Gerezy

Gerezy
Colobinae[1]
Jerdon, 1867[2]

Przedstawiciele podrodziny – gerezy abisyńskie (C. guereza)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Podrząd

wyższe naczelne

Infrarząd

małpokształtne

Parvordo

małpy wąskonose

Nadrodzina

koczkodanowce

Rodzina

koczkodanowate

Podrodzina

gerezy

Typ nomenklatoryczny

Colobus Illiger, 1811

Synonimy
Plemiona

2 plemiona – zobacz opis w tekście

Gerezy[4] (Colobinae) – podrodzina ssaków z rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae).

Charakterystyka

Gerezy zamieszkują różne siedliska wielu stref klimatycznych (lasy deszczowe, namorzyny, lasy górskie) Afryki i Azji[5][6].

Są to małpy średniej wielkości o bardzo różnorodnym ubarwieniu. Charakteryzuje je długi ogon oraz dłonie pozbawione kciuka. Colobinae to prawie wyłącznie zwierzęta roślinożerne, w których diecie przeważają liście, kwiaty i owoce. Rzadziej zdarza im się jeść owady i inne małe zwierzęta. W trawieniu, szczególnie trudnych do strawienia liści, pomaga im żołądek złożony z dwóch części. W pierwszej, wielokomorowej, górnej części o środowisku zasadowym rozkładany jest błonnik, dalsze zaś trawienie odbywa się w drugiej, dolnej części – typowym dla pozostałych naczelnych żołądku o odczynie kwaśnym. Bakterie oraz niezwykłe połączenia enzymów z łatwością radzą sobie z trudnym do strawienia pokarmem i neutralizacją toksyn. Wyjątkowo długie jelita podnoszą poziom absorpcji substancji odżywczych.

Większość gatunków prowadzi nadrzewny tryb życia. Mogą wykonywać dalekie skoki z drzewa na drzewo. Na ogół żyją w stadach liczących do 10 osobników, którym przewodzą spokrewnione ze sobą samice. Często łączą się w tymczasowe lub stałe stada z innymi gatunkami małp, z którymi współpracują np. w wypatrywaniu drapieżników. Gerezy żyją około 20 lat.

Ciąża trwa od 6 do 7 miesięcy. Samica rodzi jedno małe. Niemal wszystkie młode znacznie różnią się ubarwieniem od osobników dorosłych. Samice opiekują się cudzymi dziećmi, czasem nawet karmią je własną piersią.

Systematyka

Do podrodziny zalicza się następujące plemiona[5][4]:

Opisano również rodzaje wymarłe:

  • Cercopithecoides Spuy Mollett, 1947[7]
  • Dolichopithecus Depéret, 1889[8]
  • Kanagawapithecus Iwamoto, Hasegawa & Koizumi, 2005[9]
  • Kuseracolobus Frost, 2001[10]
  • Libypithecus Stromer, 1913[11]
  • Mesopithecus Wagner, 1839[12]
  • Microcolobus Benefit & Pickford, 1986[13]
  • Myanmarcolobus Takai, Thaung Htike, Zin Maung Maung Thein, Aung Naing Soe, Maung Maung, Tsubamoto, Egi, Nishimura & Nishioka, 2015[14]
  • Paracolobus R. Leakey, 1969[15]
  • Parapresbytis Kalmykov & Maschenko, 1992[16]
  • Rhinocolobus M. Leakey, 1982[17]

Uwagi

  1. ↑ Definiacja taksonu nie opiera się na nazwie rodzajowej.

Przypisy

  1. ↑ Colobinae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ T.C. Jerdon: The mammals of India: a natural history of all the animals known to inhabit continental India. Roorkee: Printed for the author by the Thomason college press, 1867, s. 3. (ang.).
  3. ↑ E. Haeckel: Generelle morphologie der organismen. Allgemeine grundzüge der organischen formen-wissenschaft, mechanisch begründet durch die von Charles Darwin reformirte descendenztheorie. Cz. 2. Berlin: G. Reimer, 1866, s. clx. (niem.).
  4. ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 49–53. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  5. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 242–262. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  6. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Subfamily Colobinae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-08].
  7. ↑ O.D. Spuy Mollett. Fossil mammals from the Makapan Valley, Potgietersrust. I. Primates. „South African Journal of Science”. 43 (7), s. 298, 1947. (ang.). 
  8. ↑ Ch.J.J. Depéret. Sur le Dolichopithecus ruscinensis, nouveau Singe fossile du Pliocene du Roussillon. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 109, s. 982, 1889. (fr.). 
  9. ↑ M. Iwamoto, Y. Hasegawa & A. Koizumi. A Pliocene colobine from the Nakatsu Group, Kanagawa, Japan. „Anthropological Science”. 113 (1), s. 123, 2005. DOI: 10.1537/ase.04S017. 
  10. ↑ S.R. Frost. New Early Pliocene Cercopithecidae (Mammalia: Primates) from Aramis, Middle Awash Valley, Ethiopia. „American Museum novitates”. 3350, s. 15, 2001. (ang.). 
  11. ↑ E. Stromer. Mitteilungen über Wirbeltierreste aus dem Mittelpliocän des Natrontales (Ägypten). „Zeitschrift der Deutschen Geologischen Gesellschaft”. 65, s. 356, 1913. (niem.). 
  12. ↑ J.A. Wagner. Fossile Uebereste von einem Affenschädel und andern Säugthieren aus Griechenland. „Gelehrte Anzeigen”. 8 (38), s. 310, 1837. (niem.). 
  13. ↑ B.R. Benefit & M. Pickford. Miocene fossil cercopithecoids from Kenya. „American Journal of Physical Anthropology”. 69 (4), s. 446, 1986. DOI: 10.1002/ajpa.1330690404. (ang.). 
  14. ↑ M. Takai, Thaung-Htike, Zin-Maung-Maung-Thein, Aung Naing Soe, Maung Maung, T. Tsubamoto, N. Egi, T.D. Nishimura & Y. Nishioka. First discovery of colobine fossils from the Late Miocene/Early Pliocene in central Myanmar. „Journal of Human Evolution”. 84, s. 3, 2015. DOI: 10.1016/j.jhevol.2015.04.003. (ang.). 
  15. ↑ R.E.F. Leakey. New Cercopithecidae from the Chemeron Beds of Lake Baringo, Kenya. „Fossil Vertebrates of Africa”. 1, s. 54, 1969. (ang.). 
  16. ↑ N.P. Kalmykov & E.N. Maschenko. The northernmostearly Pliocene Cercopithecidae from Asia. „Paleontological Journal”. 26 (2), s. 178–181, 1992. (ang.). 
  17. ↑ M.G. Leakey. Extinct large colobines from the Plio-Pleistocene of Africa. „American Journal of Physical Anthropology”. 58 (2), s. 154, 1982. DOI: 10.1002/ajpa.1330580207. (ang.). 

Bibliografia

  • Praca zbiorowa: Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14344-4.
  • Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Colobinae. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2008-12-29]

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.