Gerard de Lairesse

Rembrand van Rijn, Portret Gerarda de Lairesse`a, Metropolitan Museum of Art. Autor realistycznie ukazał zdeformowaną twarz modela
Alegoria pięciu zmysłów, 1668
Ilustracja z atlasu Anatomia Humani Corporis (1685)
Strona tytułowa Signorum Veterum Icones, 1670

Gerard de Lairesse (ur. 1640 lub 1641 w Liège, 28 lipca 1711 w Amsterdamie) – holenderski malarz, grafik i teoretyk sztuki.

Życie

Urodził się w rodzinie malarza Reniera de Lairesse, który był jego pierwszym nauczycielem. Naukę kontynuował u Bertholeta Flémalle'a i zapewne od niego przejął zainteresowanie sztuką klasyczną. W 1660 przebywał krótko w Kolonii, jednak ją opuścił ze względu na zawiść miejscowych malarzy. W 1664 musiał uciekać z rodzinnego Liège, gdzie wdał się w niefortunny romans i ledwo uszedł z życiem. Ożenił się z kuzynką Marie Saime i zamieszkał z rodziną w Amsterdamie. Miał dwóch synów, którzy także zostali malarzami[1].

Gerard de Lairesse cierpiał prawdopodobnie na kiłę wrodzoną, miał zdeformowaną twarz i wcześnie stracił wzrok. O jego chorobie może świadczyć portret Rembrandta, który realistycznie przedstawił rysy twarzy malarza. Pomimo oszpeconej twarzy artysta cieszył się popularnością u kobiet, bogatych mecenasów i studentów, rekompensując braki w wyglądzie atrakcyjną osobowością, talentem i intelektem[2][3].

Twórczość

Artysta szybko zdobył popularność stając się jednym z najwybitniejszych przedstawicieli holenderskiego malarstwa dekoracyjnego. Często z powodzeniem rywalizował z Rembrandtem, współcześni nazywali go holenderskim Rafaelem i holenderskim Poussinem[4]. Malował w akademickim, klasycyzującym stylu obrazy i malowidła ścienne o tematyce religijnej, historycznej i mitologicznej. Wykonywał ryciny oraz liczne rysunki, projektował też dekoracje teatralne. Szczególnie popularne były jego ilustracje wydane w 1685 w atlasie anatomicznym Goverta Bidloo Anatomia Hvmani Corporis[5] oraz zbiór rysunków rzeźb włoskich wydany w dziele Signorum Veterum Icones (1670).

Wśród uczniów malarza byli m.in. Jan van Mieris, Louis Fabricius Dubourg, Ottmar Elliger le Jeune, Teodor i Krzysztof Lubienieccy, Jan Hoogzaat i Zacharias Webber. Jego prace rozproszone są w wielu galeriach europejskich i amerykańskich m.in. w Rijksmuseum, Metropolitan Museum of Art, National Gallery of Art, National Portrait Gallery, Luwrze, Tate Britain i Cleveland Museum of Art.

Krytyk sztuki

W 1690, w wieku 49 lat, de Lairesse całkowicie stracił wzrok i musiał porzucić działalność artystyczną. Zajął się teorią sztuki, wygłaszał wykłady i dyktował swoje poglądy, które spisali jego synowie i wydali w formie traktatów Grondlegginge der teekenkonst (Podstawy rysunku) wyd. w 1701 i Het groot schilderboeck (Wielka księga malarstwa) wyd. 1707. Dzieła cieszyły się popularnością w XVIII wieku i były tłumaczone na język angielski, francuski i niemiecki. Autor dał się poznać jako zwolennik sztuki akademickiej, krytykował nawet podziwianego przez siebie w młodości Rembrandta i m.in. Fransa Halsa za przedstawianie scen z życia codziennego oraz zwykłych ludzi, takich jak żołnierze, rolnicy, pokojówki, czy żebracy. Jego zdaniem malarstwo powinno poruszać jedynie wzniosłe, biblijne, mitologiczne i historyczne tematy.

Poglądy i dzieła Lairesse`a były szczególnie popularne w wieku XVIII, w następnym stuleciu malarz był ostro krytykowany. Zarzucano mu nawet odpowiedzialność za upadek malarstwa holenderskiego.

Wybrane prace

Przypisy

Bibliografia

  • Leksykon malarstwa od A do Z. Warszawa: Muza S.A., 1996, s. 400. ISBN 83-7079-621-4.
  • Robert Genaille (red.), Słownik malarstwa holenderskiego i flamandzkiego, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1975, s. 113-114.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Gerard de Lairesse - Nicolaes Visscher - Icones Reynst.jpg
Title page of Gerard Reijnst's book called Signorum Veterum Icones (Dutch title: Afbeeldingen der oude beelden), based on his collection of Italian statuary brought back to Amsterdam from Venice by his brother Jan. He bought the statuary in 1629 from the estate of Andrea Vendramin.