Georgia Południowa i Sandwich Południowy

Georgia Południowa i Sandwich Południowy

South Georgia and the South Sandwich Islands

Flaga Herb
Dewiza: Leo Terram Propriam Protegat (Lew chroni własną ziemię)
Hymn: God Save the King (Boże chroń króla)
(c) I, Aotearoa, CC-BY-SA-3.0
Język urzędowy	angielski
Stolica	King Edward Point
Ustrój polityczny	terytorium zamorskie Wielkiej Brytanii
Głowa państwa	Karol III
Zależne od	Wielkiej Brytanii
Komisarz	Colin Roberts
Powierzchnia  • całkowita	4190[1] km²
Liczba ludności (2019)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	35[1] 0,008 osób/km²
Waluta	funt brytyjski
Rok utworzenia	wydzielenie z Falklandów 1985
Strefa czasowa	UTC –2
Kod ISO 3166	GS/SGS/239
Domena internetowa	.gs

Współczesne i historyczne osiedla na Georgii Południowej

Georgia Południowa i Sandwich Południowy (ang. South Georgia and the South Sandwich Islands, SGSSI) – brytyjskie terytorium zamorskie na południowym Oceanie Atlantyckim. Leży niedaleko południowego koła podbiegunowego.

Terytorium obejmuje wyspy: Georgia Południowa oraz Sandwich Południowy, które poprzednio administracyjnie podlegały pod Falklandy.

Geografia

Georgia Południowa

Georgia Południowa jest górzystą wyspą leżącą na południowym skraju Oceanu Atlantyckiego, prawie 1700 km na wschód od wybrzeży Ameryki Południowej i około 1400 km na północny wschód od Półwyspu Antarktycznego. Georgia Południowa jest długą na 160 km i szeroką na około 30 km wyspą cechującą się dobrze rozwiniętą linią brzegową. Wybrzeże pocięte jest głębokimi fiordami. Niemal na całej długości linii brzegowej, wybrzeże jest skaliste, w wielu miejscach ciągną się klify. Wyspa cechuje się występowaniem licznych gór, silnie sfałdowanych, które zbudowane są z paleozoicznych i mezozoicznych skał osadowych. W południowo-wschodniej części wyspy występują skały magmowe, a w południowo-zachodniej części występują serie spilitowych law i drobnoziarnistych osadów. Szczyty gór sięgają ponad 2500 m n.p.m., a najwyższy z nich Paget ma 2935 m n.p.m.

Wyspa leży w strefie klimatu subpolarnego morskiego, gdzie cechą charakterystyczną są silne wiatry związane z Dryfem Wiatrów Zachodnich. Temperatury są niskie przez cały rok, a różnice między latem a zimą są niewielkie. Średnia temperatura roczna wynosi 2 °C. Georgia Południowa charakteryzuje się dużymi opadami wynoszącymi 1400 mm rocznie i są to głównie opady śniegu. Występuje wysoka wilgotność powietrza i częste mgły.

Wody powierzchniowe to w większości pokrywa śnieżno-lodowa. Na wyspie liczne są lodowce, które w fiordach spływają do oceanu. Od lodowych klifów często odrywają się kry i małe góry lodowe. Woda w stanie ciekłym pojawia się dość rzadko, są to niewielkie strumienia wypływające z topniejących lodowców.

Roślinność jest uboga, typowa dla obszarów podbiegunowych, jednak pod względem gatunkowym jest bogata. W Georgii Południowej rośnie 125 gatunków mchów i 150 gatunków porostów. Tam gdzie nie występują lodowce istnieje roślinność tundrowa i trawiasta. Na wyspie nie ma lasów. Fauna reprezentowana jest przez takie gatunki jak słonie morskie, uchatki i liczne też ptactwo, głównie pingwiny i albatrosy.

Sandwich Południowy

Sandwich Południowy jest archipelagiem jedenastu większych wysp i kilku mniejszych o łącznej powierzchni 338 km². Wszystkie wyspy są pochodzenia wulkanicznego i są także wierzchołkami podwodnego Grzbietu Południowoantylskiego, zwanego także łukiem Scotta. Na wyspach tych, poza Montague istnieje działalność wulkaniczna. Wyspy mają górzysty charakter, a ich wybrzeże jest trudno dostępne ze względu na gęsto pływające kry lodowe. Łuk wysp leży w strefie lodu pływającego. Najwyższy punkt – Mount Belinda wznosi się na 1370 m n.p.m. i znajduje się na wyspie Montague.

Klimat wysp jest surowy i zalicza się do subpolarnego. Średnie temperatury w ciągu roku wynoszą 0 °C. Charakterystyczne dla tego regionu jest duże zachmurzenie i wysokie opady, głównie śniegu. Sandwich Południowy jest archipelagiem prawie całkowicie zlodowaconym, gdzie tereny wysp pokrywa śnieg i lód.

Roślinność jest bardzo uboga, miejscami występują mchy i porosty. Faunę reprezentują pingwiny i uchatka południowa.

Historia

Georgia Południowa

Georgia Południowa została odkryta przez Jamesa Cooka w 1775 roku. Wyspa „Isle of Georgia” została nazwana na cześć brytyjskiego króla Jerzego III. W XIX wieku wyspa była wielorybniczą bazą morską, gdzie znajdowało się 7 stacji ulokowanych na północnym wybrzeżu wyspy. Stacje istniały mniej więcej do połowy XX wieku. Obecnie stacje te są porzucone. Poza nielicznymi zachowanymi budowlami jak kościół w Grytviken ośrodki wielorybnicze uległy degradacji. Obecnie od 2001 roku wyspa obsługiwana jest przez stację badawczą British Antarctic Survey. Mieszkańcy wyspy trudnią się także rybołówstwem.

Sandwich Południowy

Część wysp tego archipelagu została odkryta przez Jamesa Cooka w tym samym roku co Georgia Południowa. Nazwa archipelagu pochodzi od hrabiego Sandwich – Johna Montagu, brytyjskiego męża stanu. Wyspy zostały dokładnie zbadane przez Fabiana Bellingshausena w 1819 roku. Wyspy były spornym terytorium z Argentyną. Od 1976 do 1982 roku, Argentyna miała swoją bazę marynarki wojennej – Corbeta Urugwaj. Bazę tę zlikwidowano po wojnie o Falklandy w 1982 roku. 30 czerwca 2008 roku w regionie archipelagu miało miejsce trzęsienie ziemi o sile 7 stopni w skali Richtera^[2].

Przypisy

Bibliografia

• Encyklopedia Geograficzna Świata: Australia, Oceania Antarktyda. Wyd. OPRES Kraków 1997 ISBN 83-85909-24-9.
• Georgia Południowa i Sandwich Południowy, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2011-04-06] .
• Strona Rządowa Georgii Południowej. sgisland.gs. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-31)].