Georg Wilhelm Pabst

Georg Wilhelm Pabst
Ilustracja
Georg Wilhelm Pabst (1931)
Data i miejsce urodzenia

25 sierpnia 1885
Raudnitz

Data i miejsce śmierci

29 maja 1967
Wiedeń

Zawód

reżyser, scenarzysta

Współmałżonek

Gertrude Hennings (1924–1967; jego śmierć)

Lata aktywności

1901–1957

Georg Wilhelm Pabst (ur. 25 sierpnia 1885 w Raudnitz, zm. 29 maja 1967 w Wiedniu) – austriacki reżyser filmowy i scenarzysta. Związany z ruchem artystycznym Nowej Rzeczowości (Neue Sachlichkeit).

Życiorys i kariera

Był synem pracownika kolei Augusta Pabsta (1853–1926) i jego żony Elisabeth (Elli) z domu Noë (1864–1953). Dorastał w Wiedniu, tam uczęszczał do szkoły podstawowej i szkoły realnej. Zamierzał kształcić się na oficera, ale przeszkodziła temu jego wada wzroku (krótkowzroczność). Postanowił więc studiować w wiedeńskim konserwatorium, jak jego siostra Viola (1883–1971). Uczęszczał do niego od 1901 do 1903 roku[1]. Potem był związany z wieloma teatrami, m.in. Kurtheater Baden koło Zurychu, w St. Gallen i w Salzburgu, przez dwa lata podobno grał 161 różnych ról[1]. Następnie pracował w Dortmundzie, Norymberdze i Wiedniu. W 1911 roku odwiedził Nowy Jork i tamtejszy Deutsche Volkstheater, w 1912 zadebiutował w nim jako reżyser teatralny. Gdy rozpoczęła się I wojna światowa, przebywał we Francji i został internowany na cztery lata w obozie pod Brestem[1].

W 1921 dzięki niemieckiemu reżyserowi Carlowi Froelichowi Pabst otrzymał pracę w przemyśle filmowym. Froelicha poznał w Wiedniu, gdzie ten robił zdjęcia do filmu przygodowego Im Banne der Kralle (w którym Pabst dostał małą rolę). Był też akcjonariuszem firmy producenckiej Froelich-Film GmbH. W październiku 1921 był asystentem reżysera kręconego w Austrii filmu Der Taugenichts. Pod koniec 1922 roku wytwórnia Froelicha wyprodukowała reżyserski debiut Pabsta, filmowany w Berlinie Skarb (Der Schatz).

Duża część filmów Pabsta dotyczyła pozycji kobiety w niemieckim społeczeństwie; tematykę tą podejmowały Zatracona ulica (Die freudlose Gasse, 1925) z Gretą Garbo i Astą Nielsen, Tajemnice duszy (Geheimnisse einer Seele, 1926) z Lili Damitą, Miłość Joanny Ney (Die Liebe der Jeanne Ney, 1927) z Brigitte Helm, Puszka Pandory (Die Büchse der Pandora, 1928) i Dziennik upadłej dziewczyny (Tagebuch einer Verlorenen, 1929) z Louise Brooks. Był współreżyserem (z Arnoldem Fanckiem) filmu Białe Piekło na Piz Palü (Die weiße Hölle vom Piz Palü, 1929), w którym wystąpiła Leni Riefenstahl. Tajemnice duszy uważane są za jeden z pierwszych filmów udanie wprowadzających do filmu teorię psychoanalizy – współautorami scenariusza byli psychoanalitycy Hanns Sachs i Karl Abraham.

Na polu filmu dźwiękowego zadebiutował obrazem Westfront 1918 (1930), kolejnymi były Opera za trzy grosze (1931) i Braterstwo (Kameradschaft, 1931). W 1932 Pabst wyreżyserował w Afryce Północnej ekranizację powieści Pierre Benoita Atlantyda w 1932, w trzech wersjach językowych – niemieckiej, angielskiej i francuskiej (Die Herrin von Atlantis, The Mistress of Atlantis i L’Atlantide). W 1933 jego film Don Kichot również wszedł na ekrany w trzech wersjach językowych.

