Georg von Giesches Erben

Bergwerksgesellschaft Georg von Giesches Erben
Ilustracja
Państwo

 Królestwo Prus

Siedziba

Katowice, Pałac w Załężu (dyrekcja generalna); Wrocław, Schweidnitzer Stadtgraben 26 [ul. Podwale 62a] (biuro sprzedaży)[1]

Data założenia

1860

Data likwidacji

1922 (utworzenie spółki Giesche SA [znacjonalizowana w 1946] i Georg von Giesches Erben AG [bankructwo w 1973])

Forma prawna

spółka

brak współrzędnych

Bergwerksgesellschaft Georg von Giesches Erben (pol. Towarzystwo Górnicze Spadkobierców Jerzego von Giesche[2]) – spółka przemysłowa zarejestrowana w 1860 roku[3] we Wrocławiu[4] przez spadkobierców przemysłowca Georga von Giesche, prowadząca działalność głównie w zakresie górnictwa węgla kamiennego i galmanu oraz hutnictwa cynku na Górnym Śląsku. Zarząd koncernu znajdował się we Wrocławiu[5].

Historia

  • 1833 – spadkobiercy majątku Georga von Giesche zakupili w okolicach Janowa (dzielnica Katowic) kopalnię węgla kamiennego „Morgenroth”, która dała początek dzisiejszej KWK „Wieczorek”.
  • 1834 – uruchomienie przez „Bergwerksgesellschaft Georg von Giesches Erben” huty cynku „Wilhelmina” w Szopienicach (później Huta Metali Nieżelaznych Szopienice).
  • 1860 – spadkobiercy majątku zarejestrowali we Wrocławiu spółkę: „Bergwerksgeseltschaft Georg von Giesche’s Erben” (Spółka Górnicza Spadkobierców Georga von Giesche), która rozwinęła się na przełomie XIX i XX wieku w jeden z najpotężniejszych koncernów górniczo-hutniczych na Śląsku.
  • 1880 – spółka zakupiła od spadkobierczyni Goduli, Joanny Gryzik-Schaffgotsch kopalnię Cleophas (Kleophas)
  • 1922 – utworzono spółkę o nazwie: „Giesche SA w Katowicach”[3]; cały majątek koncernu Giesche’s Erben, znajdujący się po ostatecznym ustaleniu granicy polsko-niemieckiej po polskiej stronie – w tym kopalnie Giesche, Kleofas, Orzeł Biały i osiedla Nikiszowiec i Giszowiec[4], zostaje wniesiony aportem do spółki Giesche Spółka Akcyjna z siedzibą w Katowicach.
  • 1926 – wszystkie akcje Giesche Spółki Akcyjnej w Katowicach zostają sprzedane amerykańsko-niemieckiej spółce Silesian-American Corporation (SACO), w której ponad 50% udziałów mieli Amerykanie (grupa Harrimana i Anaconda Copper Minning Co.)[3]. W to miejsce spółka „Georg von Giesches Erben” nabyła większościowy pakiet akcji Belgijskiej Spółki Akcyjnej Górniczej i Przemysłowej[5].
  • 1939 – Niemcy przejmują spółkę Giesche pod zarząd komisaryczny[4]
  • 1941 – spółka próbowała, za pośrednictwem banków szwajcarskich, odkupić od Amerykanów za cenę 20 mln marek w złocie[5] akcje Giesche Spółki Akcyjnej i w tym celu utworzyła spółkę zależną w Katowicach pod nazwą „Gieschebetriebe GmbH”. Do transakcji nie doszło, gdyż rząd amerykański nie dopuścił do sprzedaży Niemcom akcji spółki Giesche SA na podstawie „Trading with Enemy act” (ustawa o handlu z wrogiem)
  • 1946 – majątek Bergwerksgeseltschaft Georg von Giesches Erben oraz Giesche SA został znacjonalizowany przez Rzeczpospolitą Polską[6]
  • 1960 – Polska Rzeczpospolita Ludowa wypłaciła stronie amerykańskiej odszkodowanie w wysokości 40 milionów dolarów, w tym 30 milionów za spółkę Giesche, w zamian za zwrot przedwojennych akcji i rezygnację z dalszych roszczeń[4]
  • 16 lutego 1973 – spółka Georg von Giesches Erben AG z siedzibą w Hamburgu ogłosiła bankructwo[7]

