George Antheil

George Antheil

Georg Johann Carl Antheil

Data i miejsce urodzenia	8 lipca 1900 Trenton
Data i miejsce śmierci	12 lutego 1959 Nowy Jork
Przyczyna śmierci	zawał mięśnia sercowego
Zawód, zajęcie	kompozytor, pianista, wynalazca

George Antheil (ur. 8 lipca 1900 w Trenton, zm. 12 lutego 1959 w Nowym Jorku) – amerykański kompozytor, pianista^[1] i wynalazca.

Życiorys

Urodził się 8 lipca 1900 roku w Trenton^[2] jako Georg Johann Carl Antheil, syn niemieckich imigrantów z Pomorza – właścicieli sklepu obuwniczego. Po wybuchu I wojny światowej postanowił odrzucić związki z Niemcami i zmienić imiona. Dzięki temu, że jego matka pochodziła z mieszanej rodziny polsko-niemieckiej, zaczął przedstawiać się jako Amerykanin polskiego pochodzenia. Na przekór oczekiwaniom rodziców wybrał karierę muzyczną i w wieku 19 lat rozpoczął studia w klasie fortepianu, jednocześnie zaczął obracać się w środowisku artystycznym awangardy Nowego Jorku i zyskał przydomek „bad boy of music”. Z tego okresu pochodzą jego pierwsze kompozycje. Udało mu się pozyskać sponsorów, którzy ufundowali mu stypendium wysokości 150 dolarów miesięcznie na dalszy muzyczny rozwój. W 1922 roku wyemigrował do Europy i osiadł w Berlinie, a koncertował również w Wiedniu i Budapeszcie, w tym ostatnim mieście poznał przyszłą żonę, Böske Markus. W następnych latach przeprowadził się do Paryża, w którym miał nadzieję tworzyć bardziej awangardową muzykę niż dotąd^[3].

W Paryżu poznał kubistę Fernanda Légera, który zamówił u niego muzykę do swojego filmu „Ballet Mécanique”. Antheil postanowił wykorzystać mechanicznie zsynchronizowane szesnaście pianoli, trzy ksylofony, cztery perkusje basowe, tam-tam, dwa fortepiany, siedem elektrycznych dzwonków, pięć syren alarmowych i trzy śmigła od samolotów, ale przyczyny techniczne spowodowały, że ostatecznie nie zdołał skomponować utworu na czas, a Léger zaprezentował w 1924 roku film bez ścieżki dźwiękowej. Z czasem sam Antheil zaprzestał prób zsynchronizowania mechanizmu i zdecydował się nagrać utwór z pomocą pianistów, a jego premiera miała miejsce w czerwcu 1926 roku. Kakofoniczny koncert skończył się ulicznymi zamieszkami^[3][4].

W kwietniu 1927 roku Antheil zdecydował się zaprezentować „Ballet Mécanique” w nowojorskim Carnegie Hall, tym razem w wykonaniu mechanicznym. Dzieło zostało przez publiczność wyśmiane, po części z powodu złego działania sprzętu. W 1929 roku ponownie wyemigrował i osiadł w Berlinie, w którym objął funkcję asystenta dyrektora muzycznego Stadttheater. W Berlinie wystawił skomponowaną przez siebie awangardową operę „Transatlantyk”, która została dobrze przyjętą przez publiczność i krytykę^[3].

Po dojściu do władzy nazistów stracił możliwość rozwoju, a z powodu żydowskiego pochodzenia żony zdecydował się na wyjazd do USA, gdzie pracował jako kompozytor muzyki filmowej w Hollywood. W 1940 roku przeżywał kryzys twórczy, wtedy też na przyjęciu u Janet Gaynor poznał aktorkę Hedy Lamarr^[3].

W 1940 roku wydał broszurę „The Shape of the War to Come”, w której precyzyjnie przewidywał udział USA w wojnie światowej. Informacje do broszury uzyskał od brata, Henry’ego, który był kurierem dyplomatycznym amerykańskiej ambasady w Finlandii i miał dostęp do tajnych depesz z informacjami wywiadu^[3].

10 czerwca 1941 roku, wspólnie z Hedy Lamarr, zgłosił wniosek patentowy^[3] na system FHSS (ang. Frequency-hopping spread spectrum), polegający na częstych skokowych zmianach częstotliwości nadawanego sygnału radiowego, który miał uniemożliwić przechwycenie i zakłócenie komunikacji z torpedami. Za swoje osiągnięcie uzyskali patent numer 2292387^[5][6]. Synchronizację systemu łączności zapewniały w nim dwie rolki perforowanej taśmy na małych bębnach napędzanych mechanizmem zegarowym, które połączone z układem tłoków, cylindrów, magnesów i przełączników, przekazywały impulsy do oscylatora, modulatora, wzmacniacza i anteny systemu nadawczego. Na każdej z taśm znajdowało się osiem ścieżek perforacji. Łącznie mechanizm umożliwiał naprzemienne użycie 88 częstotliwości fal, tj. tylu, ile klawiszy znajdowało się w pianoli^[3].

Przypuszcza się, że informacje przydatne przy budowie urządzenia Antheil mógł pozyskać od brata, który natomiast mógł uzyskać je od oficerów polskiego wywiadu ewakuowanych latem 1940 roku z państw bałtyckich. W polskich laboratoriach przed wybuchem wojny prowadzone były bowiem na zlecenie Dwójki (m.in. przez warszawską Wytwórnię Radiotechniczną AVA) badania nad wykorzystaniem w łączności radiowej zmiennych częstotliwości, którymi kierował inż. Leonard Danilewicz^[3].

11 sierpnia 1942 roku wynalazek został objęty ochroną patentową na 17 lat. Amerykańska marynarka szybko jednak zrezygnowała z zastosowania systemu ze względu na trudności techniczne i skomplikowanie mechanizmu. Dopiero w 1957 roku Sylvania Electronic Systems zaprojektowała odmianę systemu z zastosowaniem tranzystorów. US Navy użyła go po raz pierwszy w 1962 roku, w czasie blokady Kuby^[3]. Dziś system jest powszechnie stosowany w sieciach radiowych standardu 802.11 i GSM.

W 1945 napisał autobiografię Bad Boy of Music.

Zmarł w Nowym Jorku 12 lutego 1959 roku^[2] na atak serca^[3].

Przypisy