160-7229-3. [dostęp 2020-08-13]. (ang.).
• Encyklopedia Geograficzna Świata: Europa. Wydawnictwo OPREs Kraków 1998 ISBN 83-85909-36-2
• Luxembourg. W: The CIA World Factbook. (ang.).
• Luxembourg, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2020-08-12]  (ang.).
• Luksemburg, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2020-08-12] .
• Luksemburg. Warunki naturalne, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2020-08-12] .
• Luksemburg. Gospodarka, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2020-08-12] .
• B. Kausch, R. Maquil: Geological and Geomorphological Evolution of Luxembourg and Its Cuesta Landscape. W: A. M. Kooijman, L.H. Cammeraat, A.C. Seijmonsbergen: The Luxembourg Gutland Landscape. Springer, 2017, s. 1–20. ISBN 978-3-319-65543-7. [dostęp 2020-08-13]. (ang.).