Zakłady należące do spółki

Piece w hucie cynku Bernhardi przed 1912 rokiem
Huty Paulus i Recke przed 1912 rokiem

W 1911 roku do spółki należały między innymi[8]:

Powiązania pomiędzy spółkami

W dwudziestoleciu międzywojennym udziałowcami spółek powiązanych z Georg von Giesches Erben były m.in. przedsiębiorstwa amerykańskie, co przedstawia poniższy schemat[9].

 
 
 
Georg von Giesches Erben
 
 
 
Anaconda Copper (większość udziałów)
 
W. A. Harriman & Co.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Silesian Holding Co. (większość udziałów)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Silesian-American Corporation
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Giesche SA
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Giesche Fabryka Porcelany (Polska)
 
Georg v. Giesches Erben Handelsgesellschaft (Gdańsk)Société Anonyme Minière et Industrielle (Belgia/Polska)Chemische Fabrik, vorm. Carl Scharff SA (Polska)Liban SA
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Charlottenhütte AG (Niemcy)
 
 
 
Weimann Aussig
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Consolidated Silesian Steel Corporation
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Katowicka Spółka Akcyjna dla Górnictwa i Hutnictwa
 
 
 
Vereinigte Königs-und Laurahütte AG (Niemcy)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Górnośląskie Zjednoczone Huty Królewska i Laura Spółka Akcyjna Górniczo-Hutnicza (Polska)
 
 
 
 

Dyrektorzy

Dyrektorzy generalni Bergwerksgeseltschaft Georg von Giesches Erben[10]:

Zobacz też

Przypisy

  1. Der Oberschlesische Turm 1911 ↓, s. 44.
  2. Jaworski 2011 ↓, s. 86.
  3. a b c MHŻP ↓.
  4. a b c d Cichy 2016 ↓.
  5. a b c Jerzy Jaros: Słownik historyczny kopalń..., s. 150-151
  6. Zarządzenie Ministra Przemysłu z dnia 29 sierpnia 1946 roku, o ogłoszeniu pierwszego wykazu przedsiębiorstw, przechodzących na własność Państwa. Wykaz pierwszy. „Monitor Polski”, s. 1, 1946-09-28. 
  7. Sandra Jaworudzka: 20 października – urodziny Georga von Giesche. Walcownia Muzeum Hutnictwa Cynku, 2017-10-19. [dostęp 2018-01-01].
  8. Der Oberschlesische Turm 1911 ↓, s. 43.
  9. Frank A. Southard: The evolution of international business 1800–1945. T. 6: American industry in Europe. London and New York: Routledge, 2000 (reprint wydania z 1931), s. 84. ISBN 0-415-19013-4.
  10. Fryderyk Bernhardi (pol.) www.giszowiec.info [dostęp 2011-06-21].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

  • Świadectwo udziałowe Spółki Giesche [1]

Media użyte na tej stronie

Katowice - Herb Georg von Giesche's Erben w Muzeum Historii Katowic.jpg
Autor: Michał Bulsa, Licencja: CC0
Herb Georg von Giesches Erben (pol. "Spadkobiercy Gieschego") pochodzący z druiej poł. XIX wieku, znajdujący się w Muzeum Historii Katowic. Zdjęcie wykonane w Muzeum Historii Katowic podczas Nocy Muzeów 2011
Huta Paulus Recke works.jpg
Autor: NieznanyUnknown author, Licencja: CC BY-SA 4.0
The Paulus and Recke zinc-works in Burowiec.
Zinc furnaces Bernhardi smelter.jpg
Autor: NieznanyUnknown author, Licencja: CC BY-SA 4.0
The zinc furnaces in the Bernhardi smelting plant in Szopienice.