Georg Bender

Georg Bender

Georg Bender, fotografia wykonana przez Eduarda van Deldena
Data i miejsce urodzenia	21 grudnia 1848 Królewiec, Królestwo Prus
Data i miejsce śmierci	4 lutego 1924 Wrocław
burmistrz Torunia
Okres	od 1888 do 1891
nadburmistrz Wrocławia
Okres	od 1 kwietnia 1891 do 30 września 1912
Przynależność polityczna	Partia Postępu
Poprzednik	Ferdinand Friedensburg
Następca	Paul Matting

Georg Bender (ur. 21 grudnia 1848 koło Królewca, zm. 4 lutego 1924 we Wrocławiu) – niemiecki polityk, burmistrz Torunia w latach 1880–1891, nadburmistrz Wrocławia w latach 1891–1912.

Życiorys

Prawnik z wykształcenia, studiował w rodzinnym mieście oraz na uniwersytecie w Jenie. Jako ochotnik jednoroczny wziął udział w wojnie francusko-pruskiej. W latach 1878–1880 był sędzią w sądzie powiatowym w Olecku, w tym samym okresie radnym i syndykiem w Toruniu. Tu też w latach 1880–1888 pełnił obowiązki drugiego burmistrza, po czym został wybrany nadburmistrzem^[1]. Rozbudował miejskie wodociągi i kanalizację, uruchomił linię tramwajową^[2].

Prowadził tam także amatorskie badania historii miasta, m.in. ustalił, który dom był własnością ojca Mikołaja Kopernika. Wydał książkę Heimat und Volkstum der Familie Koppernigk, w której twierdził, iż Kopernik był Niemcem^[3], a teorie o jego polskim pochodzeniu przypisał próbie zagarnięcia go przez Polaków, którzy według Bendera „nie dali ludzkości żadnego wielkiego uczonego”^[3]. Na podstawie jego publikacji uznano, że tam urodził się słynny astronom i do dziś w tejże kamienicy znajduje się Muzeum Mikołaja Kopernika.

W 1891 wybrano go nadburmistrzem Wrocławia, a od 1900 po podporządkowaniu policji władzom miejskim był także naczelnikiem miejskiej policji budowlanej^[4]. Jako burmistrz miasta został członkiem pruskiej Izby Panów. Był również zastępcą przewodniczącego Sejmiku Prowincjonalnego (niem. Provinziallandtag) prowincji śląskiej i zastępcą przewodniczącego Śląskiego Towarzystwa Kultury Ojczystej (niem. Schlesische Gesellschaft für vaterländische Kultur).

W czasie jego kadencji we Wrocławiu doszło do wielkiej ekspansji terytorialnej miasta i prosperity inwestycyjnej oraz gospodarczej. Zbudowano szereg osiedli mieszkaniowych, parków miejskich, szkół, gmachów użyteczności publicznej, mostów. Elektryczna sieć tramwajowa zastąpiła tramwaje konne, którą wkrótce komunalizował wykupując prywatne przedsiębiorstwa^[2]. Był inicjatorem budowy kontrowersyjnej wówczas i drogiej (2 mln marek) Hali Stulecia^[2]. Powstał port miejski oraz kolejowa obwodnica towarowa^[4]. Rozwój ilustruje fakt, iż w pierwszym roku jego kadencji we Wrocławiu na powierzchni ok. 3 tys. ha żyło 340 tys. mieszkańców, a budżet gminy wynosił 14 mln marek rocznie. W ostatnim roku burmistrzowania Bendera mieszkańców było 540 tys., terytorium Wrocławia zajmowało ok. 5 tys. ha^[2], a budżet sięgał 45 mln marek^[4].

Pochowany na Cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu. Jego trumnę w kondukcie wiozła platforma tramwajowa^[2].

Upamiętnienie

W 1899 został doktorem honoris causa filozofii Uniwersytetu Wrocławskiego, później doktorem h.c. medycyny w uznaniu przebudowy wodociągów miejskich^[2] i wreszcie doktorem honoris causa – świeżo powstałej w 1910 – Wyższej Szkoły Technicznej, przyszłej Politechniki. W 1912 w roku złożenia urzędu ze względu na stan zdrowia^[2] został honorowym obywatelem miasta Wrocławia.

Jego imieniem do 1945 nazywany był plac Georg-Bender-Platz (obecnie plac Staszica) we Wrocławiu. W założonnym w czasie prezydentury Bendera Parku Południowym istnieje wzgórze jego imienia. Od 2013 roku we Wrocławiu działa Towarzystwo Benderowskie^[5], które swoją nazwą chce upamiętnić Georga Bendera^[6].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona urzędu miasta Wrocławia
• Wrocławski Samorząd na początku XX w.
• Strona Muzeum M. Kopernika w Toruniu