Gerdt von Bassewitz

Gerdt Bernhard von Bassewitz
Imię i nazwiskoGerdt Bernhard von Bassewitz-Hohenluckow
Data i miejsce urodzenia4 stycznia 1878
Allewind
Data i miejsce śmierci6 lutego 1923
Berlin
Narodowośćniemiecka
Dziedzina sztukiliteratura
Ważne dzieła
  • Peterchens Mondfahrt
  • Die Sunamitin
  • Schahrazade
Ilustracja Hansa Baluschka do Peterchens Mondfahrt
Ilustracja Hansa Baluschka do Peterchens Mondfahrt

Gerdt Bernhard von Bassewitz-Hohenluckow (ur. 4 stycznia 1878 w Allewind, zm. 6 lutego 1923 w Berlinie) – niemiecki pisarz, autor baśni scenicznej pt. Peterchens Mondfahrt (Wyprawa Piotrusia na Księżyc) i jej wersji prozatorskiej[1].

Życiorys

Von Bassewitz wywodził się ze starej meklemburskiej rodziny szlacheckiej[2]. Urodził się w Allewind w Wirtembergii, a dzieciństwo spędził w Liebenow i Hohenwalde w Nowej Marchii, na terenach należących dziś do Polski.

Za namową ojca, wysokiego urzędnika pruskiego, który do chwili ożenku był czynnym oficerem, związał swoją przyszłość z armią i poszedł do szkoły wojskowej w Metzu, gdzie 17 października 1899 roku zdał egzamin oficerski. Podczas manewrów wojskowych w lipcu 1900 roku nabawił się niedomagania serca, z powodu którego wiosną 1903 roku został zwolniony ze służby wojskowej. Mimo to po latach jako ochotnik wziął udział w I wojnie światowej w stopniu podporucznika pruskiej Landwehry[3]. Swoje późniejsze życie - ku niezadowoleniu rodziny - związał z teatrem, poczynając od roli aktora, reżysera, asystenta w intendenturze w Teatrze Miejskim w Kolonii, a na roli dramatopisarza i librecisty operowego kończąc[4].

Za początek swojej twórczości literackiej von Bassewitz uznawał dramat Urstreit z 1903 roku. Następnym dramatem był napisany podczas pobytu na stypendium w Malborku Konrad Wallenrad. Swoje kolejne, utrzymane w stylu ekspresjonistycznym, sztuki wydawał nakładem lipskiego wydawnictwa Ernst Rowohlt Verlag[5].

Kilka jego dramatów wystawiono za jego życia na deskach teatrów niemieckich. Utwory sceniczne von Bassewitza zostały wkrótce zapomniane, a dramaturg funkcjonuje dziś w świadomości czytelników głównie jako autor baśni Peterchens Mondfahrt, którą uznaje się za jeden z klasyków niemieckiej literatury dla dzieci i młodzieży[6].

Von Bassewitz podczas pobytu w sanatorium w Königstein im Taunus w 1911 roku napisał baśń sceniczną o podróży dwójki dzieci na Księżyc. Protagonistami swego utworu uczynił poznane tam dzieci dyrektora ośrodka, dr Oskara Kohnstamma, Petera i Anneliese[7]. Sztuka miała swoją prapremierę 7 grudnia 1912 roku w Teatrze Starym w Lipsku[8]. Prozatorska wersja baśni ukazała się drukiem w 1916 roku. Baśń była dwukrotnie ekranizowana – w 1959 roku powstał czarno-biały obraz w reżyserii Gerharda F. Heringa[9] a w 1990 roku pełnometrażowy film rysunkowy pt. „Wyprawa Piotrusia na Księżyc” w reżyserii Wolfganga Urchsa[10].

Von Bassewitz miał nie tylko problemy z sercem, lecz był również chory na tle nerwowym. Przeżył kilka załamań nerwowych. Liczne pobyty w sanatoriach nie przyniosły poprawy stanu jego zdrowia. 6 lutego 1923 roku von Bassewitz czytał fragmenty Peterchens Mondfahrt w dworku rodziny Correns nad jeziorem Kleiner Wann, znanym dziś jako Villa Siemens. Nagle opuścił w pośpiechu zgromadzenie i popełnił samobójstwo[8].

Publikacje (wybór)

  • Worte zu dir – zbiór esejów z dziedziny filozofii przyrody (1907)
  • Schahrazade – dramat w trzech aktach (1911)
  • Schahrazade – opera w trzech aktach. Libretto: Gerdt von Bassewitz. Muzyka: Bernhard Sekles (1917)
  • Judas – tragedia w czterech aktach (1911)
  • Peterchens Mondfahrt – baśń sceniczna w czterech obrazach (1912)
  • Die Sunamitin – dramat w trzech aktach z prologiem (1912)
  • Peterchens Mondfahrt – baśń z ilustracjami Hansa Baluschka (1916)
  • Pips der Pilz – baśń sceniczna w pięciu obrazach dla dużych i małych (1916)
  • Pips der Pilz: Ein Wald- u. Weihnachtsmärchen – baśń z ilustracjami Hansa Baluschka (1920)

Przypisy

  1. ↑ Gerdt von Bassewitz (niem.). W: Project Gutenberg DE w Spiegel Online Kultur [on-line]. gutenberg.spiegel.de. [dostęp 2012-01-04].
  2. ↑ Familie von Bassewitz. W: Informationen zur Familie [on-line]. www.von-bassewitz.de. [dostęp 2012-01-04].
  3. ↑ Bassewitz, Gerdt von (niem.). W: Nachlass Franz Brümmer. [on-line]. Staatsbibliothek zu Berlin. [dostęp 2012-01-04].
  4. ↑ Gerdt von Bassewitz (niem.). W: Autorenportrait [on-line]. www.literaturzirkel.eu. [dostęp 2012-01-04].
  5. ↑ Gerdt von Bassewitz (04. Januar 1878, Allewind – 06. Februar 1923, Berlin) (niem.). W: Biographie [on-line]. ngiyaw-ebooks.org. [dostęp 2012-01-04].
  6. ↑ Peterchens Mondfahrt von Gerdt von Bassewitz (niem.). W: Hörbuch mit CD-ROM [on-line]. www.peterchensmondfahrt.com. [dostęp 2012-01-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-20)].
  7. ↑ Eva Weissweiler: Otto Klemperer - Ein deutsch-jüdisches Künstlerleben. Kolonia: 2010, s. 85.
  8. ↑ a b Gerdt von Bassewitz: Peterchens Mondfahrt. HörGut! Verlag, 2012, s. 117. ISBN 978-3-938230-43-5. [dostęp 2012-01-08].
  9. ↑ IMDB: Peterchen's Mondfahrt (TV 1959) (ang.). [dostęp 2012-01-08].
  10. ↑ Wyprawa Piotrusia na Księżyc (1990), Peterchens Mondfahrt (scenariusz: Wolfgang Urchs) (pol.). W: Internetowa baza filmowa [on-line]. fdb.pl, 2005-2011. [dostęp 2012-01-04].

Media użyte na tej stronie