Gerard Woźnica

Gerard Woźnica
Hardy
kapitan kapitan
Data i miejsce urodzenia

15 września 1917
Jankowice

Data i miejsce śmierci

14 lutego 1981
Poronin

Przebieg służby
Lata służby

1937–1945

Siły zbrojne

Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie
PPS WRN.svg Gwardia Ludowa PPS
Kotwica symbol.svg Armia Krajowa

Jednostki

20 Pułk Piechoty
Brygada Zagłębiowska GL WRN/AK
Batalion GL WRN (OW PPS)/AK „Surowiec”
23 Dywizja Piechoty AK

Stanowiska

Dowódca oddziału partyzanckiego

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa

Odznaczenia
Odznaka honorowa za Rany i Kontuzje - dwukrotnie ranny
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (od 1941, trzykrotnie) Srebrny Krzyż Zasługi Krzyż Partyzancki Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
Grób Gerarda Woźnicy na cmentarzu w Poroninie.

Gerard Woźnica ps. Hardy (ur. 15 września 1917 w Jankowicach[1], zm. 14 lutego 1981 w Poroninie) – polski żołnierz i dowódca partyzancki podczas II wojny światowej, oficer Gwardii Ludowej PPS (autonomiczna część Armii Krajowej).

Życiorys

Urodził się w polskiej rodzinie patriotycznej na Górnym Śląsku. Po ukończeniu szkoły powszechnej w Wielopolu zapisał się do jednorocznej Szkoły Przysposobienia Kupieckiego w Rybniku, odbywając następnie w latach 1931-1934 praktyki w miejscowym Sądzie Grodzkim i Urzędzie Skarbowym. W 1937 ukończył kurs konińskiej Szkoły Małoletnich dla Podoficerów Piechoty Wojska Polskiego otrzymując przydział do 20 Pułku Piechoty jako instruktor. Podczas kampanii wrześniowej został ranny w bitwie pod Krasnymstawem[1]. Zagrożony aresztowaniem jako uciekinier z transportu jenieckiego w grudniu 1939 przeniósł się z rodziną do Klucz w Generalnym Gubernatorstwie, gdzie na przełomie 1940 i 1941 r. wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej (w Zagłębiu partia funkcjonowała pod swoją historyczną nazwą)[2]. Pod pseudonimem "Hardy" odbył między marcem a październikiem 1942 kurs oficerski przy Brygadzie Zagłębiowskiej Gwardii Ludowej PPS otrzymując następnie dowództwo nad II batalionem 4 Pułku Olkuskiego brygady.

21 sierpnia 1943, z inicjatywy ppor. Lucjana Tajchmana ps. "Wirt" (późniejszy komendant Inspektoratu Sosnowiec AK), na ziemi olkuskiej, ze zdekonspirowanych bojowników GL PPS z Zagłębia Dąbrowskiego i Górnego Śląska, sformowany został oddział partyzancki, którego dowództwo powierzono "Hardemu". OP "Surowiec" swój obóz miał w Górach Bydlińskich, zimą z 1943 na 1944 część partyzantów wysłano na kwatery min. do Sosnowca[3]. W wyniku akcji scaleniowej GL WRN z Armią Krajową socjalistyczne oddziały partyzanckie ppor. "Hardego" i ppor. Stanisława Wencla ps. "Twardy" weszły w skład 23 Dywizji Piechoty Okręgu Śląsk AK (oddział Wencla jako 1 kompania, Woźnicy jako druga). 16 czerwca 1944 2 kompania "Surowiec" stoczyła bitwę z siłami hitlerowskimi pod Błojcem[4], w nocy z 25 na 26 lipca 1944 zdobyła ona miasto Wolbrom wycofując się następnie bez strat własnych[5]. 20 września 1944 r. grupa "Hardego" stoczyła walkę z oddziałem Wehrmachtu pod Białą Błotną koło Pilicy. Zdobyto broń i sprzęt wojskowy. 6 października 1944 r.[6] scalony z 23 DP AK batalion GL PPS "Surowiec", ze względu na natężenie sił niemieckich na ziemi olkuskiej, przegrupował się w rejon Suchej (nie licząc kompanii "Twardego"). Zimę z 1944 na 1945 "Hardy" wraz z oddziałem spędził w obozie koło gajówki Gościbie, gdzie 11 stycznia 1945 stoczył całodobowy bój z Niemcami[7].

