Gerard Maurycy Witowski

Gerard Maurycy Witowski, pseud. i krytp.: G. W.; Pustelnik z Krakowskiego Przedmieścia; Pustelnik z Krak. Przedm.;P... z K... P...; W***; W****; X[1], (ur. 1787, zm. 8 października 1837 w Warszawie) – polski publicysta, poeta, dramatopisarz i ekonomista.

Życiorys

W roku 1810 studiował ekonomię w Paryżu, będąc wówczas pod opieką Piotra Maleszewskiego (1767-1828). Mieszkając w Warszawie, był urzędnikiem w Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Nieco później piastował funkcję asesora w Komitecie Starozakonnym. Zmarł w Warszawie, w wieku 50 lat (8 października 1837), a pochowany został na Cmentarzu Powązkowskim.

Twórczość

Autor artykułów o obyczajach warszawskich drukowanych w "Gazecie Warszawskiej" (której redaktorem był w latach 1816-1821) pod pseudonimem Pustelnik z Krakowskiego Przedmieścia. Od roku 1818 współpracował z "Pamiętnikiem Warszawskim". Wydał Pustelnik z Krakowskiego Przedmieścia, czyli charaktery ludzi i obyczajów (część: t. 1-2. 1818, całość: t. 1-4. 1828-1829). Ponadto pisał i przerabiał teksty na utwory dramatyczne, na potrzeby teatrów warszawskich.

Ważniejsze utwory

  1. Szkoła kobiet. Komedia w 5 aktach, powst. 1816, fragm.: "Pamiętnik Warszawski" t. 12 (1818), s. 424-430; "Pamiętnik Naukowy" 1819 t. 2, s. 46-61; całość Warszawa 1819, (według Molière: L'École des femmes)
  2. Dwaj zięciowie. Komedia w 5 aktach, wyst. Warszawa 3 listopada 1817, wyd. Warszawa 1818, (według Ch.G. Étienne: Les Deux gendres)
  3. Kinal. Poema żartobliwe, "Pamiętnik Warszawski" t. 11 (1818), s. 417-425; także pt. Tryumf Rajmunda druk. uprzednio bez wiedzy autora i z nieścisłościami tekstu, pod krypt. E. B., "Tygodnik Polski i Zagraniczny" 1818 nr 17
  4. Pustelnik z Krakowskiego Przedmieścia, czyli charaktery ludzi i obyczajów, "Gazeta Warszawska" (5 marca 1816 – 28 maja 1821), fragmenty przedr. "Rozmaitości" (Lwów) 1819 nr 89, 106, 119, 146; 1821 nr 10-11, 30-31, 39; wyd. osobne cz. 1: t. 1-2, Warszawa 1818; całość: t. 1-4, Warszawa 1828-1829, (naśladowanie felietonów francuskich: L'Ermite de Chaussée d'Antin, par Jaïs; z Pustelnikiem.. polemizowali J. Brykczyński i B. Kiciński w "Tygodniku Polskim i Zagranicznym"), przekł. i adaptacja rosyjska (1819-1820)
  5. Ekonomia polityczna, "Gazeta Warszawska" 1819, (według Bogactwa narodów A. Smitha), przekł. rosyjski (1819-1821)
  6. Recenzja Podróży do Ciemnogrodu przez autora Świstka Krytycznego, "Pamiętnik Warszawski" t. 18 (1820), s. 497-520 (poprzedzona listem: Do Wgo redaktora "Pamiętnika Warszawskiego", dat. 12 października 1820, s. 349-351), wyd. następne: dodatek do "Gazety Warszawskiej" i "Gazety Korespondenta Warszawskiego i Zagranicznego" 1820 nr 149, 165; 1821 nr 11 i osobno pt. Recenzja, Stanisława hr. Potockiego Podróż do Ciemnogrodu (Warszawa 1821)
  7. Kobiety wysoko uczone. Komedia w 5 aktach, fragm. "Pamiętnik Warszawski" t. 19 (1821), s. 109-118, (według Molière: Les Femmes savantes)
  8. Świętoszek. Komedia w 5 aktach, powst. 1827, niewydana, (inform. kartoteki L. Simona; według Molière: Tartuffe ou l'imposteur)
  9. Opisanie obchodu żałobnego po wiekopomnej pamięci najjaśniejszym Aleksandrze I, Warszawa 1823
  10. Życie Joanny d'Arc zwanej Dziewicą Orleańską. Z rękopismów Pustelnika z Krakowskiego Przedmieścia, Warszawa 1829
  11. Waliza. Komedia w 1 akcie, wyst. Warszawa 13 listopada 1833, niewydana, (inform. jak wyżej poz. 8).

Witowski utwory swe zamieszczał także w czasopismach: "Gazeta Warszawska" (1816-1821; w dodatku do 1819 nr 20 rec. teatralna z krypt. X), "Gazeta Korespondenta Warszawskiego", "Kurier Polski" (1830), "Pamiętnik Naukowy" (1819), "Pamiętnik Warszawski" (1818-1821), "Rozmaitości" (Lwów: 1819, 1821), "Tygodnik Polski i Zagraniczny" (1818).

Listy

  1. Do J. Buczyńskiego, sekretarza stanu Królestwa Polskiego, 30 stycznia 1815, rękopis: Ossolineum sygn. 5739/II, s. 247-250.

Wybrane opracowania nt. twórczości Witowskiego

  1. Recenzje teatralne Towarzystwa Iksów, 1815-1819: oprac. J. Lipiński, Wrocław 1956 "Materiały do Dziejów Teatru w Polsce" nr 4
  2. W. Bogusławski: Dzieła dramatyczne t. 7, Warszawa 1823, s. 238
  3. Wiadomości krajowe: "Gazeta Warszawska" 1837 nr 273 (notka o śmierci)
  4. F.S. Dmochowski: Wspomnienia od 1806 do 1830 r., Warszawa 1858; wyd. następne oprac. Z. Libera, (Warszawa) 1959 "Biblioteka Pamiętnikarzy Polskich i Obcych
  5. J. Krasiński: W pierwszych latach Królestwa Kongresowego. Ze wspomnień... (powst. przed rokiem 1845), "Biblioteka Warszawska" 1913 t. 2, s. 49-50
  6. F.M. Sobieszczański: "Encyklopedia powszechna" Orgelbranda, t. 27 (1867)
  7. J. Krasiński: Pamiętniki od r. 1790 do 1831, skrócone przez Reuttowicza, Poznań 1877, s. 158-159
  8. P. Chmielowski: "Pamiętnik Literacki" rocznik 1 (1902), s. 275
  9. B. Gubrynowicz: Kazimierz Brodziński. Życie i dzieła cz. 1 (1791-1821), Lwów 1917, s. 223 i następne
  10. A. Grodek: Piotr Maleszewski (1767-1828) i jego nauka społeczna, Warszawa 1936; wyd. następne w: Studia z historii myśli ekonomicznej, Warszawa 1963.

Przypisy

  1. ↑ T. 6, cz. 1: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1970, s. 436.

Bibliografia

  • Elżbieta Aleksandrowska, Witowski Gerard Maurycy, w: Dawni pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski. Przewodnik biograficzny i bibliograficzny, tom V: U–Ż, uzupełnienia, indeksy (koordynacja całości Roman Loth), Warszawa 2004, s. 76–77
  • T. 6, cz. 1: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1970, s. 436-438.

Linki zewnętrzne