Geografia Omanu

Mapa Omanu

Oman jest niewielkim państwem leżącym na Półwyspie Arabskim w Azji Południowo-Zachodniej. Sułtanat Omanu jest suchym i pustynnym regionem Azji, gdzie zdecydowana większość tego pustynnego kraju stanowią wyznawcy islamu. Ziemie dzisiejszego Omanu zostały podbite przez Arabów wyznających religię Mahometa. Kraj ma za sobą wojnę domową, której przyczyną był spór o dominację nad krajem. Od roku 1970 nazwę kraju zmieniono na Sułtanat Omanu. Obecnie kraj ten jest monarchią absolutną, którą rządzi sułtan, zaś prawo w kraju ustanowione na podstawie prawa koranicznego i po części brytyjskiego. Oman w przeciwieństwie do swojego sąsiada Arabii Saudyjskiej jest przyjazny dla zagranicznych gości. Poza wpływami z ropy naftowej, gospodarka czerpie spore dochody właśnie z turystyki.

Powierzchnia, położenie i granice

Powierzchnia – 309 500 km²

Położenie – Oman leży w południowo-wschodniej części Półwyspu Arabskiego. Od południa i od wschodu oblewają go wody Morza Arabskiego wchodzącego w skład Oceanu Indyjskiego. Od północnego wschodu granicę stanowi Zatoka Omańska. Oman leżąc w Azji Południowo-Zachodniej należy do państw Bliskiego Wschodu.

Skrajne punkty – północny 26°25'N, południowy 16°35'N, zachodni 52°00'E, wschodni 59°50'E. Oman o podłużnym kształcie ułożony w kierunkach północny wschód – południowy zachód, jest długi na nieco ponad 900 km i szeroki na mniej więcej 300 km.

Oman i okolice widziany z kosmosu

Oman graniczy z następującymi państwami:

• Arabia Saudyjska – 676 km
• Zjednoczone Emiraty Arabskie – 410 km
• Jemen – 288 km
• poprzez wody terytorialne Zatoki Omańskiej, Oman od północy graniczy z Iranem.

Linia brzegowa – 2092 km

Budowa geologiczna i rzeźba

Większość powierzchni kraju leży na obszarze starego cokołu Gondwany, który jest pokryty ułożonymi niemal poziomo warstwami skał pochodzących z mezozoiku, gdzie w skład wchodzą piaskowce i wapienie. Warstwy te przykryte są młodszymi utworami wapiennymi pochodzącymi z eocenu. We wschodniej części dodatkowo podłoże przykrywają utwory czwartorzędowe. Góry leżące w północno-wschodniej części kraju należą do strefy fałdowań trzeciorzędowych Azji Południowo-Zachodniej. Góry Omanu zbudowane są głównie z mezozoicznych wapieni, w części północno-zachodniej i środkowej występują także stare utwory wulkaniczne.

Oman jest krajem wyżynno-górzystym. Najwyżej położone obszary znajdują się na północy kraju. Znajdują się tam młode góry fałdowe, ciągnące się wzdłuż Zatoki Omańskiej. Najdalej na północ wysunięte jest pasmo gór Al-Hadżar al-Gharbi. Wznosi się tam najwyższy szczyt tychże gór – Dżabal al-Hasim o wysokości 2087 m n.p.m. Góry te opadają stromo ku wąskiej nadbrzeżnej nizinie Al-Batima. Na północy kraju, na południe od Al-Hadżar al-Gharbi ciągnie się masyw Al-Dżabal al-Achadar, gdzie wznosi się najwyższy szczyt kraju – Dżabal Szams o wysokości 3018 m n.p.m. Na południowy zachodnie leży wyżyna Zufar, sięgająca 1678 m n.p.m. Wyżyna ta jest rozcięta przez licznie suche doliny, tak zwane wadi. Wnętrze kraju stanowi rozległa nizina o średnie wysokości 300 m n.p.m., gdzie na jej obszarze leży pustynia. Ta zaś w części północno-zachodniej i zachodniej przechodzi w pustynie Ar-Rab al-Chali. Tereny typowo nizinne, czyli takie który wysokość nad poziom morza nie przekracza 300 metrów ograniczają się jedynie do stref nadbrzeżnych.

Górzysta część Omanu

Klimat

Oman leży w strefie klimatu zwrotnikowego suchego i pomimo obecności wód Oceanu Indyjskiego prawie cały kraj posiada cechą kontynentalną. Cechą charakterystyczną aury Omanu są skrajności termiczne, niska wilgotność szczególnie we wnętrzu kraju i niskie opady. Na południowym zachodzie klimat przechodzi w odmianę skrajnie suchą. Trzeba jednak zaznaczyć fakt iż wschodnie wybrzeże kraju dostaje się nieco pod wpływ monsunów, to jednak przekłada się jedynie na nieco wyższą wilgotność powietrza i nieco łagodniejsze temperatury.