Gerard Woźnica ujawnił się przed Armią Czerwoną wraz z "Surowcem" 25 stycznia 1945. Zamieszkał początkowo w Olkuszu a następnie w Kluczach. W kwietniu 1945 został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego i osadzony w więzieniu w Katowicach, pod groźbą wyroku śmierci został zmuszony współpracy z organami bezpieczeństwa. W czasie śledztwa brał jednak wszystkie zarzuty na siebie nie chcąc zaszkodzić dawnym podkomendnym i przełożonym[8]. Po zwolnieniu z więzienia przeniósł się wraz z rodziną do Poronina, pracował jako ekonomista m.in. w Białym Dunajcu. W ostatnich latach życia spisał swoje wspomnienia z okresu walki w szeregach GL PPS/AK[9]. Zmarł w Poroninie, gdzie został pochowany[7].

Życie prywatne

Rodzicami Gerarda Woźnicy byli Franciszka z d. Toborek (1881-1951) i Augustyn (1879-1941), powstaniec śląski deportowany do KL Mauthausen, gdzie zginął. Wojny nie przeżyli także dwaj bracia "Hardego", Wojciech i Wilhelm[10].

Karta ewidencyjna Gerarda Woźnicy

Żona "Hardego", Krystyna (1922-2002), w czasie wojny była łączniczką "Surowca"[11]. Po wojnie zamieszkali razem z córką najpierw na ziemi olkuskiej (Klucze i Olkusz) a następnie w Poroninie[7].

Awanse

Odznaczenia

i inne

Przypisy

  1. a b 101 lat temu urodził się kpt. Gerard Woźnica – „Hardy” – Magna Polonia, www.magnapolonia.org [dostęp 2020-02-13] (pol.).
  2. Gerard Woźnica „Hardy” | Gazeta Polska Codziennie, gpcodziennie.pl [dostęp 2020-02-13].
  3. Tabliczka #2316, armiakrajowa.org.pl [dostęp 2020-02-13] (ang.).
  4. Powiat Olkuski | Dziennik Polski, dziennikpolski24.pl [dostęp 2020-02-13] (pol.).
  5. „Hardy” zdobywa Wolbrom – Magna Polonia, www.magnapolonia.org [dostęp 2020-02-13] (pol.).
  6. F. K., M. Ł., Kalendarium działań wojennych, większych akcji i walk partyzanckich na ziemiach polskich. 1939-1945, [w:] Mikołaj Łomacki, Jadwiga Szulc-Łyskowa (red.), Zbowidowcy. Tradycje i zadania, Warszawa: Wydawnictwo ZG ZBoWiD. Książka i Wiedza, wrzesień 1969, s. 468, 470.
  7. a b c Wojna podziemna na Ziemi Olkuskiej - Przegląd Olkuski, przeglad.olkuski.pl [dostęp 2020-02-13] (pol.).
  8. J. Sypień, O. Dziechciarz, Pamięci śladów, śladami pamięci - miejsca pamięci narodowej na ziemi olkuskiej, s. 36.
  9. Oddział Hardego - Gerard Woźnica - książka, vivarium.com.pl [dostęp 2020-02-13] (pol.).
  10. a b Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej w Olkuszu: Imię ojca: Augustyn[1], akolkusz.blogspot.com [dostęp 2020-02-15].
  11. Zespół Szkół Nr 1 im. Stanisława Staszica w Olkuszu - Galeria - Kpt. Gerard Woźnica ps. "Hardy", www.zs1olkusz.edu.pl [dostęp 2020-02-25] (pol.).
  12. Ciekawe miejsce, ktpzg.pttk.pl [dostęp 2020-02-13] (pol.).
  13. Karta ewidencyjna G. Woźnicy

Bibliografia

  • Miszczyk Krzysztof, Partyzanci od "Hardego", Olkusz 2001.
  • Woźnica Gerard, Oddział "Hardego", Warszawa 1981.

Media użyte na tej stronie

PL Epolet kpt.svg
Naramiennik kapitana Wojska Polskiego (1919-39).
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Kotwica symbol.svg
Autor: Liftarn, Licencja: CC BY-SA 2.5
Kotwica symbol
POL Krzyż Partyzancki BAR.svg
Baretka: Krzyż Partyzancki
POL Medal Zwycięstwa i Wolności BAR.svg
Baretka: Złoty Medal Zwycięstwa i Wolności
POL Odznaka za rany i kontuzje 2 gwiazdki BAR.png
Odznaka za rany i kontuzje - 2 gwiazdki
Grób Gerarda Woźnicy na cmentarzu w Poroninie.jpg
Autor: Arsen203, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Gerarda Woźnicy na cmentarzu w Poroninie
POL Krzyż Walecznych (1941) 3r BAR.svg
Baretka: Krzyż Walecznych (1941) nadany trzykrotnie.
Karta ewidencyjna Gerarda Woźnicy.jpg
Autor: Arsen203, Licencja: CC BY-SA 4.0
Karta ewidencyjna Gerarda Woźnicy
PPS WRN.svg
Autor: Trzeciak, Licencja: CC0
logotyp PPS-WRN