W 1931 został przewodniczącym organizacji zrzeszającej niemieckich filmowców, Dachorganisation der Filmschaffenden Deutschlands e.V. (DACHO).

W 1933 wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie zrealizował film A Modern Hero (1934), a potem do Francji, gdzie powstał obraz Mademoiselle Docteur (1936). W 1938 miał zamiar emigrować do Stanów, wyjechał do Austrii pożegnać się z rodziną i tam zastał go wybuch II wojny światowej. W nazistowskich Niemczech powstały dwa jego filmy, nakręcone dla Bavaria Film: Komedianci (Komödianten, 1941) i Paracelsus (1943).

W 1953 we Włoszech wyreżyserował cztery opery: Moc przeznaczenia dla Maggio Musicale Fiorentino, Aidę z Marią Callas w roli tytułowej dla Arena di Verona Festival, a także Trubadura i raz jeszcze Moc przeznaczenia.

W 1948 roku wyreżyserował film Proces, nominowany do złotego medalu na MFF w Wenecji.

W 1957 rozpoznano u niego cukrzycę, potem chorobę Parkinsona. Krótko po ukończeniu filmu Durch die Wälder, durch die Auen miał udar mózgu i zmarł. Pochowany na Cmentarzu Centralnym w Wiedniu (kwatera 32 C, grób 31). W 1968 na jego cześć nazwano ulicę w dzielnicy Wiednia Favoriten (Georg-Wilhelm-Pabst-Gasse).

Był żonaty z Gertrudą Hennings (1924), mieli dwóch synów, Petera (1924–1992) i Michaela (ur. 1941). Peter Pabst po II wojnie światowej współpracował z ojcem jako asystent reżysera, potem został redaktorem w Bayrischer Rundfunk. Dalszym krewnym G.W. Pabsta był Václav Havel[2].

G.W. Pabst i jego film Białe Piekło na Piz Palü są kilkakrotnie wspominani w filmie Quentina Tarantino Bękarty wojny.

Nominacje i nagrody

  • 1939 MFF w Wenecji – Brązowy medal za Jeunes filles en détresse
  • 1941 MFF w Wenecji – Złoty medal za reżyserię Komediantów
  • 1948 MFF w Wenecji – Nominacja do Złotego Lwa za Proces
  • 1963 Deutscher Filmpreis za całokształt twórczości

Filmografia

(c) Bundesarchiv, Bild 102-09557 / CC-BY-SA 3.0
Zdjęcia do filmu Westfront 1918 (1930)
(c) Bundesarchiv, Bild 102-13954 / CC-BY-SA 3.0
Plakat filmu Białe Piekło na Piz Palü (1929)

reżyser

  • 1923 Skarb (Der Schatz)
  • 1924 Hrabina Donelli (Gräfin Donelli)
  • 1925 Zatracona ulica (Die freudlose Gasse)
  • 1926 Geheimnisse einer Seele
  • 1926 Man spielt nicht mit der Liebe
  • 1927 Miłość Joanny Ney (Die Liebe der Jeanne Ney)
  • 1928 Abwege
  • 1929 Puszka Pandory (Die Büchse der Pandora)
  • 1929 Dziennik upadłej dziewczyny (Dusze bez steru, Tagebuch einer Verlorenen)
  • 1929 Białe Piekło na Piz Palü (Die weiße Hölle vom Piz Palü) (razem z Arnoldem Fanckiem)
  • 1930 Westfront 1918
  • 1930 Skandal um Eva
  • 1931 Opera za trzy grosze (Die Dreigroschenoper)
  • 1931 L'Opéra de quat'sous
  • 1931 Braterstwo (Kameradschaft / La tragédie de la mine)
  • 1932 Die Herrin von Atlantis
  • 1932 L'Atlantide
  • 1932 The Mistress of Atlantis
  • 1933 Don Kichot (Don Quichotte)
  • 1933 Don Quixote
  • 1933 Du haut en bas
  • 1934 A Modern Hero
  • 1936 Byłam szpiegiem (Mademoiselle Docteur)
  • 1938 Le drame de Shanghai
  • 1939 Jeunes filles en détresse
  • 1941 Komedianci (Komödianten)
  • 1943 Paracelsus
  • 1945 Der Fall Molander (nieukończony)
  • 1948 Proces (Der Prozeß)
  • 1949 Geheimnisvolle Tiefe
  • 1953 La voce del silenzio
  • 1953 Cose da pazzi
  • 1954 Das Bekenntnis der Ina Kahr
  • 1955 Ostatni akt (Der letzte Akt)
  • 1955 Es geschah am 20. Juli
  • 1956 Róże dla Bettiny (Rosen für Bettina)
  • 1956 Durch die Wälder, durch die Auen