Temperatury są wysokie. Średnie temperatury w styczniu wahają się od 18 do 20 °C W górach na północy kraju jest chłodniej i występują spadki do 0 °C. Wraz z nastanie wiosny temperatury szybko rosną i latem średnie wartości wynoszą od 29 do 35 °C. W ciągu dnia od maja do października temperatury są bardzo wysokie i sięgają średnio 40 °C, a na pustyni Ar-Rab al-Chali do 50 °C. Niemal cały Oman cechuje się wysokimi amplitudami dobowymi. Jedynie wschodnie wybrzeże kraju jest pod tym względem nieco łagodniejsze.

Opady są niskie lub nie występują w ogóle. Średnia roczna opadowa wynosi około 100 mm. We wnętrzu kraju, w szczególności na pustyniach, średnia roczna to już tylko 25–50 mm. Zdarzają się lata, gdzie deszcze nie padają w ogóle. W górach opady są wyższe i dochodzą do 250 mm rocznie. W okresie letnim zaznacza się wpływ monsuny na wybrzeżu Oceanu Indyjskiego, co powoduje, że opady przypadają tam na miesiące letnie, a nie zimowe jak to zwykle ma miejsce w krajach klimatu zwrotnikowego i podzwrotnikowego. Monsun jednak nie ma wpływu na ilość opadów deszczu. W Omanie czasami występują powodzie, związane z gwałtownymi i krótkotrwałymi ulewami. Częstym zjawiskiem występującym we wnętrzu kraju są burze piaskowe i piaskowo-pyłowe.

Mimo słabego wpływu monsunu letniego w Omanie raz na kilkanaście lat występują cyklony tropikalne, które powstają nad wodami Oceanu Indyjskiego i wędrują na północ. Czasami zdarza się, że taki cyklon nadciąga na wybrzeża Półwyspu Arabskiego. Jest to rzadkość, ale zjawisko to ma miejsce. Jeden z ostatnich takich przypadków miał miejsce w czerwcu 2007 roku, kiedy to cyklon Gonu spustoszył Oman, Zjednoczone Emiraty Arabskie i południowe wybrzeża Iranu.

Wody

Oman nie posiada sieci rzek z powodu niewielkich opadów. Brak rzek stałych, występują jedynie rzeki okresowe, wypełniają doliny wadi krótkotrwałymi rzekami w czasie gwałtownych pustynnych ulew. Na pustyni na pograniczu z Arabią Saudyjską występują słone bagna Umm as-Samim. Mieszkańcy Omanu wodę czerpią albo z odsalarni wody morskiej, albo tradycyjną metodą jaką są studnie artezyjskie. Kraj posiada znaczne zasoby wód podziemnych.

Góry Al-Hadżar al-Gharbi

Gleby

Warstwa glebowa w prawie całym kraju jest uboga, płytka i w wielu miejscach piaszczysta. Występują głównie kalcisole i yermosole, w górach zaś leptosole. Obszary pustynne na północy i zachodzie kraju, zwłaszcza na obszarze pustyni Ar-Rab al-Chali pokrywy glebowej nie mają wcale, a w regionie Umm al-Samimi tereny pokrywają sołonczaki.

Flora

Szata roślinna w Omanie jest bardzo uboga, czego przyczyną są niskie opady. Większość powierzchni kraju pokrywają pustynie i półpustynie. Także góry do wysokości średnio od 1000 do 1500 m n.p.m. są pozbawione roślinności drzewiastej. Dominuje roślinność kserofityczna i efemeryczna. Na pustynie Ar-Rab al-Chali roślinność nie występuje w ogóle, a zamiast niej elementem krajobrazu są piaszczyste wydmy. Jedynie w górach na północy kraju na znacznych wysokością rosną niewielkie połacie suchych lasów dębowo-orzechowych i akacje. W strefie nadbrzeżnej, a zwłaszcza na obszarach miejskich rosną palmy, głównie daktylowce. W wodach przybrzeżnych żyją rafy koralowe.

Fauna

Świat zwierząt reprezentują gatunki pustynne. Do ssaków kopytnych należą gazele Lodera, ariel, oryks i tar, a także hodowany przez ludzie wielbłąd dromader. Spośród drapieżników w Omanie żyją karakale, szakale złociste i mangusty. Ptaki są nieliczne, na wybrzeżu występują mewy i inne gatunki ptaków morskich, w górach żyje raróg górski. Liczne są gady, zwłaszcza węże jak żmija rogata, i jaszczurki. W wodach przybrzeżny żyje wiele gatunków skorupiaków.

Oman jest jedynym państwem Półwyspu Arabskiego dbającym o przyrodę. W Omanie istnieje kilka obszarów chronionych o łącznej powierzchni 500 km². Wartym uwagi jest istniejący w rejonie Ras Al-Hadd rezerwat wielkich żółwi morskich, żyjących w wodach Oceanu Indyjskiego.

Bibliografia

• Encyklopedia Geograficzna Świata: Azja. Wydawnictwo OPRES Kraków 1998 ISBN 83-85909-37-0

Linki zewnętrzne

• Oman, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2017-03-22] .