scenarzysta

  • 1922 Luise Millerin
  • 1923 Skarb (Der Schatz)
  • 1929 Puszka Pandory (Die Büchse der Pandora) [niewymieniony w napisach]
  • 1930 Prix de beauté (Miss Europe)
  • 1933 Don Kichot (Don Quichotte)
  • 1936 White Hunter
  • 1941 Komedianci (Komödianten)
  • 1949 Duell mit dem Tod
  • 1953 La voce del silenzio

Artykuły

  • Le Muet et le Parlant. W: Cinéma-Ciné, neue Serie, Nr 118, 1 października 1928.
  • Realität des Tonfilms. W: Film-Kurier, Sondernummer „Zehn Jahre Film-Kurier”, 1 czerwca 1929
  • Politique et Culture. W: Je suis partout, Nr 462, 19.1.1933. (Les idées de Pabst sur le cinéma; Interview von Louis Gerbe).
  • Film und Gesinnung. W: Felix Henseleit (ed.): Der Film und seine Welt. Reichsfilmblatt-Almanach 1933. Berlin: Photokino 1933, s. 98-99.
  • Misere del Regista. W: L’Italia Letteraria (2 lutego 1935)
  • Servitude et Grandeur de Hollywood. W: Le Rôle Intellectuel du Cinéma. Paris: Institut International de Coopération Culturelle 1937 (Cahiers 3), s. 251-255; Przedruk w: Barbaro-Chiarini: Problemi del Film, Bianco et Nero, numero speciale, Nr 2, 1939.
  • Censor the Censor! W: Sight and Sound, Winter 1938/39. (wywiad)
  • Le Réalisme est un passage. W: Revue du cinéma, Nr 18, październik 1948, s. 55.
  • Il cinema, domani. W: Cinema, nuova serie, Mailand, 15 grudnia 1949
  • Über zwei meiner Filme. W: Filmkunst, Wien, Jahresband 1960, s. 20-26

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c Georg Wilhelm Pabst - Biografie [CineGraph Lexikon]. [dostęp 2010-02-10].
  2. Wolfgang Jacobsen: Pabst, Georg Wilhelm. W: Neue Deutsche Biographie (NDB) Bd. 19, Nauwach – Pagel. Berlin: 1999, s. 737–738.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Bundesarchiv Bild 102-13954, Filmplakat "Die weiße Hölle vom Piz Palü".jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 102-13954 / CC-BY-SA 3.0
Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. Info non-talk.svg
Gefahrvolle Alpinistik an vereisten Felswänden im Hochgebirge bei nacht ! Blick in eine Gletscherspalte während eines nächtlichen Aufstieges mit Fackeln, im Gletschergebiet der Bernina Alpen.
"Die weise Hölle vom Piz Palü"
G.W. Pabst crop from Pabst Prejean 1931.jpg
Film director Georg Wilhelm Pabst while shooting the film L'Opéra de quat'sous (The Threepenny Opera) in 1931
Bundesarchiv Bild 102-09557, Tonfilm über den Ersten Weltkrieg.jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 102-09557 / CC-BY-SA 3.0
Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. Info non-talk.svg
Der Krieg an der Westfront im Tonfilm! In Petersdorf in Frankfurt a/O. wird zurzeit ein grosser Kriegsfilm von der Westfront 1918 unter Mitwirkung ehemaliger deutscher und französischer Frontsoldaten aufgenommen. Das Aufnahmegelände für den Kriegsfilm umfaßt mehrere Kilometer. Die Schützengräben und Unterstände sind getreu den Vorbildern der Westfront nachgeahmt. Ehemalige deutsche und französische Frontsoldaten im Aufnahmegelände mit Tankwagen für den Tonfilm.